Περί θλίψεως - Ράινερ Μαρία Ρίλκε

VIII

[...] Έχετε νιώσει πολλές και μεγάλες θλίψεις που έχουν πια περάσει. Και μου λέτε ότι αυτό το "έχουν πια περάσει" ήταν επίσης βαρύ και οδυνηρό. Σκεφτήκατε άραγε ότι αυτές οι μεγάλες θλίψεις έχουν διαποτίσει το εσωτερικό του είναι σας; Μήπως έχουν μεταμορφωθεί πολλά πράγματα μέσα του, μήπως αλλάξατε κάπου, σε κάποιο σημείο της ύπαρξής σας όσο ήσασταν θλιμμένος; Επικίνδυνες και κακές είναι μόνο εκείνες οι θλίψεις που κουβαλάει κανείς μέσα στο πλήθος, προσπαθώντας να τις καταπνίξει.  Μοιάζουν με ασθένειες που θεραπεύονται με τρόπο επιφανειακό και ανόητο, υποχωρούν για ένα διάστημα για να επιστρέψουν σύντομα πιο τρομερές από πριν. Στοιβάζονται μέσα μας και είναι ζωή απαξιωμένη, χαμένη ζωή που δεν την έχουμε ζήσει κι ωστόσο μπορεί να μας οδηγήσει στο θάνατο. Αν μπορούσαμε να δούμε πέρα από τα όρια της διαίσθησής μας, ίσως να υπομέναμε με μεγαλύερη εμπιστοσύνη τις θλίψεις παρά τις χαρές μας. Γιατί τις στιγμές αυτές εισβάλλει εντός μας κάτι Καινούργιο, κάτι Άγνωστο. τα αισθήματά μας σιγούν μέσα σε συνεστλμένη ταραχή, όλα υποχωρούν στο εσωτερικό μας, μια γαλήνη απλώνεται και το Καινούργιο που δεν γνωρίζει κανείς άλλος, θρονιάζεται στον πυρήνα της σιωπηλό.

Πιστεύω πως όλες σχεδόν οι θλίψεις μας είναι στιγμές έντασης, που εκλαμβάνουμε ως παράλυση, επειδή δεν ακούμε πια τα ξαφνιασμένα μας αισθήματα. Αυτό οφεόλεται στο ότι είμαστε ολομόναχοι με το Ξένο στοιχείο που εισχωρησε μέσα μας. Επειδή στερηθήκαμε προς στιγμήν καθετί οικείο και συνηθισμένο. Επειδή βρισκόμαστε σε έναν μεταβατικό χώρο, όπου είναι αδύνατον να σταθούμε όρθιοι. Γι' αυτό κάποτε η θλίψη περνάει: Το Καινούργιο που βρίσκεται μέσα μας έχει τρυπήσει την καρδιά μας, έφτασε ως τις μύχιες γωνιές της, αλλά δεν βρίσκεται ούτε εκεί, γιατί μπήκε στο αίμα. Ποτέ δεν μαθαίνουμε τι ήταν αυτό. Πολύ εύκολα θα μπορούσαν να μας πείσουν πως δεν συνέβη απολύτως τίποτα κι ωσόσο εμείς έχουμε αλλάξει, όπως αλλάζει ένα σπίτι στο οποίο έχει μπει ένας ξένος. Δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά ποιος μπήκε, αυτό δε θα το μάθουμε ποτέ, όμως πολλές ενδείξεις μαρτυρούν ότι μ' αυτόν τον τρόπο εισχώρησε μέσα μας το μέλλον, για να μεταμορφωθεί εκεί πολύ πριν γίνει πραγματικότητα. Γι' αυτό είναι σημαντικό να είναι κανείς μόνος και με τεταμένη προσοχή όταν είναι θλιμμένος: γιατί η φαινομενική φτωχή από γεγονότα πετρωμένη σιτγμή όπου εισβάλλει το μέλλον μας, βρίσκεται πλησιέστερα στη ζωή από εκείνο το άλλο, το θορυβώδες και τυχαίο χρονικό σημείο που μοιάζει να έρχεται από έξω. Όσο πιο σωπηλοί, πιο καρτερικοί και πιο ανοιχτοί είμαστε στις ώρες της θλίψης μας, τόσο βαθύτερα και απαρέγκλητα εισέρχεται μέσσα μας το Καινούργιο, τόσο καλύτερα το κατακτούμε, τόσο περισσότερο γίνεται το δικό μας μέλλον και έτσι θα το νιώσουμε βαθιά συγγενικό και κοντινό, όταν κάποτε "θα συμβεί" ( το οποίο σημαίνει: όταν κάποτε μεταβεί από εμάς προς τους άλλους). Και αυτό είναι αναγκαίο. Είναι αναγκαίο να γνωρίζουμε -προς τα εκεί πηγαίνει προοδευτικά η εξέλιξή μας- πως τίποτα Ξένο δεν επισυμβαίνει, αλλά μόνο αυτό που μας ανήκει από καιρό. Χρειάζεται να αναθεωρήσουμε τόσες φορές την έννοια της κίνησης. Έτσι θα πρέπει επίσης να μάθουμε σιγά σιγά ότι αυτό που ανομάζουμε πεπρωμένο προέρχεται από τους ίδιους τους ανθρώπους και ότι δεν είναι κάτι που επιβάλλεται από έξω. Επειδή τόσοι και τόσοι δεν έχουν αφομοιώσει το πεπρωμένο τους και δεν το μεταμόρφωσαν μέσα τους όσο καιρό το ζούσαν, δεν μπόρεσαν να αναγνωρίσουν αυτό που εμφανίστηκε στο τέλος. Τους φάνηκε τόσο ξένο, που μέσα στην τρομάρα τους νόμισαν πως η είσοδοός του είχε συντελεστεί εκείνη τη στιγμή, γιατί έπαιρναν όρκο πως πριν  από λίγο δεν υπήρχε κάτι Παρόμοιο εκεί. Όπως για μεγάλο διάστημα οι άνθρωποι έσφαλαν ως προς την κίνηση του ήλιου, έτσι εξακολουθούν να πλανώνται ως σημερα σε ό,τι αφορά την κίνηση όσων πρόκειται να συμβούν στο μέλλον. Το μέλλον στέκει ασάλευτο, αγαπητέ κύριε Κάπιους, ενώ εμείς κινούμαστε στο απέραντο διάστημα.

[...]

Γιατί θέλετε να αποκλείσετε από τη ζωή σας τις ανησυχίες, τους πόνους και τις μελαγχολίες αφού δεν γνωρίζετε ποιο έργο επεξεργάζονται εντός σας όλες αυτές οι καταστάσεις; Γιατί ταλαιπωρείτε τον εαυό σας με το ερώτημα από πού να έρχονται όλα αυτά και πού να οδηγούν; Γνωρίζετε καλά πως βρίσκεστε σε μια μεταβατική περίοδο, όπου δεν επιθυμείετε τίποτ' άλλο από το να μεταμορφθείτε. Αν κάποια από τις εξελίξεις είναι νοσηρή, σκεφθείτε πως η νόσος είναι το μέσον που βοηθάει τον οργανισμό να απαλλαγεί από κάθε ξένο στοιχείο. Άρα, πρέπι να τον βοηθήσουμε να νοσήσει, να περάσει ολόκληρη την αρρώστια του και να την αφήσει να ξεσπάσει -μόνο τότε θα συντελεστεί καποια πρόοοδος. [...] Πρέπει να είστε υπομονετικός  όπως ένας άρρωστος, αλλά και γεμάος αυτοπεποίθηση όπως κάποιος που βρίσκεται σε ανάρρωση. Γιατί μπορεί να είστε και τα δοο. Και κάτι ακόμα: Εσείς ο ίδιος είστεο ο γιατρός που φροντίζει για την ίασή σας. Στην περίπτωση αυτή απαιστούνται πολλές ημέρες, γιατί το μόνο που μπορεί  να κάνε ένας γιατρός είναι να περιμένει. [...]

Μην παρατηρειτε όλη την ώρα τον εαυτό σας. Μη βγάζετε βιαστικά συμπεράσματα απ' όλα αυτά που σας συμβαίνουν. Αφήστε τα πράγματα να κυλήσουν από μόνα τους. [...]

Μην πιστέψετε πως αυτός που προσπαθεί να σας παρηγορήσει, ζει χωρίς να μοχθεί ανάμεσα στις απλές και σιωπηλές λέξεις, που έχουν ενίοτε ευεργετική επίδραση επάνω σας. Η ζωή του κρύβει πολλή κούραση, πολλή θλίψη, και βρίσκεται πολύ πίσω από τη δική σας. Όμως αν ήταν διαφορετική, δε θα μπρούσε ποτέ να βρει τις λέξεις αυτές.

Δικός σας

Ράινερ Μαρία Ρίλκε

Ραινερ Μαρία Ρίλκι, Επιστολές σε έναν νεαρό ποιητή, μετάφραση-επίμετρο Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδ. Αρμός, 2010