Labels
- Εορτή (818)
- Ποίηση (492)
- Διήγημα (211)
- Παρουσίαση βιβλίου (200)
- Σκέψεις (196)
- Παραμύθι (191)
- φωτογραφία (173)
- Φωτογραφικό αφιέρωμα (152)
- χάι κου (148)
- Αφιέρωμα βίντεο (128)
- Μουσική (124)
- Προβληματισμοί (108)
- Πατέρες (96)
- φωτογραφια (93)
- Βιογραφία (89)
- Τραγουδι (75)
- Ταξιδιωτικά (67)
- Ημερολόγιο (63)
- Αποχαιρετισμός (59)
- Συνέντευξη (51)
- Αφιέρωμα λογοτεχνικό (50)
- Δοκίμιο (47)
- Συναυλία (46)
- Ο Αχτιδοϋφαντής (44)
- Ιστορία (40)
- Πολιτική (36)
- Πολιτισμός (35)
- Κριτική (34)
- Ως την άκρη του νερού (34)
- toportal (32)
- Ο τρελός του χωριού (29)
- Ζωγραφική (27)
- Ποιηση (27)
- Μυθιστόρημα (26)
- Αφιέρωμα κινηματογράφος (25)
- Διάφορα (24)
- Ερμηνεία Ευαγγελικών περικοπών (20)
- Σχόλιο της Δευτέρας (20)
- Μεγάλη Εβδομάδα (18)
- Παραβολή (17)
- Ημεροστίχιο (16)
- Ο μικρός μονομάχος (15)
- Γράμμα (14)
- Μέγας Βασίλειος (14)
- Χάι κου φωτογραφια (14)
- Τραγούδι (13)
- Αφιέρωμα Θέατρο (12)
- Νύχτα θαυμάτων (12)
- Οδύσσεια (12)
- Βραβεία (10)
- Ο λαμπερός πολεμιστής (10)
- fairy taile (9)
- Δοκκίμιο (8)
- Μαγειρική (7)
- Μικρές ιστορίες (7)
- ψηφιδωτό (7)
- Αφιέρωμα Εορτή (4)
- Εικόνα (4)
- Προσωνύμια Παναγίας (4)
- Φωτογραφίες (4)
- Όμηρος (3)
- Πόίηση (3)
- Αποφθεύγματα (2)
- Καληνύχτα Μαρία (2)
- Παλαιά Διαθήκη (2)
- Πρόσφυγες (2)
- αφήγημα (2)
- Απόδοση κειμένου (1)
- Βιβλία μου σε άλλες γλώσσες (1)
- Δημιουργική γραφή (1)
- Διασκευή παραμυθιού (1)
- Δοκί (1)
- Ευχή της ημέρας (1)
- Κυριακή του Πάσχα (1)
- Οι ιστορίες του Καλλίστρατου (1)
- Συνέδριο (1)
- Ταινία (1)
- ποί (1)
Wednesday, January 30, 2013
Οι τρεις Ιεράρχες
Ὁμοὺ δίκαιον τρεῖς σέβειν Ἐωσφόρους,
Φῶς τρισσολαμπὲς πηγάσαντες ἐν βίω.
Κοινὸν τὸν ὕμνον προσφέρειν πάντας θέμις,
Τοῖς ἐκχέασι πάσι κοινὴν τὴν χάριν.
Ἔαρ χελιδὼν οὐ καθίστησι μία·
Αἳ τρεῖς ἀηδόνες δὲ τῶν ψυχῶν ἔαρ.
Τὴν μὲν νοητὴν ἡ Τριὰς λάμπει κτίσιν,
Τριὰς γὲ μὴν αὔτη δὲ τὴν ὀρωμένην.
Ἀπώλεσαν μὲν οἱ πάλαι Θεοῦ σέβας,
Ἐξ Ἡλίου τὲ καὶ Σελήνης ἀφρόνως·
Κάλλoς γὰρ αὐτῶν θαυμάσαντες καὶ τάχος,
Ὥσπερ θεοῖς προσῆγον οὐκ ὀρθῶς σέβας.
Ἐκ τῶν τριῶν τούτων δὲ φωστήρων πάλιν,
Ἠμεῖς ἀνηνέχθημεν εἰς Θεοῦ σέβας,
Κάλλει βίου γάρ, τὴ τὲ πειθοὶ τῶν λόγων,
Πείθουσι πάντας τὸν μόνον Κτίστην σέβειν.
Κτίσιν συνιστᾶ τὴν δὲ τὴν ὀρωμένην,
Τὸ Πῦρ, Ἀήρ, Ὕδωρ τέ, καὶ Γὴς ἡ φύσις.
Οἱ δ αὖ συνιστῶντες τὲ κόσμον τὸν μέγαν,
Τὴν πρὸς Θεὸν τὲ Πίστιν, ὡς ἄλλην κτίσιν
Στοιχειακῆς φέρουσι Τριάδος τύπον.
Μέλει γὰρ αὐτοῖς οὐδενὸς τῶν γηΐνων,
Καὶ γήϊνον νοῦν ἔσχον οὐδὲν ἐν λόγοις.
Ὁ Γρηγόριος γὰρ πῦρ πνέει νοῦς τὸν λόγον,
Πρὸς ὕψος αὖ πείθοντα πάντα ἐκτρέχειν.
Τοῖς λιποθυμήσασι δ ἐκ παθῶν πάλιν,
Ἀναπνοὴ τὶς οἱ Βασιλείου λόγοι.
Μιμούμενος δὲ τὴν ροὴν τῶν ὑδάτων,
Ὁ καρδίαν τὲ καὶ στόμα χρυσοὺς μόνος,
Τοὺς ἐκτακέντας ἐκ παθῶν ἀναψύχει.
Οὕτω πρὸς ὕψος τὴν βροτῶν πάσαν φύσιν,
Ἐκ τῆς χθονὸς φέρουσι τοῖς τούτων λόγοις.
Λάμψεν ἐνὶ τριακοστὴ χρυσοτρισήλιος αἴγλη.
Ἡ αἰτία γιὰ τὴν εἰσαγωγὴ τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν στὴν Ἐκκλησία εἶναι τὸ ἑξῆς γεγονός:
Κατὰ τοὺς χρόνους τῆς βασιλείας τοῦ Ἀλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ (1081 – 1118 μ.Χ.), ὁ ὁποῖος διαδέχθηκε στὴ βασιλικὴ ἐξουσία τὸν Νικηφόρο Γ’ τὸν Βοτενειάτη (1078 – 1081 μ.Χ.), ἔγινε στὴν Κωνσταντινούπολη φιλονικία ἀνάμεσα σὲ λόγιους καὶ ἐνάρετους ἄνδρες. Ἄλλοι θεωροῦσαν ἀνώτερο τὸν Μέγα Βασίλειο (βλέπε 1 Ἰανουαρίου), χαρακτηρίζοντας τὸν μεγαλοφυΐα καὶ ὑπέροχη φυσιογνωμία. Ἄλλοι τοποθετοῦσαν ψηλὰ τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο (βλέπε 13 Νοεμβρίου) καὶ τὸν θεωροῦσαν ἀνώτερο ἀπὸ τὸν Μέγα Βασίλειο καὶ τὸν Γρηγόριο καί, τέλος, ἄλλοι, προσκείμενοι στὸν Γρηγόριο τὸν Θεολόγο (βλέπε 25 Ἰανουαρίου), θεωροῦσαν αὐτὸν ἀνώτερο ἀπὸ τοὺς δύο ἄλλους, δηλαδὴ ἀπὸ τὸν Βασίλειο καὶ τὸν Χρυσόστομο. Ἡ φιλονικία αὐτὴ εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα νὰ διαιρεθοῦν τὰ πλήθη τῶν Χριστιανῶν καὶ ἄλλοι ὀνομάζονταν «Ἰωαννίτες», ἄλλοι «Βασιλεῖτες» καὶ ἄλλοι «Γρηγορίτες».
Στὴν ἔριδα αὐτὴ ἔθεσε τέλος ὁ Μητροπολίτης Εὐχαΐτων, Ἰωάννης ὁ Μαυρόπους. Αὐτός, κατὰ τὴν διήγηση τοῦ Συναξαριστῆ, εἶδε σὲ ὀπτασία τοὺς μέγιστους αὐτοὺς Ἱεράρχες, πρῶτα καθένα χωριστὰ καὶ στὴ συνέχεια καὶ τοὺς τρεῖς μαζί. Αὐτοὶ τοῦ εἶπαν: «Ἐμεῖς, ὅπως βλέπεις, εἴμαστε ἕνα κοντὰ στὸν Θεὸ καὶ τίποτε δὲν ὑπάρχει ποὺ νὰ μᾶς χωρίζει ἢ νὰ μᾶς κάνει νὰ ἀντιδικοῦμε. Ὅμως, κάτω ἀπὸ τὶς ἰδιαίτερες χρονικὲς συγκυρίες καὶ περιστάσεις ποὺ βρέθηκε ὁ καθένας μας, κινούμενοι καὶ καθοδηγούμενοι ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, γράψαμε σὲ συγγράμματα καὶ μὲ τὸν τρόπο τοῦ ὁ καθένας, διδασκαλίες ποὺ βοηθοῦν τοὺς ἀνθρώπους νὰ βροῦν τὸν δρόμο τῆς σωτηρίας. Ἐπίσης, τὶς βαθύτερες θεῖες ἀλήθειες, στὶς ὁποῖες μπορέσαμε νὰ διεισδύσουμε μὲ τὸ φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὶς συμπεριλάβαμε σὲ συγγράμματα ποὺ ἐκδώσαμε. Καὶ ἀνάμεσά μας δὲν ὑπάρχει οὔτε πρῶτος, οὔτε δεύτερος, ἀλλά, ἂν πεῖς τὸν ἕνα, συμπορεύονται δίπλα του καὶ οἱ δύο ἄλλοι. Σήκω, λοιπόν, καὶ δῶσε ἐντολὴ στοὺς φιλονικοῦντες νὰ σταματήσουν τὶς ἔριδες καὶ νὰ πάψουν νὰ χωρίζονται γιὰ ἐμᾶς. Γιατί ἐμεῖς, καὶ στὴν ἐπίγεια ζωὴ ποὺ εἴμασταν καὶ στὴν οὐράνια ποὺ μεταβήκαμε, φροντίζαμε καὶ φροντίζουμε νὰ εἰρηνεύουμε καὶ νὰ ὁδηγοῦμε σὲ ὁμόνοια τὸν κόσμο. Καὶ ὅρισε μία ἡμέρα νὰ ἑορτάζεται ἀπὸ κοινοῦ ἡ μνήμη μας καὶ καθὼς εἶναι χρέος σου, νὰ ἐνεργήσεις νὰ εἰσαχθεῖ ἡ ἑορτὴ στὴν Ἐκκλησία καὶ νὰ συνταχθεῖ ἡ ἱερὴ ἀκολουθία. Ἀκόμη ἕνα χρέος σου, νὰ παραδόσεις στὶς μελλοντικὲς γενιὲς ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε ἕνα γιὰ τὸν Θεό. Βεβαίως καὶ ἐμεῖς θὰ συμπράξουμε γιὰ τὴ σωτηρία ἐκείνων ποὺ θὰ ἑορτάζουν τὴ μνήμη μας, γιατί ἔχουμε καὶ ἐμεῖς παρρησία ἐνώπιόν του Θεοῦ».
Ἔτσι ὁ Ἐπίσκοπος Εὐχαΐτων Ἰωάννης ἀνέλαβε τὴ συμφιλίωση τῶν διαμαχόμενων μερίδων, συνέστησε τὴν ἑορτὴ τῆς 30ης Ἰανουαρίου καὶ συνέγραψε καὶ κοινὴ Ἀκολουθία, ἀντάξια τῶν τριῶν Μεγάλων Πατέρων.
Ἡ ἑορτὴ αὐτῆς τῆς Συνάξεως τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καὶ τοῦ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ἀποτελεῖ τὸ ὁρατὸ σύμβολο τῆς ἰσότητας καὶ τῆς ἑνότητας τῶν Μεγάλων Διδασκάλων, οἱ ὁποῖοι δίδαξαν μὲ τὸν ἅγιο βίο τοὺς τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἐξ’ αἰτίας τῆς ταπεινώσεώς τους μπροστὰ στὴν ἀλήθεια, ἔχουν λάβει τὸ χάρισμα νὰ ἐκφράζουν τὴν καθολικὴ συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὅτι διδάσκουν δὲν εἶναι ἁπλῶς δική τους σκέψη ἢ προσωπική τους πεποίθηση, ἀλλὰ εἶναι ἐπιπλέον ἡ ἴδια ἡ μαρτυρία τῆς Ἐκκλησίας, γιατί μιλοῦν ἀπὸ τὸ βάθος τῆς καθολικῆς της πληρότητας.
Περὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 14ου αἰώνα μ.Χ. ἀνεγέρθη ναὸς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν κοντὰ στὴν Ἁγία Σοφία Κωνσταντινούπολης, δίπλα σχεδὸν στὴ μονὴ τῆς Παναχράντου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος Α΄.
Τοὺς τρεῖς μεγίστους φωστήρας τῆς Τρισηλίου θεότητος, τοὺς τὴν οἰκουμένην ἀκτίσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τοὺς μελιρρύτους ποταμοὺς τῆς σοφίας, τοὺς τὴν κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τὸν μέγαν, καὶ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον, σὺν τῷ κλεινῶ Ἰωάννη, τῷ τὴν γλώτταν χρυσορρήμονι, πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί, συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν· αὐτοὶ γὰρ τὴ Τριάδι, ὑπὲρ ὑμῶν ἀεὶ πρεσβεύουσιν.
Friday, January 25, 2013
Αγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος
Θεοῦ γινώσκειν ὀρθοδόξως οὐσίαν,
Χριστιανοῖς λεγάτον ἐκ Γρηγορίου.
Εἰκάδι Γρηγόριος Θεορήμων ἔκθανε πέμπτη.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γεννήθηκε τὸ 329 μ.Χ. στὴν Ἀριανζό, κωμόπολη τῆς Καππαδοκίας, ἀπὸ τὸν Γρηγόριο, ἐπίσκοπο Ναζιανζοὺ (1η Ἰανουαρίου) καὶ τὴν Νόννα (5 Αὐγούστου). Ἔχει δύο ἀδέρφια: τὸν Καισάρειο (βλέπε 9 Μαρτίου) καὶ τὴ πασίγνωστη γιὰ τὴν εὐσέβειά της ἀδερφὴ Γοργονία (βλέπε 23 Φεβρουαρίου).
Στὴ Ναζιανζό, διδάσκεται τὴ στοιχειώδη ἐκπαίδευση, ἐνῶ τὴ μέση στὴ Καισάρεια, ὅπου γνωρίζεται μὲ τὸ συμμαθητὴ τοῦ Μέγα Βασίλειο (βλέπε 1 Ἰανουαρίου). Ἔπειτα, πηγαίνει κοντὰ σὲ περίφημους διδασκάλους τῆς ρητορικῆς στὴ Παλαιστίνη καὶ στὴν Ἀλεξάνδρεια καί, τέλος, στὰ Πανεπιστήμια τῆς Ἀθήνας. Οἱ σπουδὲς τοῦ διήρκεσαν 13 ὁλόκληρα χρόνια (ἀπὸ 17 ἕως 30 ἐτῶν).
Μετὰ τὶς σπουδὲς στὴν Ἀθήνα ὁ Γρηγόριος ἐπιστρέφει στὴ πατρίδα τοῦ μονολότι τοῦ πρόσφεραν ἕδρα Καθηγητὴ Πανεπιστημίου. Ἐκεῖ, ὁ πατέρας του, ἐπίσκοπος Ναζιανζού, τὸν χειροτονεῖ πρεσβύτερο. Ἀλλὰ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος προτιμᾶ τὴν ἡσυχία τοῦ ἀναχωρητηρίου στὸ Πόντο, κοντὰ στὸ φίλο του Βασίλειο, γιὰ περισσότερη ἄσκηση στὴ πνευματικὴ ζωή.
Μετά, ὅμως, ἀπὸ θερμὲς παρακλήσεις τῶν δικῶν του, ἐπιστρέφει στὴν πατρίδα του καὶ μπαίνει στὴν ἐνεργὸ δράση τῆς Ἐκκλησίας. Στὰ 43 τοῦ χρόνια ὁ Θεὸς τὸν ἀνύψωσε στὸ ἐπισκοπικὸ ἀξίωμα. Ἕδρα τοῦ ὁρίστηκε ἡ περιοχὴ τῶν Σασίμων τὴν ὁποία ποτὲ δὲν ποίμανε λόγω τῶν Ἀρειανῶν κατοίκων της.
Ὅμως, ὁ θάνατος ἔρχεται νὰ πληγώσει τὴ ψυχή του, μὲ ἀλλεπάλληλους θανάτους συγγενικῶν προσώπων. Πρῶτα του ἀδερφοῦ τοῦ Καισαρείου, ἔπειτα τῆς ἀδερφῆς τοῦ Γοργονίας, μετὰ τοῦ πατέρα του καί, τέλος, τῆς μητέρας τοῦ Νόννας. Μετὰ ἀπ’ αὐτὲς τὶς θλίψεις, ἡ θεία Πρόνοια τὸν φέρνει στὴν Κωνσταντινούπολη (378 μ.Χ.), ὅπου ὑπερασπίζεται μὲ καταπληκτικὸ τρόπο τὴν Ὀρθοδοξία καὶ χτυπᾶ καίρια τους Ἀρειανούς, ποὺ εἶχαν πλημμυρίσει τὴν Κωνσταντινούπολη.
Ἡ κατάσταση ἦταν πολὺ δύσκολη. Ὅλοι οἱ ναοὶ τῆς Βασιλεύουσας ἦταν στὰ χέρια τῶν αἱρετικῶν. Ὅμως ὁ Ἅγιος δὲν ἀπελπίζεται. Μετατρέπει ἕνα δωμάτιο στὸ σπίτι ποὺ τὸν φιλοξενοῦσαν σὲ ναὸ καὶ τοῦ δίνει συμβολικὸ ὄνομα. Ὀνομάζει τὸ ναὸ Ἁγία Ἀναστασία δεῖγμα ὅτι πίστευε στὴν ἀνάσταση τῆς Ὀρθόδοξης Πίστης.
Οἱ ἀγῶνες εἶναι ἐπικίνδυνοι. Οἱ αἱρετικοὶ ἀνεβασμένοι πάνω στὶς σκεπὲς τῶν σπιτιῶν τοῦ πετοῦν πέτρες καὶ ἔτσι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος δοκιμάζεται πολύ. Στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας ἐκφωνεῖ τοὺς περίφημους πέντε θεολογικοὺς λόγους ποὺ τοῦ ἔδωσαν δίκαια τὸν τίτλο τοῦ Θεολόγου.
Μετὰ τὸ σκληρὸ αὐτὸ ἀγώνα, ὁ Μέγας Θεοδόσιος τὸν ἀναδεικνύει Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (381 μ.Χ.). Η Β’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος τὸν ἀναγνώρισε ὡς Πρόεδρό της. Ὅμως μία μερίδα ἐπισκόπων τὸν ἀντιπολιτεύεται γιὰ εὐτελῆ λόγο. Τότε ὁ Γρηγόριος, ἀηδιασμένος, δηλώνει τὴ παραίτησή του, ἀναχωρεῖ στὴ γενέτειρά του Ἀριανζὸ καὶ τελειώνει μὲ εἰρήνη τὴ ζωή του, τὸ 390 μ.Χ.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἄφησε μεγάλο συγγραφικὸ ἔργο. Ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον παρουσιάζουν τὰ φιλοσοφημένα 408 ποιήματά του 18.000 περίπου στίχων. Εἶναι ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα πνεύματα τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἀπὸ τοὺς λαμπρότερους ἀθλητὲς τῆς ὀρθόδοξης πίστης.
Ἡ τίμια κάρα τοῦ φυλάσσεται στὴν Ἱερὰ Μονὴ Βατοπεδίου, στὸ Ἅγιο Ὅρος.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος Α’.
Ὁ ποιμενικὸς αὐλὸς τῆς θεολογίας σου,
τὰς τῶν ρητόρων ἐνίκησε σάλπιγγας·
ὡς γὰρ τὰ βάθη τοῦ Πνεύματος ἐκζητήσαντι,
καὶ τὰ κάλλη τοῦ φθέγματος προσετέθη σοί.
Ἀλλὰ πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῶ,
Πάτερ Γρηγόριε, σωθῆναι τὰς ψυχᾶς ἠμῶν.
http://aerapatera.wordpress.com/2013/01/25/αγιος-γρηγόριος-ο-θεολόγος/
Συνέδριο Εκκλησία & Αριστερά - Ομιλία του Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης Παύλου
ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
1. Το μεταναστευτικό πρόβλημα
Το θέμα της παρούσης εισηγήσεως αφορά το μεταναστευτικό πρόβλημα. Θέλω λοιπόν να δηλώσω από την αρχή ότι το Μεταναστευτικό Πρόβλημα δεν αφορά την Εκκλησία. Το μεταναστευτικό πρόβλημα αφορά την Πολιτεία και η επίλυσή του είναι δική της ευθύνη, πολλώ μάλλον γιατί είναι εκείνη κυρίως υπεύθυνη για την δημιουργία του και τον εκτροχιασμό του.
Εγώ σαν πολίτης αυτής της χώρας έχω την απαίτηση η Πολιτεία να είναι σοβαρή και υπεύθυνη. Να αντιμετωπίζει τα προβλήματα έγκαιρα, να τα προλαμβάνει και προ παντός να μην εκμεταλλεύεται τους ανθρώπους. Να μην χρησιμοποιεί τους ανθρώπους σήμερα και μάλιστα για λόγους ευτελείς, για να τους πετάξει αύριο, όταν δεν τους χρειάζεται, σε κάποιες χωματερές ανθρώπων.. Σαν πολίτη με ενδιαφέρουν οι ευθύνες της Πολιτείας για την δημιουργία, εξέλιξη και σημερινή κατάσταση του Μεταναστευτικού Προβλήματος. Θέλω να ξέρω αν χρησιμοποίησε σε κάποια στιγμή τους μετανάστες σαν εκλογική πελατεία και σήμερα τους κυνηγάει. Θέλω να ξέρω αν πήρε χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα τους και τα χρησιμοποίησε αλλού. Δεν ξέρω, αλλά θέλω να ξέρω τι ακριβώς συμβαίνει.
2.Ο μετανάστης
Είπα στην αρχή ότι το μεταναστευτικό πρόβλημα είναι ευθύνη της Πολιτείας να το αντιμετωπίσει. Όμως πίσω από την ταμπέλα “μεταναστευτικό πρόβλημα” κρύβονται άνθρωποι. Και αν το πρόβλημα είναι ευθύνη της Πολιτείας να το αντιμετωπίσει, ο μετανάστης σαν πρόσωπο νοιώθω ότι είναι και δικό μου θέμα. Είναι θέμα της Εκκλησίας, γιατί η Εκκλησία είναι κοινωνία προσώπων, είναι θέμα δικό μου σαν ποιμένος μιας Εκκλησίας που τονίζει την μοναδικότητα του ανθρώπινου προσώπου, είναι θέμα δικό μου ως προσώπου, αφού το πρόσωπο είναι γεγονός σχέσης, από την οποία σχέση δεν αποκλείονται οι μετανάστες.
Για τους λόγους αυτούς, έχω λόγο για τον άνθρωπο-μετανάστη, οφείλω να έχω λόγο, αφού για μένα σαν ποιμένα, ο μετανάστης μπορεί να αποκαλυφθεί ως ο ελάχιστος αδελφός του Χριστού, ως ο ξένος τον οποίο πρέπει να φροντίσω και η στάση μου απέναντι του θα κρίνει την ποιότητα της σχέσης μου με τον Χριστό. Ο μετανάστης είναι πρόκληση για την γνησιότητα της ιερατικής, χριστιανικής, και ανθρώπινης αυτοσυνειδησίας μου και τούτο γιατί εγώ πέρα από κάθε άλλον γνωρίζω ότι το μέτρο της ανθρώπινης αξίας είναι η Ενανθρώπιση του Θεού. Γιατί περισσότερο από κάθε άλλον οφείλω να θυμάμαι ότι αυτός ο μετανάστης μπορεί να είναι ένας από αυτούς που θα έλθει από ανατολών και δυσμών και θα ανακληθεί στην Βασιλεία του Θεού και εγώ ως υιός της Βασιλείας να μείνω απ έξω. Ο λόγος και η πράξη του Χριστού δεν αφήνουν περιθώρια για την όποια διαπραγμάτευση αυτής της αλήθειας. Δεν μπορούμε να διαπραγματευθούμε αυτήν την αλήθεια στο όνομα κανενός εθνικισμού, η οποιουδήποτε άλλου “-ισμού”.
Ο άνθρωπος, ο κάθε άνθρωπος είναι κατ'εικόνα Θεού δημιουργημένος. Δεν είναι ένα ωραίο ζώο για το οποίο διεκδικούμε λίγο περισσότερο σανό, αλλά ένα πρόσωπο που έχει κληθεί να υπερβεί την θνητότητα του και να γίνει μέτοχος της Θείας ζωής. Το όραμα της Εκκλησίας είναι “μία ποίμνη, Εις ποιμήν”. Και σε αυτή την ποίμνη χωράνε όλοι ακόμη και οι μετανάστες. Είναι μια κοινωνία όπου όλοι αλληλοπεριχωρούνται εν αγάπη, όπου ο άλλος είναι η χαρά μου και όχι η κόλασή του.
3.Ποιός είναι ο μετανάστης
Θα ερωτήσει κάποιος. Για ποιόν μετανάστη μιλάμε; Για τον κάθε μετανάστη, και τον καλό και τον κακό. Για τον άνθρωπο και όπως διαμορφώθηκε μέσα στις συνθήκες της ζωής που έζησε. Ο καθένας είναι πρώτα άνθρωπος, μέτοχος της κοινής των ανθρώπων φύσεως. Ο καθένας είναι ένα πρόσωπο μοναδικό και ανεπανάληπτο. Ο κάθε άνθρωπος για τον Θεό είναι μοναδικός. Ελάτε λοιπόν τώρα να δούμε τον συγκεκριμένο άνθρωπο και να τον αντιμετωπίσουμε. Να τον γνωρίσουμε πρώτα. Να βρούμε τον τρόπο να επικοινωνήσουμε μαζί του. Να αντιμετωπίσουμε τα πρώτα άμεσα προβλήματα του. Να του εξηγήσουμε τους όρους και τις συνθήκες της κοινής ζωής όλων μας. Να σταθούμε και να τον κάνουμε να σταθεί και αυτός με ευθύνη απέναντι στην ζωή του, απέναντι στη ζωή μας απέναντι και στην παραβατικότητα του. Όλα αυτά προϋποθέτουν υπεύθυνο κράτος, συνεργαζόμενο κράτος, κράτος έτοιμο να αντιμετωπίσει προβλήματα. Ουδείς αντιλέγει ότι και το πλήθος και η ποιότητα των ξένων που ευρίσκονται στη χώρα μας και μάλιστα σε μια εποχή σαν την σημερινή δεν είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Τα προβλήματα όμως είναι για να επιλύονται και όχι για να χρονίζουν και να σαπίζουν.
Βέβαια σε καμμία περίπτωση λύση δεν είναι ένας σύγχρονος άλλου τύπου Καιάδας, λύση δεν είναι οι χωματερές ανθρώπων. Από την άλλη πλευρά οι μετανάστες δεν είναι ούτε ένα θέμα για εύκολη ρητορεία, ούτε για αδάπανη προοδευτικότητα. Είναι εύκολο να μιλάμε για το φαγητό του μετανάστη, ποιός όμως είναι εκείνος που του μαγειρεύει για να τρώει; Με την θεωρητική συμπαράσταση δεν χορταίνεται η πείνα του, με την καθημερινή διακονία της αγάπης και της προσφοράς ανακουφίζεται. Οι μετανάστες που ο καθένας έχει τη δική του ιστορία και που είναι σημαντικό να αναζητήσουμε τους λόγους που τους οδήγησαν στον τόπο μας δεν είναι το πτώμα του Έκτορα που το διεκδικούν οι Τρώες και οι Δαναοί, ο καθένας για δικό του όφελος, αλλά είναι η καθημερινή ζωή συγκεκριμένων άνθρώπων που χρειάζεται αντιμετώπιση. Τελικά οι μετανάστες, οι δικοί μας και οι άλλοι είναι η ένδειξη της χρεοκοπίας και του κυνισμού μιας παγκόσμιας κοινωνίας βουτηγμένης στην υποκρισία και την διαφθορά. Η ένδειξη της χρεοκοπίας ενός πολιτισμού που υποσχέθηκε με τη δύναμη της τεχνικής και της γνώσης να κάνει τον κόσμο παράδεισο και τον έκανε κόλαση.
4.Τι είναι για την Εκκλησία ο Μετανάστης
Ο τρόπος ζωής της Εκκλησίας είναι ο τρόπος ύπαρξης του Τριαδικού Θεού. Ο ένας κατά την ουσία και τριαδικός κατά τις υποστάσεις Θεός είναι Αγάπη. Δεν ΕΧΕΙ, αλλά ΕΙΝΑΙ αγάπη. Ο κατ’εικόνα Θεού δημιουργημένος άνθρωπος είναι ένας κατά την φύση και πολλαπλούς κατά τις υποστάσεις-πρόσωπα. Στόχος είναι ο άνθρωπος, ο κατ’αυτόν τον τρόπον υπάρχων να ΕΙΝΑΙ και εκείνος Αγάπη.
Είναι πολύ χαρακτηριστικές μερικές επισημάνσεις από το Ευαγγελικό κείμενο και την πατερική παράδοση.
Ο Θεός είναι αγάπη!
Εφόσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων ΕΜΟΙ εποιήσατε!
Ήμουν ΞΕΝΟΣ και συνηγάγετέ με!
Είδες τον Αδελφό σου, είδες Κύριον τον Θεόν σου!
Ο Άγιος Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος δεν μας αφήνει περιθώρια ψευδαισθήσεων: «Αυτός που λέει ότι αγαπά τον Θεό και μισεί τον αδελφό του είναι ψεύτης! Πως μπορείς να αγαπάς τον Θεό που δεν τον είδες και να κακοποιείς τον αδελφό σου που τον βλέπεις καθημερινά;» (Α Καθολ. Ιωάννου δ, 20).
Μέσα λοιπόν από αυτή την προοπτική ο μετανάστης είναι και αυτός άνθρωπος όπως όλοι οι άλλοι και την ίδια στιγμή είναι ένας εμπερίστατος άνθρωπος που κάτω από δύσκολες συνθήκες εγκατέλειψε την πατρίδα του αναζητώντας μια καλύτερη ζωή και ακόμη ένα θύμα όσων εμπορεύονται ανθρώπινες υπάρξεις προς ίδιον όφελος.
Δεν επιχειρώ να αγιοποιήσω τον μετανάστη, αλλά δεν δέχομαι ότι αυτός είναι παιδί ενός κατώτερου Θεού. Εάν καυχώμεθα για τον δικό μας πολιτισμό και την δική μας πίστη, οφείλουμε όλα αυτά να τα αποδεικνύουμε στην πράξη και στην καθημερινότητα και όχι να τα επικαλούμεθα φαρισσαϊκά. Χαίρομαι που η Εκκλησία μας καθημερινά διακονεί όλους εκείνους που φθάνουν στην πόρτα της. Χαίρομαι για όλους εκείνους που διακονούν τους εμπερίστατους αδελφούς μας εντοπίους και μετανάστες και μαγειρεύουν καθημερινά για χάρη τους. Χαίρομαι γιατί ο λαός παρά τις δυσκολίες του δεν έχασε την αρχοντιά του και μοιράζεται το πιάτο του με άλλους.
Είπα προηγουμένως ότι δεν επιχειρώ να αγιοποιήσω τον μετανάστη. Στο μέτρο που ο μετανάστης η και ο ντόπιος παρανομεί πρέπει να έχει απέναντι του μια Πολιτεία που θα επιβάλλει προς κάθε κατεύθυνση το νόμο και τη δικαιοσύνη και δεν θα είναι παράλυτη και ανίκανη στην αντιμετώπιση τους, ώστε να παρέχει την ευκαιρία σε κάθε είδους σαπρόφυτα να την αντικαθιστούν.
5.Αδιαπραγμάτευτη για την Εκκλησία η αξία του ανθρώπινου προσώπου.
Εάν υπάρχει κάτι που πρέπει να το πούμε πολύ καθαρά είναι ότι για την Εκκλησία είναι αδιαπραγμάτευτη η αξία του ανθρώπινου προσώπου. Είπα και στην αρχή ότι το μέτρο αυτής της αξίας είναι η Ενανθρώπιση του Θεού. Το ότι ο Θεός γίνεται άνθρωπος φανερώνει την μοναδικότητα και την αξία του ανθρώπου. Εάν αυτό το μέτρο χαθεί τότε τι μένει σαν μέτρο της ανθρώπινης αξίας; Τότε τι είναι ο άνθρωπος; Είναι ένα ωραίο ζώο που διεκδικούμε γι’αυτόν περισσότερο σανό η τελικά ένα σωρό από σκουπίδια; Όταν αρνούμεθα την θεία καταγωγή του ανθρώπου και το θεοειδές του ανθρώπινου προσώπου μήπως προσφέρουμε ένα ιδανικό ιδεολογικό στήριγμα στην εκμετάλλευση του ανθρώπου και τον ευτελισμό του; (Ο διάλογος στην Ξάνθη). Η ιστορία απέδειξε ότι όπου η πίστη στο Θεό πολεμήθηκε το τελικό θύμα και στόχος ήταν ο άνθρωπος. (Μαντούδι: μέτρον πάντων άνθρωπος η ο Θεάνθρωπος)
6.Τα προβλήματα δεν λύνονται εναντίον της αληθείας, αλλά με βάση την αλήθεια
Είπα και προηγουμένως ότι το μεταναστευτικό είναι όντως ένα πρόβλημα το οποίο χρειάζεται να μελετηθεί με σοβαρότητα. Τα προβλήματα δεν λύνονται εναντίον της αληθείας, αλλά με βάση την αλήθεια. Εν προκειμένω η αλήθεια είναι η μοναδικότητα του ανθρώπου, που σημαίνει ότι μια λύση του προβλήματος δεν μπορεί να παραθεωρεί αυτή την αλήθεια. Με ρώτησαν γιατί αντέδρασα στην δημιουργία κέντρου μεταναστών στην περιφέρεια της Μητροπόλεως μου. Η απάντηση βέβαια υπάρχει μέσα στο κείμενο μου, αλλά οι άνθρωποι προσέχουν μόνο ότι τους συμφέρει. Ο λόγος λοιπόν της άρνησης ήταν ότι αυτό το στρατόπεδο θα ήταν ένα στρατόπεδο συγκεντρώσεως, μια χωματερή ανθρώπων, αφού δεν είχε καμμία υποδομή ανθρώπινης διαβίωσης, αφού θα συνιστούσε μια αθλιότητα ασυμβίβαστη με τον πολιτισμό και την παράδοση μας. Είπα ακόμη ότι αν σ’αυτούς τους ανθρώπους εξασφαλίσετε ανθρώπινη διαβίωση έρχομαι και εγώ να τους υπηρετήσω. Μπορούμε λοιπόν όλοι να συνεργασθούμε με την ευθύνη της Πολιτείας και να αναζητήσουμε τον τρόπο της αντιμετώπισης.
7.Οι μετανάστες Έλληνες και οι μετανάστες σήμερα
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πολλοί από τους Έλληνες στο παρελθόν υπήρξαν μετανάστες κάποιοι και λαθρομετανάστες. Η Ομογένεια όπου γης η οποία διαπρέπει σήμερα στους χώρους που εγκαταστάθηκε ήταν οι μετανάστες του χθες. Είναι σημαντικό επίσης να θυμόματσε πόσο ενοχληθήκαμε όταν πριν από μερικά χρόνια οι νεοναζί στη Γερμανία κακοποίησαν συμπατριώτες μας. Εάν οι χθεσινοί δικοί μας μετανάστες είναι σήμερα καταξιωμένοι στις καινούριες πατρίδες τους, είναι γιατί συνάντησαν άλλη συμπεριφορά και άλλη αποδοχή από αυτήν που συναντάνε οι δικοί μας μετανάστες σήμερα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν και κακοποιά στοιχεία, για τα οποία όμως οφείλει η Πολιτεία να τα αντιμετωπίσει. Δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι η πείνα και η ανέχεια οδηγούν πολλές φορές στην παραβατικότητα. Θα κρατώ πάντα στην μνήμη μου και στην καρδιά μου την αγάπη, το ενδιαφέρον και την στοργή με την οποία αντιμετώπισε τους πρώτους μετανάστες από την Αλβανία η Ενορία της πατρικής μου κατοικίας υπό την φωτισμένη ποιμαντική διακονία ενός σημερινού φωτισμένου Επισκόπου. Τους αντιμετώπισαν με στοργή και αγάπη. Με ενδιαφέρον για τα προβλήματα τους και την συμπαράσταση στις δυσκολίες τους. Σήμερα είναι εγκατεστημένοι στην πατρίδα τους και η τυχόν επίσκεψη του ταπεινού και τότε και σήμερα ιερωμένου είναι γι’αυτούς αφορμή γιορτής. Όπως και θα θυμάμαι τα δύο θύματα από την ευρύτερη οικογένεια μου τα οποία πρόσφεραν αγάπη και αντιμετώπισαν την κακοποίηση και το θάνατο από τους ευργετηθέντες.
8.Ποιοί είναι οι Έλληνες και ποιοί είναι Έλληνες
Υπάρχουν όμως κάποιοι που θεωρούν τους εαυτούς τους πιο Έλληνες από τους άλλους και οι οποίοι στο όνομα της Ελλάδος επιχειρούν με βίαιο τρόπο να εξοντώσουν όποιον δεν είναι Έλληνας. Μπήκαν κάποια στιγμή σε ένα κατάστημα και στην αγωνιώδη παρατήρηση του φιλήσυχου καταστηματάρχη ότι είναι Έλληνας η απάντησή τους ήταν ότι δεν υπάρχουν μαύροι Έλληνες και του διέλυσαν το κατάστημα. Αλήθεια λοιπόν, ποιοί είναι Έλληνες;
Οι πρόγονοι μας είχαν πει «Έλληνες εισί οι της παιδείας της ημετέρας μετέχοντες». Αλήθεια ποιάς παιδείας είναι μέτοχοι οι της Χρυσής Αυγής ; Μπορεί αυτός που βεβαιώνει ότι στο ιατρείο μας «ασφαλώς και ΔΕΝ θα φροντίσουμε το παιδί ενός μετανάστη» να έχει ελληνική παιδεία; Πόσο σχέση έχει αυτός και οι όμοιοι του με την Αντιγόνη που λέει στον Κρέοντα «γεννήθηκα για να αγαπώ και όχι για να μισώ»! και με Εκείνον που είπε «αγαπάτε τους εχθρούς ημών;»
9.Γιατί είπα ότι η ιδεολογία της Χ.Α είναι ασυμβίβαστη με την Ορθόδοξη Πίστη
Πρώτον: Γιατί ο Χριστός σταυρώθηκε για τους ανθρώπους, και δεν σταύρωσε τους ανθρώπους.
Δεύτερον: Γιατί ο Θεός είναι ΑΓΑΠΗ, αγάπη που στρέφεται επί αγαθούς και πονηρούς.
Τρίτον: γιατί η ιδεολογία της Χ.Α είναι ο παγανισμός και όχι η Ορθόδοξη χριστιανική πίστη
Τέταρτον: γιατί η Εκκλησία σιτίζει όλους ανεξαίρετα τους αναγκεμένους ανθρώπους και όχι μόνο τους Έλληνες
Πέμπτον: Γιατί η Εκκλησία είναι του Χριστού και όχι μια Εθνική Εκκλησία
Έκτον: Γιατί τον Χριστό η «χρυσή αυγή» τον διώκει, τον προσβάλλει και τον εξευτελίζει καθημερινά και το πράττει στα πρόσωπα, των προσφύγων, των μεταναστών ακόμα και των παιδιών.
Έβδομον: Γιατί ο Χριστός είπε: «εφόσον εποιήσατε, ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε;» Δεν είναι λοιπόν ο άνθρωπος εικόνα του Χριστού όποιος και εάν είναι; Δεν είναι ένας μετανάστης, ένας πρόσφυγας, ελάχιστος αδελφός του Χριστού; Δεν είναι ο «πλησίον» της Παραβολής του Καλού Σαμαρείτη; Σύμφωνα λοιπόν με την χρυσαυγίτικη αντίληψη θα έπρεπε ο Σαμαρείτης βλέποντας τον πληγωμένο Ιουδαίο να τον πετάξει στα σκουπίδια, τότε θα ήταν «καλός».
Όγδοον:: Θέλω λοιπόν να επαναλάβω ότι κάθε εναγκαλισμός και χάϊδεμα χριστιανού η πολύ περισσότερο ιερωμένου προς την Χρυσή Αυγή δείχνει μπέρδεμα φρικτό και ακύρωση της πίστης. Κανείς δεν μπορεί να παίζει «εν ου παικτοίς». Ο λόγος του Θεού έχει απόλυτο και αιώνιο κύρος. Είναι άλλο το θέμα των προσφύγων και των προβλημάτων που μια ανίκανη πολιτική ηγεσία άφησε να δημιουργηθούν και άλλο η απόλυτη αξία του ανθρώπινου προσώπου. Δεν θα ακυρώσουμε την αλήθεια του Θεού για να λύσουμε τα προβλήματα μας. Αντιθέτως τα προβλήματα δημιουργήθηκαν γιατί την αλήθεια του Θεού την αντικαταστήσαμε με την αλαζονεία μας και την επιπολαιότητα μας. Η άκρη του κουβαριού είναι του Χριστού το θέλημα και όχι οι αυθαιρεσίες και οι εξυπνάδες των ανθρώπων!
10. Φίλοι της Αριστεράς
Ένα τελευταίο λόγο σε όλους εσάς, φίλοι της Αριστεράς. Έζησα 25 χρόνια στο Μαντούδι της Εύβοιας όπου τα τότε μεταλλεία Σκαλιστήρη. Είναι μια μοναδική εμπειρία για μένα αυτά τα χρόνια γιατί γνώρισα από πρώτο χέρι και την ειλικρίνεια αλλά και την καλπιά όσων ήσαν η φορούσαν το μανδύα του «προοδευτικού». Με όσους αληθινά ήσαν, συνεργαστήκαμε υπερασπίζοντας το ανθρώπινο πρόσωπο. Έχω λοιπόν μια εμπειρία πολύτιμη. Εκείνα τα χρόνια ήταν και οι αγώνες για το κτήμα του Μπαίκερ που δεν το ξέρετε, αλλά η Εκκλησία ήταν η ψυχή τους. Ακούγοντας κάποιος από τους τότε παράγοντες την τοποθέτηση μου είπε ενώπιον όλων «εγώ δεν μπορώ να πάω πιο πέρα από τον Παπα-Παύλο» και μου ζήτησε να ομολογήσω ότι ανήκω στο δικό του πολιτικό χώρο. Χαμογέλασα και του είπα: «Δεν το λέω, γιατί δεν ανήκω. Και δεν ανήκω γιατί αν γίνω αυτό που είσαι εσύ, θα φτωχύνω. Ζώντας μέσα στην Εκκλησία νοιώθω πληρότητα. Νοιώθω ότι ανήκω σε όλους και μου ανήκετε όλοι. Μόλις προηγουμένως δήλωσες ότι σε περιέχω, αλλά βλέπεις ότι και σε ξεπερνώ.
Φίλοι της Αριστεράς,
μήπως μείνατε πίσω αγκριστρωμένοι στην δογματική μαρξιστική αντίληψη για την Θρησκεία, χωρίς να προβληματιστείτε, πότε, με ποιές προϋποθέσεις και ποιά θρησκεία είχε υπ’όψη του, όταν είπε ὅ,τι είπε ο Μαρξ; Μήπως δεν ακούσατε τον Αλβέρτο Καμύ που όταν μελέτησε «την Μυστική Θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας» του Βλαδίμηρου Λόσκυ είπε πολύ χαρακτηριστικά: «τώρα μπορούμε να μιλήσουμε με τους χριστιανούς»; Μήπως δεν ακούσατε τον Σάρτρ να κηρύττει τον θάνατο του Θεού λέγοντας «φέρτε μου ανθρώπους πολλούς, πάνω μου, γύρω μου, για να μου κρύβουν τον ουρανό» και αργότερα να ομολογεί: «σκότωσα το Θεό γιατί νόμιζα ότι με χώριζε από τους ανθρώπους, αλλά ο θάνατος Του έκανε τελεσίδικο αυτό τον χωρισμό» για να καταλήξει στην φρικτή δήλωσή του «οι άλλοι είναι η κόλαση μου»; Μήπως πρέπει να προβληματισθείτε για τον αν η δογματική αθεία που απογυμνώνει τον άνθρωπο από την οντολογική του θεοείδια, αποτελεί το ισχυρότερο ιδεολογικό όπλο για την εκμετάλλευση του ανθρώπου; Μήπως και εμείς πρέπει να ξεπεράσουμε το φόβο το δικό σας και εσείς να ξεπεράσετε το φόβο ότι απειλείσθε από ένα Θεό που με την αγάπη Του και την θυσία Του καταξιώνει όσο τίποτε άλλο το ανθρώπινο πρόσωπο;
Σας ευχαριστώ.
H εισήγηση του Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης Παύλου έγινε κατά τη διάρκεια της πέμπτης Συνεδρίας του Συνεδρίου της Θεολογικής Σχολής "Εκκλησία και Αριστερά", 22/01/13 - 23/01/13 με θέμα, "Εκκλησία και Αριστερά έναντι του μεταναστευτικού ζητήματος", στην οποία επίσης συμμετείχαν ο κ.Παύλος Χαραμής, Πρόεδρος του Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης της ΟΛΜΕ και ο Επ.Καθηγητής ΑΠΘ Στυλιανός Τσομπανίδης. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Νίκος Παπαχρήστου, εκκλησιαστικός συντάκτης του ΣΚΑΪ και υπεύθυνος του Amen.gr.
Ανδρ.Καρίτζης: Ο χριστιανικός λόγος και η αριστερά αποτελούν θύλακες πρωταρχικών αρετών
Aτά την έκτη θεματική ενότητα των εργασιών του Συνεδρίου "Εκκλησία και Αριστερά", με τίτλο «Ο σύγχρονος λόγος της Εκκλησίας και της Αριστεράς. Από τη συγκρουσιακή στη συνεργατική ρητορική», ο κ.Ανδρέας Καρίτζης, Δρ Φιλοσοφίας και Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, απευθύνθηκε στο πυκνό ακροατήριο που είχε κατακλύσει την παλαιά Αίθουσα Τελετών του Α.Π.Θ. H ομιλία του στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ ξάφνιασε ευχάριστα τους παριστάμενους εκ της θεολογικής κοινότητας ενώ χειροκροτήθηκε θερμά από το κοινό που παρακολούθησε τις εργασίες του Συνεδρίου.
Στην ίδια θεματική ενότητα συμμετείχαν ο Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου Ανδρέας, Καθηγητής Α.Π.Θ., ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας, Καθηγητής ΕΚΠΑ, ο κ.Νικόλας Σεβαστάκης, Αν.Καθηγητής ΑΠΘ και ενώ τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Βασίλης Κεχαγιάς.
Ακολουθεί η ομιλία του Μέλους της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ Ανδρέα Καρίτζη
Ζούμε σε μια περίοδο όπου είναι σε εξέλιξη μια τεράστια επίθεση στις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Μια επίθεση που στο κέντρο της βρίσκεται η ίδια η ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια. Ο νεοφιλελευθερισμός - αυτό είναι το όνομα που έχει επικρατήσει διεθνώς για την περιγραφή αυτής της αντίληψης - εδράζεται σε μια θεωρητική σύλληψη για τον άνθρωπο και την κοινωνία, προϊόν μιας ενδεχομενικής συνέργιας παραγόντων στους οποίους δεν θα αναφερθώ. Το κεντρικό στοιχείο της είναι ότι οι άνθρωποι είναι κατά βάση προβληματικοί, και άρα η οποιαδήποτε προσφυγή στις ανθρωπολογικές τους ποιότητες για την πραγμάτευση των κοινωνικών ή ατομικών ζητημάτων συνιστά τον δρόμο προς την καταστροφή. Οι ανθρωπολογικές ποιότητες - ή ακριβέστερα κάποιες από αυτές - θεωρούνται πηγή παθών και μη ορθολογικών συμπεριφορών. Γι’ αυτό γενέθλιος σκοπός της νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης είναι η κατασκευή ενός νέου ανθρώπου, ενός νέου ορθολογικού τύπου ανθρώπου ικανού να ζήσει μια ζωή ρυθμισμένη και ήσυχη. Η πρώτη ύλη για μια τέτοια κατασκευή δεν είναι άλλη από τους νόμους της αγοράς, της ανταλλαγής και του ανταγωνισμού.
Για να μπορέσει ένα τέτοιο σχέδιο να υλοποιηθεί πρέπει να αλλάξουν ριζικά κάποιες ανθρωπολογικές ποιότητες. Ποιότητες που απαντώνται σε διάφορες μορφές ανά τους αιώνες, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη – τις περισσότερες φορές χωρίς να καθορίζουν τις κεντρικές συντεταγμένες της οργάνωσης των κοινωνιών, αλλά και χωρίς τις οποίες δεν μπορούν να υπάρξουν κοινωνίες - και διέπουν τις πρωταρχικές διυποκειμενικές σχέσεις (γενναιοδωρία, αλληλεγγύη, αλληλοσεβασμός, λογική του δώρου κοκ).
Για τον νεοφιλελευθερισμό, στο μακροεπίπεδο της κοινωνίας ο μεγάλος εχθρός είναι η δημοκρατία, η δυνατότητα των ανθρώπων να έχουν λόγο για την πορεία των κοινωνιών με βάση τις δικές τους ανάγκες, όπως αυτοί τις αντιλαμβάνονται ως άνθρωποι και όχι ως κάτοχοι ατομικού κεφαλαίου σε ανταγωνισμό μεταξύ τους καθώς ως τέτοιοι δεν χρειάζονται τη δημοκρατία, η λογική του ανταγωνισμού που διέπει τη λογική του κεφαλαίου αυτοματοποιεί τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Αυτός ο εχθρός είναι σύστοιχος με τον εχθρό στο μικροεπίπεδο του ατόμου όπου πρέπει να εξαλειφθεί κάθε κριτήριο, σχέση και αντίληψη για τη ζωή που δεν συνάδει με τον ανταγωνισμό. Οι άνθρωποι οφείλουν να απεκδυθούν των ανθρωπολογικών τους ποιοτήτων και να μετατραπούν σε κατόχους ατομικών κεφαλαίων οι οποίοι διάγουν έναν βίο με μόνο κριτήριο και αρχή αυτή του ανταγωνισμού. Όποιος συμπεριφέρεται με άλλα κριτήρια πέραν του ατομικού ανταγωνισμού ή ακόμη χειρότερα αγωνίζεται για αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη, ελευθερία, δημοκρατία και δικαιώματα εκτός από το δικαίωμα να δρα ως επιχειρηματίας (που σημαίνει ότι είναι μόνος του και η ήττα στον ανταγωνισμό μπορεί να σημάνει εξολόθρευση για την οποία ο μόνος υπεύθυνος είναι ο ίδιος) είναι εχθρός της κοινωνίας, είναι εκτός νεοφιλελεύθερης κοινωνίας και απειλή. Συνεπώς, επιτρέπονται όλων των ειδών τα βασανιστήρια, πάσης φύσεως καταστολή, διασυρμός κοκ. Αυτού του είδους τα μέσα καταστολής και τρομοκράτησης έχουν ως σκοπό μεταξύ άλλων να κάνουν τους γονείς να σκεφτούν δυο και τρεις φορές για το μέλλον των παιδιών τους όταν τους λένε να γίνουν καλοί άνθρωποι και χρήσιμοι στην κοινωνία.
Έχουμε λοιπόν να κάνουμε με μια επίθεση ανθρωπολογικής εμβέλειας με τεράστιο αριθμό θυμάτων και συνεπειών και με τον φιλόδοξο στόχο να αλλάξει εκ θεμελίων την ανθρώπινη κοινωνία. Η εν λόγω επίθεση λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο όπου και άλλοι κόμποι της λογικής του κέρδους φτάνουν σιγά σιγά στο χτένι επιβάλλοντας να σκεφτούμε πολύ πιο συνολικά: περιβαλλοντική αποσταθεροποίηση, διατροφική κρίση, έλεγχος του γενετικού υλικού, συστήματα παρακολούθησης και ελέγχου πέρα από κάθε φαντασία, εμπορευματοποίηση της υγείας του φαρμάκου και των βασικών αγαθών, αναφλέξεις και συρράξεις σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ο ήσυχος κόσμος του αστού παράγει καταστροφή με ταχύ ρυθμό σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της ανθρώπινης δραστηριότητας όπου έχει βάλει πόδι η λογική του κέρδους. Συνεπώς, δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μόνο τη σφοδρότητα της επίθεσης και τα δεινά που σπέρνει. Ο κίνδυνος δεν είναι μόνο ότι οι περισσότεροι προοριζόμαστε να ζήσουμε μια αναξιοπρεπή ζωή αλλά ότι η ίδια η ζωή απειλείται από την επίθεση αυτή. Αυτό είναι ένα από τα καινοφανή στοιχεία της εποχής μας. Ο αγώνας εναντίον της εκμετάλλευσης, για μια αξιοπρεπή ζωή είναι αγώνας για την ίδια την ζωή. Ο αγώνας για μια αξιοπρεπή κοινωνία ανθρώπων είναι αγώνας για την ύπαρξη κοινωνίας και ανθρώπων.
Όμως, η επίθεση αυτή βρίσκει τις δυτικές κοινωνίες ανοχύρωτες, διαβρωμένες από την εμπέδωση της λογικής του ανταγωνισμού, του ατομικού δρόμου, της απαξίωσης της συλλογικής ύπαρξης, της ειρωνείας και εγκατάλειψης των ανθρωπολογικών ποιοτήτων όπως η γενναιοδωρία, αναίσθητες τόσο καιρό απέναντι στις κραυγές άλλων λαών. Το τραγικό με ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας και όχι μόνο είναι ότι οι κοινωνίες μας τα έχουν δικαιολογήσει όταν συνέβαιναν σε άλλους, μερίδες της τα δικαιολογούν όταν αυτά και χειρότερα συμβαίνουν σε άλλους δίπλα μας. Η ταύτιση κάποιου με τον ισχυρό, η αποδοχή ότι η ανθρώπινη ζωή είναι σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τις επιδιώξεις αυτών που προηγούνται στην κοινωνική και οικονομική ιεραρχία, η αποδοχή ότι οι άνθρωποι είναι νούμερα σε οικονομικές αναλύσεις και όχι πρόσωπα τα οποία συνιστούν τον τόπο του υπέρτατου σεβασμού οδηγεί στη συναίνεση και του δικού του χαμού. Αν συναινείς στο να κλείνονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης αυτοί που βρίσκονται από κάτω σου τότε χάνεις κάθε ηθικό έρεισμα όταν αντιστέκεσαι στη μείωση του μισθού σου, στην περικοπή της σύνταξης, στον αποκλεισμό σου από το νοσοκομείο κοκ που σου επιβάλλει ο αμέσως από πάνω σου. Το δίκιο – όμοια με την αγάπη όπως διδάσκει ο χριστιανικός λόγος - έχουν την τάση να επεκτείνονται σε όλους τους ανθρώπους, αλλιώς μαραίνονται και χάνουν το νόημά τους. Για αυτό για την αριστερά όπως και για κάθε αξιοπρεπή άνθρωπο γίνεται φανερό ότι δεν υπάρχει λύση σε οτιδήποτε σχετίζεται με τις λαϊκές τάξεις που να ευνοεί κάποιους έναντι κάποιων άλλων στο εσωτερικό τους, δηλαδή ακολουθώντας την ιεραρχία του χρήματος. Είτε θα δίδεται λύση υπέρ για παράδειγμα και των Ελλήνων και των μεταναστών ή θα εφαρμόζεται μια «λύση» τόσο εναντίον των Ελλήνων (περικοπές κοκ) όσο και εναντίον των μεταναστών (στρατόπεδα συγκέντρωσης κοκ), όπως αυτή που εφαρμόζεται σήμερα.
Η προσχώρηση λοιπόν στη θέση ότι οι άνθρωποι δεν είναι πρόσωπα αλλά νούμερα είναι βαθειά, υπαρξιακή και παράγει τεράστιες συνέπειες, γεννά μια νέα εποχή, όπου το πέπλο της αξιοπρεπούς διαβίωσης τραβιέται πάνω από την τεράστια πλειοψηφία των ανθρώπων με τη συναίνεσή τους. Μικροί θύλακες ευκατάστατων σε πελάγη πληθυσμών χωρίς καμιά συνοχή όπου επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας. Ο μετανάστης και ο πρόσφυγας, δηλαδή ο άνθρωπος που δεν έχει τίποτα, κανένα δικαίωμα ούτε στη ζωή, ο άνθρωπος έρμαιο εκμετάλλευσης και εγκληματικής δράσης δεν είναι ένα ατύχημα. Είναι το ιδεώδες καθεστώς ζωής για εμάς και τα παιδιά μας. Είναι η τύχη των χαμένων του νεοφιλελεύθερου γενναίου νέου κόσμου οι οποίοι αξίζουν κάθε περιφρόνηση αφού δεν τα κατάφεραν…
Κοινωνίες οι οποίες σταθερά προσανατολίστηκαν σε μια ατομική στρατηγική ζωής βρίσκονται τώρα αντιμέτωπες με έναν εχθρό τη γλώσσα του οποίου και μόνο ξέρουν να μιλούν. Έχουν ξεχάσει τι σημαίνει σηκώνω το ανάστημά μου στην αδικία, δίνω τη ζωή μου αν χρειαστεί για να υπερασπιστώ την ελευθερία, να υπερασπιστώ τον διπλανό μου (άλλωστε δεν υπάρχουν πια διπλανοί, μόνο αντίπαλοι). Ελευθερία δεν είναι να μην με ενοχλούν, να με αφήνουν ήσυχο, να μπορώ να κλείνω τα μάτια «ελεύθερα» στο μακελειό των διπλανών μου όπως διδάσκουν οι γραφές του νεοφιλελευθερισμού.
Ελεύθερος και αξιοπρεπής είναι αυτός που ντρέπεται όταν κάποιος βασανίζεται και πονάει (γιατί διευρύνει τις αρετές των στενών διαπροσωπικών σχέσεων σε όλους τους ομοίους του), που δεν τον χωράει ο τόπος όταν νεφροπαθείς καρκινοπαθείς, νήπια, ηλικιωμένοι και άλλοι πολλοί ρίχνονται στον καιάδα της ανταγωνιστικότητας, που ντρέπεται όταν κάποιος που βοήθησε του λέει ευχαριστώ, που θέλει να παραμείνει αξιοπρεπής και άνθρωπος όταν από παντού ακούει ότι αυτό είναι αναχρονισμός, συντεχνιακή λογική και βόμβα στα θεμέλια της προσπάθειας που κάνει η χώρα, και δεν θα κάνει πίσω σε αυτό, στο να παραμείνει άνθρωπος και αξιοπρεπής ακόμη και όταν τον βρίζουν χυδαία οι κήρυκες του νεοφιλελευθερισμού και τον ταυτίζουν με τους φονιάδες.
Σε αυτή την ιστορικά κρίσιμη στιγμή η αριστερά από τη μεριά της έχει κάνει τις επιλογές της. Όμως η αριστερά δεν μπορεί μόνη της να σταματήσει την επίθεση στον άνθρωπο. Η αριστερά οφείλει να είναι μέρος μιας μεγάλης κοινωνικής, πολιτισμικής και εν τέλει ανθρωπολογικής ανάτασης των ίδιων των λαών. Απέναντι σε αυτή την ιστορικής εμβέλειας προσπάθεια μετάλλαξης των βασικών ανθρωπολογικών συντεταγμένων οι κοινωνίες έχουν ένα και μόνο δρόμο: να ανασύρουν και να ρίξουν στη μάχη για την αποτροπή αυτής της εξέλιξης όλα τα διαθέσιμα αξιακά αποθέματα που θέτουν στο επίκεντρο τον άνθρωπο. Με εφαλτήριο τα εν λόγω αποθέματα μπορούμε να αποκρούσουμε την αγορά και τους νόμους της, την επέκταση του ανταγωνισμού και της λογικής του κέρδους σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής, να αποκαταστήσουμε τη δημοκρατία, να επαναφέρουμε την αξιοπρέπεια στο κέντρο της προσοχής της δημόσιας πολιτικής και της κοινωνικής συμπεριφοράς και γιατί όχι να συρρικνώσουμε τη λογική της αγοράς, να απελευθερώσουμε την κοινωνία των ανθρώπων από τα απρόσωπα δεσμά της.
Αυτά τα αξιακά αποθέματα ενυπάρχουν σε θεσμούς και κοινωνικές πρακτικές με πολύ διαφορετικές ιστορικές διαδρομές οι οποίες μπορεί να έχουν και ένα παρελθόν συγκρούσεων. Σήμερα καθήκον όλων μας είναι να εστιάσουμε στο κατεπείγον της υπεράσπισης της έννοιας της «κοινωνίας ανθρώπων» έναντι της έννοιας της «διαχείρισης πραγμάτων» στηριζόμενοι στα εν λόγω αξιακά αποθέματα. Να ξεπεράσουμε όλοι μας τη μερικότητά μας, τα επιμέρους συμφέροντά μας, να αντιληφθούμε το ιστορικό μέγεθος των στιγμών που ζούμε, τουλάχιστον όσοι με διαφορετικούς τρόπους έχουμε ταχθεί στην υπηρεσία των διπλανών μας και να κινήσουμε μαζί, πυκνώνοντας τις γραμμές των υπερασπιστών της κοινωνίας των ανθρώπων. Αν δεν κάνουμε μια τέτοια επιλογή να είμαστε σίγουροι ότι θα σαρωθούμε όλοι σαν τα στάχια από τον άνεμο, να μην ελπίζουμε στο έλεος των εισβολέων όχι γιατί είναι «κακοί» άνθρωποι αλλά γιατί το έλεος δεν προβλέπεται στους νόμους της αγοράς και του ανταγωνισμού. Αυτή η επιλογή, η επιλογή υπέρβασης της μερικότητας και ανάληψης της ευθύνης που αναλογεί σε αυτούς που έχουν ταχθεί στην υπηρεσία των διπλανών τους είναι βαθύτατα υπαρξιακή και εν τέλει αυστηρά προσωπική. Ο καθένας από εμάς καλείται ενώπιον των δικών του πιστεύω, να επιλέξει τον δύσκολο δρόμο, να μείνει συνεπής σε αυτά που διακηρύττει ανεξάρτητα από το τίμημα, όπως έχουν κάνει άλλωστε τα πρόσωπα που αποτελούν τα πρότυπά του.
Η αριστερά έχει στον πυρήνα της ταυτότητάς της τη συλλογική ύπαρξη, τον αλληλοσεβασμό, τις ανάγκες των ανθρώπων σήμερα αλλά και των μελλοντικών γενιών, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ζωή και τη βαθιά της πίστη στην πραγματική δημοκρατία. Αυτά είναι τα αξιακά αποθέματα που καταθέτει στον αγώνα για την υπεράσπιση της «κοινωνίας των ανθρώπων».
Όμως η αριστερά παραμένει υπερδιανοητική, απευθύνεται στο λογικό των ανθρώπων, προσπαθεί να δείξει ορθολογικά ότι όποια και να είναι η ερώτηση η απάντηση είναι πάντα ο άνθρωπος. Όμως, αυτή η προσπάθεια είναι λειψή αν είναι μόνο διανοητική.
Επίσης, η αριστερά πολλές φορές ρέπει σε μια τεχνοκρατική προσέγγιση που δίνει την αίσθηση ότι είναι μέρος μιας διανοητικής ελίτ που περιλαμβάνει την αριστερά, τους πολιτικούς της αντιπάλους και άλλα δημόσια πρόσωπα με την ευρεία έννοια του όρου που δεν αφορά τον «απλό» κόσμο, άλλες φορές δίνει τη λανθασμένη αίσθηση ότι δεν ενδιαφέρεται για τη συνοχή του βίου του «απλού» κόσμου επειδή εστιάζει σε αυτά που ο αντίπαλός της γεννά στις ζωές των ανθρώπων, επειδή θέλει να τα αλλάξει όλα υποτιμώντας ότι πολλές πτυχές της ζωής των λαϊκών τάξεων δεν ταυτίζονται με τα κυρίαρχα πρότυπα αν δεν είναι κάποιες φορές και εντελώς αντιπαραθετικές όπως φανερώνει η τεράστια σήμερα επίθεση που στοχεύει στη διάλυση και αυτών των σχέσεων.
Επιπρόσθετα, η αριστερά δεν έχει αναπτύξει επαρκώς το συναισθηματικό αντίστοιχο της διανοητικής αντίληψής της για την κοινωνία και τον άνθρωπο. Αν το συναισθηματικό αντίστοιχο της λογικής του ανταγωνισμού είναι αρνητικά συναισθήματα όπως το μίσος και ο φθόνος, το συναισθηματικό αντίστοιχο της λογικής της συνεργατικότητας και της αλληλεγγύης, της λογικής της αριστεράς, είναι η αγάπη. Όμως η αριστερά δεν ξέρει πώς να φέρει την αγάπη στο κέντρο της πολιτικής της πρότασης. Μπορεί να φτιάξει μεγάλα προγράμματα για την ορθολογική οργάνωση μιας αξιοπρεπούς κοινωνίας και να την προσφέρει προς αξιολόγηση στο λογικό των ανθρώπων, δεν ξέρει όμως πώς να απευθυνθεί στον συναισθηματικό τους κόσμο, να καλλιεργήσει μέσα στους ανθρώπους το δικό της συναισθηματικό αντίστοιχο, την αγάπη, σε αντίθεση με τους νεοφιλελεύθερους οι οποίοι έχουν αναπτύξει στο έπακρο τους μηχανισμούς υποδαύλισης των δικών τους συναισθηματικών αντίστοιχων, του μίσους και του φθόνου στις καρδιές των ανθρώπων.
Ο χριστιανικός λόγος - με τη δική του διακριτή ιστορική θέσμιση και διαδρομή η οποία δεν είναι στο απυρόβλητο από τη σκοπιά της αριστεράς – διαθέτει εκείνη τη συναισθηματική διάσταση που λείπει από την αριστερά, διαθέτει επίσης πολύτιμα αξιακά κοιτάσματα τα οποία μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην υπεράσπιση των υπό απειλή ανθρωπολογικών ποιοτήτων των οποίων άλλωστε αποτελούν ιστορικά μοναδική έκφανση.
Μερικές μόνο ενδεικτικές περιοχές όπου μπορεί κανείς να αναζητήσει τα εν λόγω κοιτάσματα. Η κατεξοχήν προσωπική σχέση του κάθε ανθρώπου με το θείο στη χριστιανική διδασκαλία καθιστά τον άνθρωπο ένα πρόσωπο το οποίο δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με την ψυχρή οικονομική αριθμητική και την αναγωγή των ανθρώπων σε οικονομικά μεγέθη και αναλύσεις κόστους. Ο κάθε άνθρωπος ως πρόσωπο είναι ένα ολόκληρο και ανεξάντλητο σύμπαν σε αντίθεση με τη μονοδιάστατη λογική του κατόχου ατομικού κεφαλαίου. Επιπρόσθετα, αν η σχέση του ανθρώπου με τον θεό είναι μια βαθειά και ανεξίτηλα προσωπική σχέση, εντούτοις δεν είναι μια ιδιωτική υπόθεση. Το άγιο πνεύμα φανερώνεται στην εκκλησία, δηλαδή στην κοινότητα των πιστών, η θέωση πραγματώνεται στη συλλογική ύπαρξη και την άμεση διαπροσωπική σχέση, στοιχεία που είναι εξ ορισμού αντίθετα στην κοινωνία των ανταγωνιστών και των εγωιστών. Η χριστιανική έννοια της αγάπης υπερβαίνει διαιρέσεις και διαφορές και γενικεύει θεμελιακές ανθρωπολογικές ποιότητες που διέπουν τις στενές διαπροσωπικές σχέσεις στο σύνολο της ανθρωπότητας. Αν ο νεοφιλελευθερισμός διδάσκει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι εναντίον όλων όπως επιτάσσει η λογική του κεφαλαίου, η χριστιανική αγάπη διδάσκει το ακριβώς αντίθετο: όλοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια.
Τέλος, ο χριστιανικός λόγος αναφέρεται στους ανθρώπους ως εάν να μετέχουν δυνητικά σε ένα μεγάλο συμβάν, αναγνωρίζει σε αυτούς την τάση προς το απόλυτο, το θείο ως εγγενές χαρακτηριστικό τους, αντιτάσσεται λοιπόν θεμελιακά στην απλή διαβίωση, στην κακώς εννοούμενη απομάγευση της ανθρώπινης κατάστασης, στη συνθηκολόγηση με τις επιταγές του βιολογικού κύκλου. Εδώ συναντιέται ιδιόμορφα με την αριστερά που πιστεύει στη δυνατότητα της συλλογικής ανθρώπινης δράσης να υπερβεί τις επιταγές του ιστορικού κύκλου, της διαιώνισης της αδικίας και της εκμετάλλευσης και να επικοινωνήσει, να ερωτοτροπήσει με τη χριστιανική έννοια με το απόλυτο με μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση και αδικία. Και η αριστερά και ο χριστιανικός λόγος συνιστούν διαφορετικές προσπάθειες να κατανοήσει ο άνθρωπος τον εαυτό του και να συγκροτήσει έναν συνεκτικό βίο χωρίς να παρακάμπτεται η ανεπανάληπτη ανθρωπολογική διάσταση που τον καθιστά αυτό που είναι, αυτή της τραγικής όσο και μεγαλειώδους επίγνωσης της περατότητας της ύπαρξης που προκαλεί η δυνατότητα σύλληψης του απόλυτου.
Μπροστά στον κίνδυνο που διατρέχουμε σήμερα από την προσπάθεια να γίνει ο άνθρωπος ένα ον καταστατικά ξένο προς την ίδια του τη συνθήκη ύπαρξης – ένας στόχος που εξ ορισμού δεν μπορεί να επιτευχθεί αλλά η επιδίωξή του μπορεί να γεννήσει αμέτρητο πόνο και να θέσει σε κίνδυνο την ύπαρξη της ανθρωπότητας – το κρίσιμο δεν είναι η εξέταση των παραμέτρων των εν λόγω κοσμοθεωρήσεων ώστε να εξακριβώσουμε πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Άλλωστε μια τέτοια συζήτηση είναι σε εξέλιξη εδώ και αιώνες και θα συνεχίζεται για πολύ καιρό.
Το κρίσιμο είναι να κατανοήσουμε βαθειά ότι η μεγάλη αφύπνιση των ίδιων των λαών που είναι σήμερα το ζητούμενο οφείλει να αναζωπυρώσει τις αξίες και τις αρετές που πηγάζουν από τις ανθρωπολογικές ποιότητες οι οποίες βρίσκονται στον αντίποδα και το στόχαστρο του νεοφιλελεύθερου κανιβαλισμού. Οι εν λόγω αρετές και αξίες συνιστούν το υπόβαθρο τόσο της αριστεράς όσο και του χριστιανικού λόγου, ενυπάρχουν, γενικεύονται και ριζοσπαστικοποιούνται με διαφορετικό τρόπο εντός τους. Ο χριστιανικός λόγος και η αριστερά αποτελούν θύλακες - όχι τους μόνους - αυτών των πρωταρχικών αρετών που πρέπει να αναζωπυρωθούν. Η μεγάλη αφύπνιση που είναι το ζητούμενο οφείλει με επιδέξιο τρόπο και με την επινόηση νέου λεξιλογίου να μιλήσει ξανά για αυτές τις πρωταρχικές αρετές και αξίες όπως η αλληλεγγύη, η αγάπη, η προσφορά, η τιμιότητα, η αφοσίωση, η γενναιοδωρία. Πάνω σε αυτές μπορούν οι λαοί να βρουν το στιβαρό έδαφος για να κάνουν τη μεγάλη ανατροπή.
Ζούμε σε εκείνες τις σπάνιες στιγμές στην ιστορία όπου το κατεπείγον της πολιτικής και κοινωνικής δράσης και της απάντησης σε καθημερινά αδιέξοδα βραχυκυκλώνεται με υπαρξιακά ζητήματα και θεμελιακές λογικές και επιλογές. Η δεκτικότητα των ανθρώπων σε τέτοια μεγάλα ερωτήματα είναι πρωτοφανής και η κινητοποίησή τους περνάει μέσα από αυτό το βραχυκύκλωμα. Ο λαός μας και άλλοι λαοί πρέπει να κάνουν μια μεγάλη ανατροπή, ανθρωπολογικής εμβέλειας, αν θέλουν να μείνουν απλά όρθιοι. Άλλωστε, όποτε βελτιώθηκε έστω και λίγο η ζωή των πολλών και πήγε η ιστορία παρακάτω πάντα έγινε μετά από ένα πέταγμα στον ουρανό. Ένα πέταγμα στον ουρανό το οποίο συνιστά κοινό τόπο τόσο της αριστεράς όσο και του χριστιανικού λόγου, παρά τις μεγάλες διαφορές. Ας αναλάβουμε να μορφοποιήσουμε και να φέρουμε σε πέρας το πέταγμα που απαιτούν οι δικοί μας καιροί ένα καινοφανές πέταγμα στον ουρανό που ο χρόνος εναπόθεσε, είτε το θέλουμε είτε όχι, στα δικά μας χέρια.
Wednesday, January 23, 2013
Ο άστεγος της Αθηναϊκής ερήμου
"Δεν ήτο φαινόμενον, ήτο πλάσμα, δεν ήτο άψυχον, ήτο έμψυχον, δεν ήτο λογικόν, ήτο άλογον, δεν ήτο αμφίβιον, ήτο τετράποδον. Ήτο ελαφρόπους Αραβική ίππος, ήτο ταχεία και θερμή, ως ο Σιμούμ, φορβάς."
Έτσι ξεκινά το διήγημα που διαβάζει ο άστεγος της Αθηναϊκής ερήμου και χωρίς να μετακινηθεί ποσώς από τις κρύες πλάκες του πεζοδρομίου, δίχως να ξοδέψει για το ταξίδι του ένα κέρμα απ' αυτά που ούτως ή άλλως δεν διαθέτει, μεταβαίνει αστραπιαία ως άνεμος από την έρημο της Σταδίου, έξω από τις σκηνές των Δελφί, των Βεδουίνων της Αραβικής ερήμου.
Σηκώνει συνεσταλμένα το κεφάλι να περιεργαστεί λίγο κι αυτός το τέταρτο πόδι της Μόχρας, της φορβάδας που ζήλεψε ο αιμοσταγής και πλεονέκτης Χασάν Κουλί Χαν από τα γειτονικά όρη της Περσίας, που δεν του αρκεί ωστόσο το ένα της πόδι που ευχαρίστως του πουλά ο κύριος της φορφάδας. Αυτός αξίώνει να έχει το μεγαλύτερο ιπποστάσιο της Ανατολής, θα περιοριστεί στο ένα πόδι της Μόχρας για την οποία όλοι μιλούν; Μα ο Βενδέρ το είπε καθαρά, δεν την πουλά τη Μόχρα του. Την αγαπάει περισσότερο κι από τον μονογενή του Αλή, οπότε ο Σατράπης μόνο με δόλο μπορεί τώρα να την αποκτήσει.
Σαν σκιά παρακολουθεί ο άστεγος της Σταδίου τον Σααδούν, τον Βεδουίνο που υπόσχεται να κλέψει τη Μόχρα για χάρη του Χασάν. Η καρδιά του χτυπά σαν τρελή. Αυτός δεν αγαπά την αδικία, ούτε την κλεψιά. Αγαπά τη ζωή, όπως κι αν έρχεται στον καθένα. Τα άλογα, σε όποιον κι αν ανήκουν. Μα ο πονηρός Βεδουίνος καταφέρνει μέσα στη νύχτα να την κλέψει και ήδη απομακρύνεται με τους συντρόφους του για να την παραδώσει στον αφέντη του που του έχει υποσχεθεί τη συστατική επιστολή που χρειάζεται.
Ο άστεγος βουρκώνει καθώς βλέπει το περήφανο άλογο να χάνεται μέσα στο πυκνό σκοτάδι, αλλά ελπίζει πως αυτό δεν θα είναιτο τέλος, γιατί η νύχτα κρατά κι η διήγηση δεν τελείωσε ακόμα, όλα μπορούν ν' αλλάξουν, όλα να ανατραπούν, όπως συμβαίνει πολλές φορές στη ζωή, όπως συνέβη και στη δική του.
Μέσα στον άγριο καλπασμό τους οι ληστές διακρίνουν τις σκηνές τους. Χαράζει. Και διαβάζει ο άστεγος της ερήμου της Σταδίου, γεμάτος αγωνία.
" Μόλις δ' επλησίασαν τας σκηνάς εφάνησαν προ αυτών είκοσι άνδρες μετά γυναικών και παιδίων κραυγάζοντες εν αλαλαγμοίς:
- Η Μόχρα! Η Μόχρα!...
Ες τας φωνάς ταύτας ατίθασος, κάθιδρως, και αδάμαστος η Μόχρα επήδησεν υπερφυσικόν άλμα εις τον αέρα και έρριψε προ του πλήθους τον παραζαλισμένον Σααδούν, ως πεπόνιον, χρεμετίσασα δε ηχηρώς, ύψωσε την χαίτην και την ουράν της εις τον αέρα, ηνωρθώθη επί των τεσσάρων ονύχων της και προσήλωσε τους φλογερούς οφθαλμούς της επί του Σααδούν, όστις εκτάδην κείμενος εξέπεμπεν υπόκωφον μυκηθμόν.
Αλλά ταυτοχρόνως δύο στιβαροί βραχίονες περιέβαλον τον λαιμόν της Μόχρας και δύο φιλήματα εναπετέθησαν επί των οφθαλμών αυτής. Και οι βραχίονες και τα φιλήματα ήσαν του Βενδέρ εμπίν Μανσούρ, του κυρίου της!!!
Ήταν δικαιότατα. Διότι χάρις εις την θυμοσοφία της Μόχρας, οι άρπαγες Βενί-λαμ, διατρέξαντες ημικύκλιον περί τους Δελφί, ενώ ενόμιζον ότι εβάδιζον προς τας ιδίας των σκηνάς, επανέκαμψαν εκ των όπισθεν εις αυτάς τας σκηνάς των Δελφί, προς μεγίστην αμφοτέρων έκπληξιν."
Χαίρεται ο άστεγος της αθηναϊκής ερήμου σαν παιδί. Του έρχεται να χτυπήσει τα χέρια παλαμάκια, αλλά δεν θέλει ν' αφήσει κάτω το βιβλίο. Αυτός μπορεί να κάθεται κάτω, δεν τον νοιάζει για τον εαυτό του. Όχι όμως ν' αφήσει το βιβλίο στο βρώμικο πεζοδρόμιο. Αυτό ποτέ. Υπάρχει δικαιοσύνη, σκέφτεται περιχαρής. Ακόμα κι αν αυτή προέρχεται από ένα άλογο στη μέση της Αραβικής ερήμου.
"Ο Σααδούν, μετά πολλάς περιποιήσεις του κυρίου της Μόχρας, εθεραπεύθη, οι σύντροφοί του αιτήσαντες άσυλον παρά τινί Δημογέροντα της φυλής, συνεχωρήθησαν διά την πράξιν των, αλλ' ο Βενδέρ εμπίν Μανσούρ δεν κοιμάται πλέον ήσυχος, ειμή όταν δένη τον πόδα του με τον πόδα της Μόχρας και το σχοινίον της κεφαλής της εις την ιδίαν του κεφαλήν. Εις τους ερωτώντας αυτόν περί του αιτίου, απαντά μετά πονηρού μειδιάματος:
- Που αν την ξανακλέψουνε, να κλέψουνε κι εμένα μαζί της!"
Κι ενώ τελειώνει την ανάγνωση του διηγήματος ο άστεγος, κι ενώ τελειώνει το μακρινό του ταξίδι κι επιστρέφει πάλι ως άνεμος χωρίς αποσκευές και εισητήριο, χωρίς μεταφορικό μέσο στην έρημο της Σταδίου, εκεί στο πεζοδρόμιο που συνορεύουν τα λιλιπούτεια κρατίδια δύο υπερπολυτελών μαγαζιών, χαμογελά ευτυχής για το αίσιο τέλος της Μόχρας και του κυρίου της. Χαμογελά διότι μέσα στην καρδιά του χειμώνα βρέθηκε κάτω από τον πυρωμένο ήλιο της Αραβικής ερήμου και ζεστάθηκε το κακαλάκι του. Χαμογελά για την δικαίωση που καμιά φορά έρχεται απροσδόκητα στον κόσμο. Και τέλος χαμογελά ακόμη περισσότερο που δεν έχει ευτυχώς μία Μόχρα, γιατί πώς θα την έτρεφε και πού θα την έβαζε; Άσε που δεν θα είχε και καμία όρεξη να δένει το πόδι του με το πόδι της, το κεφάλι του με το δικό της και να μην μπορεί να κοιμηθεί ήσυχος, παρά να έχει την έννοια μην του κλέψουν το ζωντανό. Έτσι όπως είναι τώρα δεν έχει έννοιες. Δεν έχει τίποτα που αν του το κλέψουν θα λυπηθεί, εκτός απ' αυτό το βιβλίο, τα διηγήματα του Κωνσταντίνου Μεταξά Βοσπορίτη που γράφτηκαν έναν αιώνα πριν και τα εξέδωσε πάλι η Νεφέλη για να του χαρίσει όνειρα που τον θρέφουν, ζέστη, παρηγοριά νεφελώδους ηδονής που καμιά αγκαλιά δεν θα ήταν δυνατόν να του χαρίσει, κανένα σπίτι, κανένα κρεβάτι...
Κι ενώ τον παίρνει γλυκά ο ύπνος τολμά αυτό που δεν τόλμησε διαβάζοντας. Καβαλικεύει την Μόχρα και καλπάζει μέσα στην έρημο της Σταδίου και της Αθήνας όλης. Είναι τέτοιος ο καλπασμός που εξαφανίζονται μέσα στο πυκνό καυσαέριο, κανείς δεν τους βλέπει. Οι περαστικοί προσπερνούν αδιάφοροι, ο Βενδέρ αμέριμνος κοιμάται, κι εκείνος καλπάζει, καλπάζει μεθυσμένος πάνω στην αραβική φορφάδα. Στο κάτω κάτω ποιος είπε πως πειράζει να κλέψεις για λίγο ένα άλογο μέσα στον ύπνο σου;
ΥΓ. Καμιά φορά ο νους του ανθρώπου κάνει παράτολμους συσχετισμούς. Συσχετισμούς που άλλοτε οδηγεί ο ίδιος κι άλλοτε η ζωή, χωρίς να μπορούμε να της αντισταθούμε, όσο παράλογο κι αν μας φαίνεται. Τράβηξα αυτές τις φωτογραφίες στην Αθήνα τις μέρες που διάβαζα το βιβλίο του Βοσπορίτη. Το βιβλίο που διάβαζε ο άστεγος άνθρωπος, -ένα άλλο βιβλίο βέβαια-, ήταν αυτό που ωστόσο μ' ένωσε μαζί του με τρόπο τέτοιο ώστε να παραχθεί σχεδόν ερήμην μου αυτό το κείμενο, όλως αυθαίρετο προς την προσωπικότητα και τις σκέψεις του συμπαθέστατου καθ' όλα ανθρώπου της Αθηναϊκής ερήμου που με το δικό του βιβλίο ποιος άραγε να ξέρει πού ταξίδευε...
Δημοσιεύτηκε στο Αντίφωνο:http://www.antifono.gr/portal/Προσεγγισεις/Αντιφωνικά/4156-o-άστεγος-της-Αθηναϊκής-ερήμου.html
Δημοσιεύτηκε στο Αντίφωνο:http://www.antifono.gr/portal/Προσεγγισεις/Αντιφωνικά/4156-o-άστεγος-της-Αθηναϊκής-ερήμου.html
Tuesday, January 22, 2013
Monday, January 21, 2013
Καλή εβδομάδα! Τρία χάι κου για μια Φωτογραφική τριάδα
Sunday, January 20, 2013
Friday, January 18, 2013
Monday, January 14, 2013
Φωτογραφικό ζεύγος - Κρατική ορχήστρα - Καλή εβδομάδα!
Κι εκεί που περπατάς στην παραλία της Θεσσαλονίκης βλέπεις ένα τσούρμο ανθρώπους που θυμίζει διαδήλωση χωρίς πανό. Στην αρχή αναρωτιέσαι αν είναι κάποιος θίασος θεατρικός που σε λίγο θα στήσει το πατάρι του στην αποβάθρα για να δώσει την παράστασή του. Αναζητώντας ένα όνομα έργου, σκέφτεσαι πως θα μπορούσε να είναι: Ρωγμή, ή Άσπρη κηλίδα σε μαύρο φόντο, ή Μαζί, ή Συνάντηση, μήπως Εκτόξευση; Θα ήθελες πολύ να συμβεί κάτι τέτοιο, αλλά δεν συμβαίνει. Οι ασπρόμαυρη παρέα βαδίζει με προσανατολισμένο βήμα κάτω από τον φθινοπωρινό ήλιο ακάθεκτη, φορτωμένη νότες και μελωδίες κλεισμένες στα ντοσιέ, στα κεφάλια, στις πολυάριθμες καρδιές της. Τα μουσικά όργανα στους ώμους ή ανά χείρας αμπαρωμένα στις θήκες τους ασφυκτιούν. Τα κρυφακούς να μουρμουρίζουν πως θα ήθελαν κι αυτά να δουν λίγο ουρανό, μια στάλα θάλασσα, να αντηχήσουν στο φως και να συντονιστούν μαζί του. Μα η κομπανία συνεχίζει να προχωρά ακάθετκη προς το Μέγαρο μουσικής για την πρόβα της. Εκεί, από διαδήλωση θα μετασχηματιστεί σε Κρατική ορχήστρα. Θα βρει τον εαυτό της, τον λόγο της, τον προορισμό της. Αυτό συμπεραίνεις, αλλά κι αυτό δεν είναι όπως το νομίζεις. Μαθαίνεις από σίγουρη πηγή πως η ορχήστρα πορεύεται προς φωτογράφιση. Πόσο απογοητευτική είναι καμιά φορά η αλήθεια. Κι όμως, τώρα που το καλοσκέφτεσαι, σε ενθαρρύνει το γεγονός πως θα αναπνεύσουν όργανα και νότες στον αέρα κι ας φυλακιστούν ωσάν αγάλματα στων φωτογραφιών τα στέρεα στιγμιότυπα χάριν μιας ταυτότητας, μιας διαφήμισης ή ενός εντύπου. Εξάλλου, κι εσύ συνεχίζεις να περπατάς προς τις δικές σου φυλακές, τα αμετάβλητα στιγμιότυπα της ζωής σου, αφήνοντας πίσω σου την κομπανία. Αλλά όσο περισσότερο βαδίζεις τόσο τα βήματά σου μεταβάλλουν το αμετάβλητο σε μεταβλητό, τη στιγμή σε διάρκεια, τη φυλακή σε κήπο, γιατί η παραλία άδεια τώρα από περιπατητές, παίζει το μουντό υγρό τραγούδι της φθινοπωρινής πόλης με συγχορδίες των αφρών και παύσεις του αέρα στην κλίμακα του ορίζοντα που φέρει επάνω της ως εμβληματικό κλειδί τον Όλυμπο αυτοπροσώπως.
Saturday, January 12, 2013
Φωτογραφική τριάδα - Το όνειρο του ελαφιού
Μη με λυπάσαι βλέπoντάς με κλεισμένο εδώ μέσα. Μακρά η ιστορία μου. Σχεδόν όση του κόσμου. Ελάχιστα πλάσματα λατρεύτηκαν με τόσο πάθος από τους ανθρώπους όσο εγώ. Ποιητές δεν χόρτασαν να μου αφιερώνουν στίχους, ζωγράφοι όλων των εποχών να με ζωγραφίζουν σε ταβάνια, μουσαμάδες, καμβάδες. Κεντήστρες με κέντησαν ψιλοβελονιά σε κάτασπρα αυτοκρατορικά τραπεζομάντηλα και ράφτες σε ενδύματα πριγκιπικά με στόλισαν. Χρυσοχόοι με σκάλισαν υπομονετικά σε δαχτυλίδια περίτεχνα και πόρπες, γλύπτες σε μάρμαρο πλάι στης Αρτέμιδος το άγαλμα.
Ήμουνα ζώο κι έγινα ψηφιδωτό, ήμουνα ζώο κι έγινα εικόνα για προσκύνημα, έγινα ποίημα κι ας ήμουν ζώο. Έγινα κέντημα χρυσό, ζωγραφιά ποτισμένη ώχρα και τερακότα, έγινα σύμβολο της ομορφιάς, της παρθενίας και της γρηγοράδας. Και αφού έγινα πρότυπο, έγινα και στόχος. Και αφού έγινα παρομοίωση στα γράμματα των εραστών προς τις αγαπημένες, στάθηκα άξιο να με ζηλέψουνε θανάσιμα. Αβάσταχτα να με ποθήσουν όσο εκείνες.
Αγάπησαν εμένα και μίσησαν τη ζωή μου. Λάτρεψαν το κάλλος μου κι εχθρεύτηκαν την ελευθερία μου, με σκότωσαν ταλαντούχοι σκοπευτές για να χαίρονται νεκρή την ομορφιά μου στα σαλόνια τους. Πόσο άτυχο στάθηκα μέσα στην τόση χάρη μου... Άλλοι ορέχτηκαν τα κέρατά μου τα θεσπέσια κι άλλοι το δέρμα το βελούδινο. Άλλοι το περήφανο κεφάλι κι άλλοι το κρέας μου το νόστιμο. Οι άνθρωποι εξάντλησαν τα πάθη τους κατασπαράζοντας το ωραίο μου σώμα. Ποια κυνήγια να πρωτοθυμηθώ; Πόση υποδούλωση, σε πόσους τόπους; Πόσες φυλακές; Πόσους θανάτους να μετρήσω και πόσους διαμελισμούς; Πώς να συλλέξω τα σκορπισμένα στους τέσσερις ανέμους μέλη μου, που πάνω από πέτρινα τζάκια ή σαν χαλιά σε αστραφτερά πατώματα, πανωφόρια και μπιμπελό έντυσαν τη δυστυχία των ανθρώπων;
Μα ήμουν μόνο ένα ζώο, άνθρωπε... Ίσως μια στάλα ομορφότερο απ' τ' άλλα, μα ζώο που δεν ήθελε τίποτα περισσότερο από το να τρέχει, να πηδά τα ρέματα, να συναναστρέφεται τα όμοιά του, να κάνει παιδιά, να ξεδιψά στις πηγές των δασών με τις Νύμφες...
Άξιζε να με σκλαβώσετε για να παρηγοριέστε τις ώρες που το πνεύμα σας νοσεί κι η ζωή σας γίνεται πιο ζωϊκή κι απ' τη δική μου; Βάρυνε το σώμα μου, άνθρωπε, μέσα στις φυλακή που με έκλεισες. Κοίταξέ με. Το κεφάλι μου μεγάλωσε, αρχίζει να θυμίζει αγελάδας. Έχασα την ταχύτητα που κάποτε συναγωνιζόταν του ανέμου. Οι κότες στο κοτέτσι τρέχουν τώρα γρηγορότερα από εμένα. Βάρυνε η ψυχή μου, άνθρωπε, βάρυνε σαν πέτρα κι ας νομίζεις πως τα ζώα δεν έχουνε ψυχή. Τα μάτια μου που εσύ χαρακτηρίζεις ομορφότερα της πλάσης είναι πιο λυπημένα κι από τα δικά σου, είναι πιο λυπημένα κι απ' τα μάτια της σελήνης που στέκεται στους ουρανούς μονάχη. Πόσο ανόητο σ' έκανε, άνθρωπε, η δύναμή σου. Πόσο άμυαλο σε έκανε το ίδιο το μυαλό σου που σε ξεχωρίζει από εμάς.
Τις νύχτες που εσύ κοιμάσαι, άνθρωπε, ξέρεις τι ονειρεύομαι; Όρθιο στα τέσσερα πόδια μου, ονειρεύομαι πως έρχεται μια μέρα αλλιώτικη, μια μέρα που συνέρχεσαι, που μου ζητάς συγνώμη κι εγώ αναρωτιέμαι πώς θα σου τη δώσω που ούτε να μιλώ γνωρίζω, ούτε βέβαια και να συγχωρώ. Μα, τότε, λέω μες στον ύπνο μου πως αν ίσως έρθει πράγματι μια τέτοια μέρα, θα γκρεμίσεις όλες μου τις φυλακές και θα μ' αφήσεις ελεύθερο σαν πρώτα, γιατί θα έχεις κι εσύ ελευθερωθεί απ' την κατάκτηση του εαυτού σου. Θα με πας τότε, ονειρεύομαι άνθρωπε, θα με πας πίσω στο σπίτι μου, εμένα κι όλα τ' άλλα ζώα θα μας επιστρέψεις στο στο αληθινό μας σπίτι, στο δάσος το αληθινό. Στο δάσος που ορφάνεψε, στα παιδιά που δεν προλάβαμε να γεννήσουμε.
Είμαστε ζώα, άνθρωπε, και σαν ζώα, μη νοιάζεσαι, θα λησμονήσουμε. Δεν πρόκειται να σου κρατήσουμε κακία. Η δική μας φύση δεν γνωρίζει άλλωστε από κακία, ούτε από εκδίκηση. Η λησμονιά των δεινών που μας προξένησες θα είναι η συγχώρεσή σου. Η ελευθερία μας. Ο τόπος που μας πρέπει θα σου δώσει άφεση. Κι ίσως, τότε, ν' αρχίζεις πάλι να με ζωγραφίζεις στους τοίχους, να με σκαλίζεις πάνω στα μάρμαρα και να μου αφιερώνεις στίχους όμορφους μιας και θα είμαι απ' την αρχή για σένα ένας πόθος μακρινός και ανεκπλήρωτος που μόνον αυτός σαν πόθος μπορεί να γεννήσει ποίηση...
Subscribe to:
Posts (Atom)