Τραχεία πεύκη, πανύψηλα πλατάνια και θάμνοι, λαντζιά, αντρουκλιά, ξισταρκά, σπατζιά, σκλήδρος, σφένδαμνος, αροδάφνη, ατζουλάβατος, μερινιά, καλάμια, σκλινίτζια, κόνιζος. Και αιωνόβιες βαλανιδιές και καβάτζια, περνιές, τριμιθιές, σουματζιές.
Τ' αηδόνι την άνοιξη στους ποταμούς προβάλλει, στα πεβόλια και στις ρεματιές, φεύγει το φθινόπωρο. Απ' τον Απρίλη μέχρι τον Ιούνη τραγουδά ακατάπαυστα τις νύχτες, μα το Μάιο δίνει τις μεγαλύτερες παραστάσεις του. Στα ίδια μέρη χτίζει τις φωλιές του, στα ίδια γεννά τ' αηδονάκια του και τ' ανατρέφει. Το πιο γλυκόλαλο πουλί και πιο περήφανο, μόνο ελεύθερο μπορεί και τραγουδά, στη σκλαβιά πεθαίνει. Στην κοιλάδα των Χαρίτων και στην οδό Καληδονίας η κρήνη της Ρωξάνης με ξεδιψά.
Η προτομή του Στέλιου Μαύρου δεσπόζει στο ομώνυμο πάρκο. Αρτοποιός ήταν, ψωμάκι έφτιαχνε, μα τα έδωσε όλα στον αγώνα για το πιο αληθινό ψωμί, αυτό της ελευθεριάς που σαν κι αυτό άλλο δεν είναι. Τάχτηκε στο πλευρό του Μακαρίου του Γ΄ και τον Γενάρη του φαρμακερού '74 τον χτύπησαν άνανδρα σε δρόμο των Πλατρών. Μα πρόλαβε πρώτα να υπηρετήσει στην ΕΟΚΑ και να συμμετάσχει στην ανατίναξη του ελικοπτέρου του Άγγλου κυβερνήτη Χάρντιγκ όταν προσπάθησε να προσγειωθεί στις Πλάτρες. Στο Δημοτικό σχολείο, άλλη προτομή, του Αντρέα Παρασκευά. Με την εισβολή των Τούρκων, τον Ιούλιο του '74, έσπευσε να καταταγεί, εγκαταλείποντας τις σπουδές του στο εξωτερικό, και να πάει να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή του πυρός, στην περιοχή των Κεντρικών φυλακών της Λευκωσίας, για ν' αποχαιρετήσει τη ζωή του στο πεδίο της μάχης.
"Γιατί δεν έρχεσαι μαζί μας, παππού, να δεις ξανά το σπίτι σου στα κατεχόμενα;" ρωτά ο εγγονός τον παππού του. "Καλύτερα να μην έρτω, γιατί άμα έρτω θα τους σφάξω, δε θα κρατηθώ..."
Ακούω τις διηγήσεις των εγγονών και βουρκώνω. "Σκέψου", λέω στο εικοσιπεντάχρον παλικάρι που γύρισε απ' το σπίτι του παππού του, πως εσάς σας πήρε τα σπίτια και τις περιουσίες ο εχθρός, εμάς μας τα παίρνουν οι δικοί μας... Ούτε να πολεμήσουμε δεν δικαιούμαστε..." Είναι, πιθανόν, μια ακραία σύγκριση, αλλά δεν μπορώ να μην την κάνω. Εξάλλου, η κατάσταση στην Κύπρο σήμερα, αν και καλύτερη απ' αυτήν της Ελλάδας, είναι αλήθεια πως μέσα σ' όλη τη συμφορά, συνέφερε και πολλούς ύστερα από τα χρόνια της μεγάλης ευμάρειας και του πλουτισμού που ακολούθησε, για να χρυσώσει το χάπι της απώλειας.
Δε χορταίνω ν' ακούω την τραγουδιστή αρχαία γλώσσα τους. Λέξεις ξεχασμένες, γλύκα περισσή, τρυφερότητα. "Κορούες", φωνάζει μια οχτάχρονη τις φίλες της για να παίξουν, κορούλες, κορούλες τρισχαριτωμένες νεράιδες των πηγών του Τροόδους, του όρους που φιλοξενεί εδώ και εκατοντάδες χρόνια το πανέμορφο χωριό των Πλατρών. Σεφταλιές και λουβοί, κολοκυθοανθοί και παγωμένη ζηβανία, είναι μόνο μερικά απ' τα εκλεκτά εδέσματα και ποτά που γεμίζουν το τραπέζι των φιλόξενων Κυπραίων προς τους Ελλαδίτες.
Είναι παράξενο. Στην Ελλάδα συχνά απαντάς μια αντιπάθεια των Ελλήνων προς τους αδερφούς Κυπρίους. Είναι αλήθεια πως κι εγώ τους αγάπησα και τους εκτίμησα βαθιά όταν ήρθα και ξανάρθα στον τόπο τους. Εδώ τους κατάλαβα, γιατί εδώ ήταν ο εαυτός τους, ανεπητήδευτος, ελεύθερος, ανυπόκριτος. Αυτό που συμβαίνει με τους Κυπρίους στην Ελλάδα δεν είναι άλλο απ' αυτό που συμβαίνει με όλους τους ανθρώπους, όλων των φυλών, όταν ξεριζώνονται απ' τον τόπο τους και ζουν σε άλλον. Αλλάζουν, οχυρώνονται, αμύνονται, προσπαθώντας να επιβιώσουν επιστρατεύουν όπλα που γίνονται αντιπαθητικά στους γηγενείς. Το είδα και με φίλους νησιώτες, Χιώτες και Μυτηλινιούς, που έμοιαζαν ακατανόητοι, περίεργοι, παράξενοι στη Θεσσαλονίκη κι όταν τους είδα κάποτε στον τόπο τους, ήταν τόσο αξιαγάπητοι εκεί, λυμένοι, αρμονικοί, σαν τα λουλούδια που συχνά στη μετφύτευση και μεταφορά τους από τόπο σε τόπο αρρωσταίνουν ή πεθαίνουν κιόλας. Οι Κύπριοι είναι άνθρωποι ευγενείς, εργατικοί, φιλότιμοι, πανέξυπνοι και ευλαβείς. Αισθάνομαι πως σιγά σιγά κι αυτοί ξυπνούν, αργά ή γρήγορα θα τα καταφέρουν, -το πιστεύω.
Εδώ, στην καρδιά του βουνού, ο νους μου καθάρισε, γαλήνεψε η ψυχή μου, ξεκουράστηκα. Χρωστώ ευγνωμοσύνη κι ό,τι κι αν αναταποδώσω θα 'ναι λίγο. Μα ίσως η μεγαλύτερη ανταπόδοση να είναι αυτό το αίσθημα της αδερφοσύνης μ' έναν λαό που είναι περισσότερο απ' όλους αδερφικός μας. Ενώ χριστιανικοί πληθυσμοί εκδιώκονται συστηματικά τα τελευταία χρόνια από την Ανατολή, με ποικίλλες αφορμές και προφάσεις, εμείς ενωνόμαστε με όλο και πιο δυνατούς δεσμούς φιλίας, όπως μας πρέπει κι όπως μας αμόζει, γιατί Ελλάδα και Κύπρος απ' το ίδιο ντέρτι κατατρώγονται, ντέρτι που δεν το χωρούν οι στράτες ούτε και οι ποαταμοί, που μύλοι δεν τ' αλέθουν:
Το τέρτι της καρτούλας μου
θκυο μύλοι εν τ' αλέθουν
ούτε οι στράτες το χωρούν
με οι ποταμοί που τρέχουν...
No comments:
Post a Comment
Σχόλια