"Το αμαξάκι", ταινία του Ντίνου Δημόπουλου - Κριτική παρουσίαση

Ο Ντίνος Δημόπουλος γεννιέται στο Πάλαιρο Ακαρνανίας (100 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Μεσολογγίου επί της ανατολικής ακτής του ομώνυμου όρμου) στις 21 Αυγούστου του 1921 και φεύγει απ' τη ζωή από ένα καρδιακό επεισόδιο, στην Αθήνα, στις 28 Φεβρουαρίου του 2003, πριν δώδεκα χρόνια.

Ξεκινάει ως ηθοποιός, αλλά γρήγορα εμφανίζονται και τα υπόλοιπα ταλέντα του: σκηνοθέτης θεάτρου και κινηματογράφου, σεναριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, λογοτέχνης και ποιητής. Είναι ένας υπερκινητικός, πολυτάλαντος, ευαίσθητος και διεισδυτικός καλλιτέχνης. Πολύ εργατικός και δημιουργικός δημιουργει πάνω από πενήντα ταινίες και σκηνοθετεί άλλα τόσα θεατρικά έργα. Πάνω απ' όλα, μια άκρως ποιητική φυσιογνωμία. 

Θα έλεγα πως τον ενδιαφέρει το παραμικρό, δεν αφήνει τίποτα να περάσει απαρατηρήτο, τυχαίο, άνευ σημασίας: αισθητικής, συγκινησιακής, πνευματικής. Βλέποντας τις ταινίες του νομίζεις πως περνούν μπροστά σου μια σειρά έργων τέχνης μεγάλων ζωγράφων και φωτογράφων σε κινούμενη τροχιά. Το βλέμμα του είναι παντού διακριτό, αλλά και διακριτικό. Το χέρι του υπογράφει κάθε πινελιά που προλαβαίνεις να αντιληφθείς στο πλάνο. Τα ποιητικότατα σενάριά του αρκούνται στα απολύτως απαραίτητα λόγια, αλλά μέσα τους θα βρεις θησαυρούς σοφίας παρμένους από τα σεντούκια της παλιάς Ελλάδας.

Ο Ντίνος Δημόπουλος σαν ένας Μπαλάφας του κινηματογράφου, διασώζει μια Ελλάδα που μένει πίσω, που σβήνει σιγά σιγά, παίρνοντας μαζί της κι εκείνο το ακριβοπληρωμένο με το αίμα της καρδιάς του Έλληνα ήθος για να παραχωρήσει τη θέση της στην νέα εποχή και τα ήθη της, στα φαντασμαγορικά χρώματα που θα υπερκεράσουν όλες τις αποχρώσεις του σεμνού ασπρόμαυρου.

Ευτύχησε να συνεργαστεί με τα ιερά τέρατα του θεάτρου και του κινηματογράφου, που η υποκριτική τους δεινότητα δεν εξαντλούνταν μόνο στις άριστες επιδόσεις τους πάνω στο σανίδι ή μέσα στο πανί, αλλά συμβάδιζε και συντονιζόταν απόλυτα με το ψυχικό τους μεγαλείο, την απλότητα και τη γνησιότητα του ρωμαίικου ήθους, αυτού που δεν περιγράφεται με λέξεις γιατί μοιάζει κεραυνός που πέφτει στο άδικο, χέρι που απλώνεται στη δυστυχία, φιλότιμο και πίστη στον Θεό των προγόνων μας.

"Το αμαξάκι" είναι η πέμπτη ταινία του Δημόπουλου, γυρισμένη το 1957. Δεν συμπεριλαμβάνεται στα αριστουργήματά του από τους κριτικούς, δεν ξέρω γιατί και με ποια κριτήρια, και είναι αλήθεια πως δε με αφορούν και τόσο όποια κι αν είναι. Πρόκειται για ένα κινηματογραφικό κομψοτέχνημα κεντημένο βελονιά βελονιά την ελληνική ψυχή. Πρωταγωνιστούν δυο αμαξάδες, καροτσέρηδες, που ενσαρκώνουν στην οθόνη ο Βασίλης Αυλωνίτης και ο Ορέστης Μακρής, φίλοι καρδιακοί που θα τους χωρίσουν οι εξελίξεις του άστεως, μιας και ο δεύτερος θα τα πουλήσει όλα για να αγοράσει ένα ταξί και ο πρώτος θα το θεωρήσει αυτό προδοσία. Το κεντρικό όμως θέμα της ταινίας είναι η περιπέτεια του γιου του Μακρή που παρόλες τις θυσίες του πατέρα του διαμορφώνεται σ' έναν τύπο χωρίς ηθικούς φραγμούς. Αυτός είναι που θα φύγει στην Αφρική για να δουλέψει και είναι η ξενιτιά που θα τον κάνει άνθρωπο για να επιστρέψει μια μέρα αλλοιωμένος, μετανιωμένος και λαμπερός. Θα μπορουσε η τιανία να είναι στηριγμένη πάνω στην παραβολή του Ασώτου, ίσως και να ήταν ήδη, δεν το γνωρίζω. Γνωρίζω όμως πως η ποιητική της διάσταση εμποτίζει κάθε φράση του σεναρίου και των πλάνων και αναδύεται λιτά, χωρίς γκροτέσκα και φανφαρονισμούς, από τους δύο σπουδαίους ηθοποιούς.

Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω πρώτα τον δημιουργό Ντίνο Δημόπουλο και μετά τους δύο πατεράδες του υποκριτικού μεγαλείου και να ευχηθώ ολόψυχα να είναι όλοι τους αναπαυμένοι.