Πλάτρες - οδοιπορικό στο παρελθόν και στο παρόν

Το χωριό σήμερα είναι γνωστό με το όνομα Πλάτρες, χωρίς το Πάνω, σε αντίθεση με τους γειτονικούς Τορνάρηδες, που αναφέρονται με το όνομα Κάτω Πλάτρες. Είναι λανθασμένη η εντύπωση ότι οι Πλάτρες είναι ένα νέο χωριό, που ιδρύθηκε τα τελευταία χρόνια. Οι Πλάτρες είναι πολύ παλιό χωριό. Αναφέρεται ανάμεσα σε 119 χωριά της Επαρχίας Λεμεσού, τα οποία υπήρχαν την εποχή των Λουζινιανών (Φραγκοκρατία, 1192-1489 μ.χ.) και των Ενετών (1489-1571 μ.χ.).

Υπάρχουν τρεις εκδοχές για την ετυμολογία του ονόματος των Πλατρών

1. Ότι η Πλάτρα, και στον πληθυντικό οι Πλάτρες, πήρε την ονομασία της από την λέξη πλάτρα (πράτρια), που σημαίνει αυτή που υφαίνει και πωλεί τα πανιά των αγροτών
2. Έχουμε γραπτές μαρτυρίες ότι οι Πλάτρες ήταν φέουδο επί Φραγκοκρατίας και έφερε αυτό το όνομα από τότε. Στην Γαλλική γλώσσα υπάρχει η λέξη πλάτρε-ς, που μεταφράζεται στα ελληνικά σε λευκός, γύψος κ.α. Υπάρχει πληροφορία ότι επί Φραγκοκρατίας στη νότια πλευρά του Τροόδους, πάνω από τις σημερινές Πλάτρες, υπήρχε Φράγκικο Μοναστήρι, που οι μοναχοί του ήταν ντυμένοι στα άσπρα και ονομάζονταν "Πλάτραι".
3. Το χωριό πήρε την ονομασία του από την λέξη πλάτσα, που μετά έγινε Πλάτρα και ακολούθως Πλάτρες (στον πληθυντικό).

Το χωριό γνώρισε μεγάλες πληθυσμιακές αυξομειώσεις. Το 1881 οι κάτοικοι του χωριού ήταν 100, το 1901 ο πληθυσμός αυξήθηκε στους 154, το 1931 στους 396, το 1946 στους 502, το 1960 στους 413, το 1982 στους 442. Σήμερα οι Πλάτρες έχουν 250 μόνιμους κατοίκους που κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και ιδιαίτερα τον Αύγουστο αυξάνονται μέχρι τις 10000.

Οι πιο πολλοί κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τουριστικά επαγγέλματα (ξενοδοχεία, εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης), πιο λίγοι ασχολούνται με την φρουτο-καλλιέργειες και άλλοι σε υπηρεσίες που έχουν σαν έδρα τους το χωριό.

 .

Οι Πλάτρες βρίσκονται στην Επαρχία Λεμεσού. Απέχουν από τη πόλη της Λεμεσού 39 χιλιόμετρα και από το Τροόδος 9 χιλιόμετρα.

Το χωριό είναι κτισμένο αμφιθεατρικά και άλλο υψόμετρο έχει το χαμηλό μέρος του χωριού και άλλο το ψηλό. Ως μέσος όρος υψομέτρου των Πλατρών αναφέρονται τα 1200 μέτρα.

Το υψόμετρο που είναι κτισμένο το χωριό, όπως και η τοποθεσία θεωρούνται ιδεώδη, για αυτό και το κλίμα των Πλατρών είναι τέλειο. Ξηρό κλίμα κατά τους θερινούς μήνες με καθόλου ή ελάχιστη υγρασία και με θερμοκρασίες αισθητά χαμηλότερες από των πόλεων.

Η βροχόπτωση στις Πλάτρες είναι από τις ψηλότερες στην Κύπρο και απόδειξη είναι το πυκνό δάσος και η πλούσια βλάστηση που περιβάλλουν το χωριό.

Η θερμοκρασία όλων των μηνών του έτους είναι ιδεώδης και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες χαμηλότερη από εκείνη των πόλων. (Ιούνιος 24 βαθμοί Κελσίου, Ιούλιος 26 και τον Αύγουστο 28).

Όταν οι Άγγλοι που κυβερνούσαν τότε την Κύπρο «ανακάλυψαν» την φυσική ομορφιά και το καταπληκτικό κλίμα των Πλατρών το 1878, άρχισε και η τουριστική ανάπτυξη της κοινότητας.

Από το 1890 όταν ξενιτεμένοι Κύπριοι που ζούσαν στην Αίγυπτο, έρχονταν για να γνωρίσουν τον «επίγειο παράδεισο» και άρχισαν να κτίζουν πολυτελείς επαύλεις με όλες τις ανέσεις, άγνωστες τότε εις την Κύπρο, άρχισαν να κτίζονται ξενοδοχεία και οικίες για παραθερισμό. Μερικοί Αιγύπτιοι πήραν οικόπεδα από χωριανούς με συμφωνία ότι θα χτίσουν σε αυτά σπίτια στα οποία θα έμεινα για 20 χρόνια και μετά θα τα παρέδιδαν στους ιδιοκτήτες των οικοπέδων.

Η οικοδόμηση των πρώτων τουριστικών ξενοδοχείων στις Πλάτρες άνοιξε τις πύλες της νήσου για να εισέλθει για πρώτη φορά ο τουρισμός στην Κύπρο.

Το πρώτο ξενοδοχείο που κτίστηκε στις Πλάτρες ήταν «Τα Κρύα Νερά» και λειτούργησε το 1900. Ακολούθησαν τον «Γκραντ Οτέλ» το 1905, το «Παυσίλυπον» το 1912, το «Ελβετία» το 1915, το «Μοντε Κάρλο» το 1920 και το «Φόρεστ Πάρκ» το 1936. Μετά το 1936 κτίστηκαν τα ξενοδοχεία «Πεντέλη», «Καλλιθέα», «Σπλέντιτ», «Πετίτ Παλαί», «Μινέρβα», «Σπριγκ», «Βιέννα», «Σεμίραμις», «Νέα Ελβετία», «Εντελβαϊς», «Μάουντ Ρόγιαλ», «Λάντερνς».

Το ξενοδοχείο «Μόντε Κάρλο» διέθετε ευρύχωρη αίθουσα χορού, που ήταν μια από τις μεγαλύτερες στη Κύπρο και γνώρισε μεγάλες δόξες. Στο «Φόρεστ Πάρκ» γίνονταν χοροεσπερίδες και Παγκύπριοι διαγωνισμοί για την εκλογή της Μiss Κύπρος.

Οι πρώτοι παραθεριστές των Πλατρών ήταν ομογενείς από την Αίγυπτο και μετά ακολούθησαν και ξένοι από τη διεθνή κοινωνία της Αιγύπτου. Όλες σχεδόν οι προσωπικότητες και διασημότητες που ήρθαν στην Κύπρο επισκέφθηκαν και έμεινα στα ωραία ξενοδοχεία του χωριού.

Μεταξύ αυτών ο βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ, ο Νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης, η διάσημη συγγραφέας Δάφνη Ντυ Μουριέ, η πριγκίπισσα Μαίρη της Αγγλίας, η πριγκίπισσα Ειρήνη της Ελλάδας, ο πρωθυπουργός της Μάλτας Μιντώφ, ο καγκελάριος της Δ. Γερμανίας Βίλλυ Πράντ, η πρωθυπουργός της Ινδίας Ιντίρα Γκάντι, ο ηθοποιός Τέλυ Σαβάλας και πολλοί άλλοι.

Κατά την περίοδο του αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-59) οι Πλάτρες είχαν γίνει στρατόπεδο του Αγγλικού στρατού και τα ξενοδοχεία είχαν επιταχτεί από τις στρατιωτικές αρχές. Μετέτρεψαν το χωριό σε Επαρχιακό κέντρο και Διοίκηση. Λειτούργησαν τα περίφημα Κρατητήρια Πλατρών στα οποία κρατήθηκαν και βασανίστηκαν άγρια εκατοντάδες κάτοικοι της περιοχής. Έτσι το χωριό έπαυσε να λειτουργεί ως τουριστικό θέρετρο.

Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου το 1960 άρχισε σιγά-σιγά να αναπτύσσεται και πάλι ο τουρισμός στο χωριό μέχρι και την τουρκική εισβολή του 1974 που επηρέασε ολόκληρο τον τουρισμό στο νησί. Μετά την καταστροφή του 1974, ο τουρισμός άρχισε και πάλι σιγά-σιγά να αναπτύσσεται, αλλά αυτή την φορά προς τις παράλιες περιοχές του νησιού και ο τουρισμός των Πλατρών έχασε την παλιά αίγλη που είχε.

Τα τελευταία όμως χρόνια κτίστηκαν νέα ξενοδοχεία, πολλές οικίες για παραθερισμό, συμπλέγματα για παραθερισμό μελών Συντεχνιών και άλλων Οργανώσεων, δημιουργήθηκαν χώροι θερινών κατασκηνώσεων, πισίνες, καφετέριες, κέντρα διασκέδασης, εστιατόρια, και έτσι άρχισε μια νέα ανάπτυξη και άνθιση του τουρισμού στις Πλάτρες. Οι πληροφορίες προέρχονται από το site των Πλατρών: http://www.platres.org/cgibin/hweb?-V=index&_FSECTION=9000&_FLANGUAGE=gr&-dindex.html&_VSECTION=0000&_VLANGUAGE=gr

Οι περισσότερες φωτογραφίες είναι από τις βόλτες που έκανα μέσα στο χωριό. Εδώ όμως είναι το ανδρικό μοναστήρι της Παναγίας της Τροοδίτισσας, στην οποία λειτουργηθήκαμε την Κυριακή. 

Το μοναστήρι είναι ιδιαίτερα αγαπητό σε όλη την Κύπρο και γι' αυτό είναι σύνηθες στις Κυριακάτικες λειτουργίες, αλλά και στις αγρυπνίες και στους εσπερινούς να δέχεται πολύ μεγάλη προσέλευση πιστών από όλη την Κύπρο.

Παράδοξη και ξεχωριστή είναι η πρόσοψη του μοναστηριού.

Σε μία βόλτα με αυτοκίνητο σε χωριά και προσκυνήματα στο Τροόδος, περάσαμε και από ένα άλλο πολύ παλιό ξωκκλήσι του αγίου Νικολάου, που εκτός της ιδιαίτερης τοιχοποιίας του, είναι γνωστό για την ποικιλλία των αγιογραφικών ρευμάτων που παρατηρούνται στις τοιχογραφίες του και έγιναν στο διάβα πολλών αιώνων.

Είναι φανερή η διαφορά της βυζαντινής εικονογράφησης του αγίου Νικολάου από την λαϊκότροπη ναϊφ απεικόνιση του Αρχαγγέλου.

Εδώ το μουσικό σχήμα των ταλαντούχων Κυπρίων μουσικών  που έδωσε τη συναυλία του στην αίθουσα Γ.Σεφέρης με παραδοσιακά τραγούδια γνωστά και άγνωστα στο κοινό που κατέκλυσε το χώρο και ενθουσιάστηκε για την ποιότητα των μουσικών και του προγράμματος.

Στο μπαλκόνι του δωματίου μου είχα αριστερά μου αυτό το εντυπωσιακής ανάπτυξης δέντρο. Συχνά σήκωνα το κφάλι μου κι έβλεπα τα κλαδιά που έμοιαζαν τόσο πολύ με ρίζες που ωστόσο δεν ήθελαν να ριζώσουν στο χώμα, αλλά στον ουρανό.

Κατηφορίζοντας από το ξενοδοχεό, ένα δρομάκι μοσχοβολιστό από τις ταπεινές λεβάντες και θεόρατα πεύκα. 

Είναι εκεί. Πάνω από την είσοδο του παλιού αρχοντικού ξενοδοχείου, το μπαλκόνι που αγάπησα κι αφέθηκα στην αγκαλιά του. Το δεύτερο, το ψηλότερο, το ομορφότερο. Το πιο κοντινό στον πεύκο και στον ουρανό.

Σπουδαίο πράγμα να υπάρχει δρόμος τέτοιος για τον άνθρωπο, να τον περπατά και να μη χορταίνει ομορφιές απ' το χέρι του Θεού και του ανθρώπου. 

Κι όποτε κουράζεται να τον περιμένει ένα παγκάκι που αγέρωχο ατενίζει τον ορίζοντα και στο βάθος τη Λεμεσό και το πέλαγος.

Τέσσερα αρχιτεκτονικά ρεύματα βλέπει κανείς στις επαύλεις που με τόσο μεράκι έχτισαν οι άνθρωποι, είτε Αιγυπτιώτες, είτε κατακτητές...

Όλα τα σπίτια ξεχωριστά, κανένα δε μοιάζει με το άλλο. Όλα με αυλές και κήπους, και ακόμα κι αυτά που έχουν τα σημάδια της εγκατάλειψης, είναι πανέμορφα.

Στη συναυλία, οι μόνιμοι κάτοικοι, αλλά και οι επισκέπτες του χωριού, θ' ακούσουν για πρώτη φορά ένα ντόποιο τραγούδι που αν και φάνηκε να χάθηκε στις ρωγμές του χρόνου, η Μιχαέλα το θυμόταν, γιατί της το τραγουδούσε όταν ήταν μικρή ο παππούς της: "Τ' αηδόνι των Πλατρών". Ένα αριστούργημα ποίησης πάνω σε γνωστή ανά τόπους μελωδία. Ακούστε το...