π.Βασίλειος Γοντικάκης (Αναζητώντας το νόημα) 27/05/2014

Εχθές το απόγευμα στο Βελλίδειο πενυματικό κέντρο μίλησε ο προηγούμενος της Ιεράς Μονής Ιβήρων π.Βασίλειος Γοντικάκης με θέμα: Η αναζήτηση του νοήματος. Κατάμεστη η αίθουσα, άνθρωποι γνωστοί απ' τα παλιά, άνθρωποι άγνωστοι. Χρόνια είχε να μιλήσει στη Θεσσαλονίκη ο Γοντικάκης. Τον θυμόμαστε από το αμφιθέατρο της Νομικής πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια όταν ήμασταν ακόμα φοιτητές και το πανεπιστήμιο μια αρένα αγωνίας και ανησυχίας. Τι καινούριο είχε να πει μετά από τόσα χρόνια; Τίποτα καινούριο ή μάλλον σχεδόν τίποτα μιας και κι ένας άνθρωπος σαν κι αυτόν είναι πάντα ο ίδιος και άλλος, είναι πάντα ο παλιός μα κι ο νέος. Αυτή τη φορά ο λόγος του ήταν γεμάτος από αναφορές στον Αισχύλο, στην τραγωδία, στον Νίτσε και στον Κουροσαβα που είχαν την αναφορά και την παρηγοριά τους στον Ντοστογιέφσκι, σε φράσεις του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα, σε παραδείγματα από τη λαϊκή ζωή των ανθρώπων που μέσα στα μοιραολόγια της Παναγίας, όπως τα άκουσε ο ίδιος στη Θράκη, ενώνουν την Παναγία μας με τη μάνα του Ιούδα, και σε έθιμα του γάμου στην Κρήτη που κάνουν το ταμπού του θανάτου σμπαράλια βάζοντας στα προικιά κάτω απ' το νυφικό το σάβανο για το δεύτερο γάμο της. Μίλησε και για τον Χίτλερ, τον Μουσολίνι, τον Στάλιν που σκοτώντας θέλησαν να σώσουν την ανθρωπότητα και ακόμα για τους σύγχρονους Έλληνες πολιτικούς, όπως και για την Μέρκελ. "Αυτοκτονούμε δημοκρατικώς", είπε, διεκδικούμε το "Νόμπελ ανοησίας", αποκοπτόμενοι από τις ρίζες μας. Πνιγόμαστε στον Τιτανικό και φιλονικούμε αν θα στρίψουμε το καράβι δεξιά ή αριστερά. Κατηγορούμε ο ένας τον άλλο, ενώ μόνο τον εαυτό μας πρέπει να κατηγορούμε. Αλλά το αίτημα των ανθρώπων ήταν και είναι και θα είναι πάντοτε ένα: να νικήσουν το θάνατο. Και η ανάγκη των ανθρώπων, ακόμα κι αυτών που σφαγίασαν την ανθρωπότητα κι αυτών που σήμερα την καταδυναστεύουν, ήταν, είναι και θα παραμένει ένα: να αγαπηθούν.

Μνημόνεψε τον Πορφύριο, τον Χρυσόστομο, τον αββά Ισσαάκ, τον Συμεών το Νέο θεολόγο, τον Καβάσιλα και άλλους. Ένας άνθρωπος σαν τον Γοντικάκη, ποτισμένος από την αγάπη του στον Θεό και την αγάπη του Θεού πάνω του, ήταν και παραμένει ένας άνθρωπος ανήσυχος που δεν επαναπαύεται ποτέ διότι η καρδιά του έχει αναπαυτεί μέσα στο κινητικό μυστήριο της αγάπης. Δε σταματά να σκέφτεται, να διαβάζει, να βλέπει, να χαίρεται, να ακούει, να μετέχει σε ό,τι αφορά τον κόσμο ενωμένος μ' αυτόν και ταυτόχρονα απομωνομένος στο κελλί του. Δεν είναι τυχαίο ότι χρησιμοποιούσε διαρκώς τις δύό λέξεις "στη συνέχεια". Είναι ενδεικτικό ενός ανθρώπου που δεν σταματά να προχωρά, δεν κουράζεται να χτίζει, γνωρίζει βαθιά με την ίδια του την ύπαρξη πως η ζωή δεν  τελειώνει ποτέ. Τα περισσότερα από τα παραδείγματά του ήταν από το Ευαγγέλιο. Παραδείγματα που αποκαλύπτουν όλο το επαναστατικό φρόνημα της αγάπης του Χριστού, την αντιστροφή της λογικής που κυριαρχεί στον κόσμο, "το άλλο βλέμμα" που δε χωρά σε ηθικίστικους όρους, σε κουτάκια εξουσιαστικά, σε βολικές αντιλήψεις και επαναπαυτικά τσιτάτα.

Τι μας συνεβη, τι μας προκάλεσε ο π.Βασίλειος; Μας ζέστανε την καρδιά, μας παρηγόρησε κι έδωσε φτερά στο σκουριασμένο μυαλό μας. Μας χάρισε αέρα και φως. Σκέφτομαι πως τίποτα από όλα αυτά που είπε να μην έλεγε, ό,τι και να έλεγε ή να μην έλεγε και τίποτα, ήταν αρκετό που ήταν εκεί κοντα μας.

Όταν άρχισαν να γίνονται ερωτήσις από τον κόσμο ενιωσα πως γυρνώ πίσω σε αντίστοιχες περιστάσεις πολλά χρόνια πριν. Γιατί οι ερωτήσεις ήταν αυτές ακριβώς που γίνονταν πάντα, ήταν η ίδια εκφρασμένη ανάγκη του ανθρώπου για συνταγές, κομματική γραμμή, ιδεολογικό προσανατολισμό. Δεν έπεσε όμως στις παγίδες τους ο π.Βασίλειος. Με ελευθερία τις προσπερασε τοποθετώντας τες στο γαλάζιο φόντο της Αγάπης και της Χάριτος. Οι άνθρωποι πάντα θα προτιμούν το γράμμα του Νόμου, από το πνεύμα του. Είναι πιο εύκολο, πιο βολικό, πιο βατό. Το Πνεύμα είναι πυρίτιδα. Ανατινάζει όλες σου τις βεβαιότητες και κακά τα ψέμματα, πρέπει και να το διψάς αλλά και να σου χαριςτεί. Τότε βρίσκει και το γράμμα το νόημά του. Μόνο τότε. Σου δωρίζει ο άλλος το θεσπέσιο άρωμά της αγάπης κι εσύ τον ρωτάς για τη σύσταση του αρώματος και τις διαδικασίες παρασκευής του, αντί να το μυρίσεις και να ξετρελαθείς από τη γλύκα του, αντί να του παραδοθείς ψυχή τε και σώματι. Και μήπως άραγε είσαι εσύ ο αρωματοποιός ή είναι ο άλλος που μέσα του έχει λουστεί; Αφού, λοιπόν, όλα έχουν ειπωθεί τι απομένει; Θαρρώ πως απομένει μοναχά αυτό το άρωμα, η πνευματική ευωδία του και η παράδοσή μας άνευ όρων σ' αυτό. Μετά έρχνται κι οι απαντήσεις προτού καν τις σκεφτούμε και προτού τις θέσουμε. Ό,τι κι αν έλεγε ο καλόγερος -και καλόνεος- ήταν ευπρόσδεκτο στις καρδιές μας γιατί το ζούσε, ήταν η βιωμένη του αλήθεια, κι αυτό το βίωμα είναι ένα διαμάντι που αν είσαι καλός κλέφτης το κλέβεις ολοκληρο κι όταν γυρίζεις στο σπίτι σου και στον εαυτό σου διαλέγεις σε ποια θέση θα το βάλεις και τι θα το κάνεις κι ακόμα ξέρεις πως αν το χάσεις γνωρίζεις  τουλάχιςτον πού θα το αναζητήσεις και πάλι. Τον ευχαριςτούμε θερμά, ολόψυχα και ολόκαρδα για το δώρο.