Αποχαιρετώντας τη Τζένη Βάνου

Η φωνή. Ίσως η πιο μυστήρια αίσθηση του ανθρώπου και πάντως η μόνη που επιβιώνει και μετά το θάνατό του με τρόπο που να μπορεί να επαναφέρει  ακέραιο στη μνήμη των ζωντανών κάτι απ' το πλέον αθάνατο της ύπαρξης του. Κάποτε πίστευα πως η φωνή είναι η απόλυτη έκφραση της ψυχής, κυρίως στην περίπτωση των τραγουδιστών. Ωστόσο, με τα χρόνια άλλαξα γνώμη. Δεν ταυτίζεται πάντοτε το ταλέντο με τον άνθρωπο. Συχνά τον ξεπερνά.   Συνάντησα καλλιτέχνες με σπουδαίες φωνές, φωνές που είχαν βάρος, εύρος, καθαρότητα, ευαισθησία, και γνωρίζοντάς τους κατόπιν ως ανθρώπους δεν είδα κανένα από τα στοιχεία της φωνής τους να συνδέεται με άλλα τους χαρακτηριστικά. Μία ρωμαλαία φωνή μπορουσε να την έχει ένας πολύ συνεσταλμένος και φοβισμένος άνθρωπος. Μία λεπτεπίλεπτη και ευαίσθητη ένας χοντράνθρωπος ελαφρόμυαλος. Οι περιπτώσεις όπου πράγματι υπήρχε σχέση ή και ταύτιση, ήταν αυτές που είχαν τη μικρότερη, αρκετά ιδιόρρυθμη ή και μηδαμινή σχέση με τη δημοσιότητα. Σ' αυτές θα τοποθετούσα τον Ξυλουρη και τη Νταντωνάκη που η ζωή τους απέδειξε πολλές φορές την  αδιάρρηκτη σχέση της με τις χορδές τους, την φωνητική τους ποιότητα, αλλά και έκφραση.

Η Τζένη Βάνου είχε μία φωνή που χαιρόσουν να την ακούς και μία παρουσία που χαιρόσουν να τη βλέπεις. Ήταν φωνή που έβγαινε από σπλάχνα γερά, εξασκημένα και περήφανα, πρόδίδοντας μεγάλη χωρητικόητα σε βάσανα. Η παρουσία της δεν ήταν μόνο αναμφισβήτητα πολύ ωραία. Ήταν και μια παρουσία γενναία που επέβαλλε, δίχως να το επιδιώκει, το σεβασμό. Ακούγοντάς την νόμιζες πως ψήλωνες, πως κι εσύ χωρούσες περισσότερο από πριν. Ήταν μια φωνή παρηγορητική, μια παρουσία πραγματικής κυρίας. Δεν τη γνώρισα, ούτε γνωρίζω περισσότερα για τη ζωή της ώστε να είμαι σε θέση  να πω αν αυτά που εισέπραττα πάντα απ' την όμορφη ύπαρξή της και την κρυστάλλινη φωνή της   ανταποκρίνονταν όντως και στην εκτός σκηνής, ταινιών και δίσκων ζωή της. Ένιωσα όμως πως έφυγε ένας πολύ οικείος μου άνθρωπος.

Επίσης δεν ξέρω γιατί όταν φεύγουν απ' αυτόν τον κόσμο μουσικοί, για κάποιον λόγο χαίρομαι περισσότερο απ' όσο λυπάμαι. Μήπως  στο πίσω μέρος του μυαλού μου, έχω φτιάξει τον παράδεισο ως ορχήστρα με χορωδία που ολοένα μεγαλώνουν και πλουτίζουν μαζεύοντας τα σπουδαιότερα ταλέντα που επιτέλους εκεί μπορούν να συνεργάζονται προσφέροντας ασύλληπτες μουσικές; Δεν ξέρω, αλλά η ιδέα αυτή δεν κρύβω πως μ' ενθουσιάζει. Νομίζω πως μου κάνει ευκολότερο τον δικό μου θάνατο. 

Μαζί με τις ευχές μου για καλό ταξίδι και καλήν αντάμωση στις μουσικές των ουρανών, αφήνω και το τρυφερό κείμενο του ποιητή Διονύση Μαρίνου που ήταν γείτονάς της.  

"Εμείς τα μικρά την ξέραμε «η Ρωσίδα» με το ρο κεφαλαίο σαν κεφαλόδεσμος μουσκεμένος από λακ και σαν νερό που φύτρωνε στα τακούνια της –τακ-τακ-τακ- όταν περνούσε απέναντι στη Δαβάκη. Η παρέα με ζήλευε γιατί έμενε από κάτω μας, αλλά που να σηκωθεί ο μίσχος ως απάνω, έβρισκε ταβάνι.

Καμιά φορά από τον φωταγωγό την ακούγαμε να σιγοντάρει το τραγούδι, με μια φωνή που την αργόπινε το κλάμα. Την είχε παρατήσει ξανά ο λεγάμενος. Κι όλο να της κάνει παρατήρηση η γειτονιά και να φωνάζει «πάλι η Βάνου, πάλι η Βάνου» κι εγώ να νομίζω πως τη Ρωσίδα τελικά την έλεγαν Βάνου, αλλά όταν το είπα στην μάνα μου με κοίταξε με κάτι μάτια φωλιές και σώπασα.

Χρόνια μετά, σε μια οικογενειακή μάζωξη, είπε κάποιος στο συγχωρεμένο τον πατέρα μου «βρε Παναγιώτη, δεν βρίσκεις στο ράδιο καμιά Βάνου να ακούσουμε;» κι εγώ πετάχτηκα και είπα η Βάνου είναι Ρωσίδα και όλοι γέλασαν νομίζοντας πως τα βιβλία με είχαν αποβλακώσει. Τόσα ήξεραν. Για’ μένα η Βάνου θα είναι πάντα εκείνη η Ρωσίδα που έκλαιγε για έναν άντρα και η φωνή της πνιγόταν στο φωταγωγό, αλλά πού να το πεις και ποιος να σε πιστέψει.

[Καλλιθέα, δεκαετία ’80, αληθινό]"