Σαχ Κουλή - π.Νεκτάριος Πάρης

"... Για τον Πέρση τραγουδιστή , ο Αθανάσιος Κομνηνός Υψηλάντης , γιατρός του μεγάλου βεζίρη Ραγκήπ Πασά, στο χρονικό του "Τα μετά την Άλωσιν" γράφει πως όταν το 1637, ο σουλτάνος Μουράτ κυρίεψε το Βαγδάτι, έβαλε κι σφάξανε μπροστά του τριάντα χιλιάδες Πέρσες που είχανε παραδοθεί. Ανάμεσα στους αιχμαλώτους ήτανε και ο Σαχ - Κουλή, που όταν ήρθε η σειρά του να του κόψουν το κεφάλι, παρακάλεσε το δήμιο να τον αφήσει πρώτα να πει δυο λόγια στο Σουλτάνο. Όταν τον φέρανε μπροστά στον Μουράτ, ο Σαχ - Κουλή τον ικέτεψε να του χαρίσει τη ζωή λέγοντας: 

Δε με νοιάζει τόσο για τη ζωή μου, όσο για την τέχνη μου, που θα χαθεί μαζί  μου". Του Σουλτάνου τού κινήθηκε η περιέργεια ν' ακούσει τον Κουλή πώς τραγουδάει και πρόσταξε να μην τόνε σκοτώσουνε παρά να τονε φέρουνε την άλλη μέρα για να δείξει την τέχνη του. Έτσι κι έγινε. Τότες ο Σαχ - Κουλή πήρε ένα ταμπούρι κι άρχισε να τραγουδάει έναν θρήνο για την άλωση του Βαγδατιού, υμνώντας το θρίαμβο του Μουράτ. Τόσο συγκινητικό ήταν το τραγούδι, που ο σκληρός εκείνος Σουλτάνος, χύνοντας πικρά δάκρυα του χάρισε τη ζωή, κι όχι μόνο του ίδιου, αλλά και όλων των άλλων αιχμαλώτων. Από κείνη τη στιγμή κράτησε το μουσικό κοντά του κι ύστερα τον έφερε μαζί του στην Πόλη, όπου, χάρη σ' αυτόν μπήκε η μόδα της περσικής μουσικής..."

Σημείωμα

Λένε πως η φωνή είναι το τελειότερο μουσικό όργανο, κι έχουν δίκιο αυτοί που το λένε γιατί γνωρίζουν. Ίσως γιατί πηγάζει κατευθείαν απ' τα πνευμόνια κι από την καρδιά, κι όχι μόνο γιατί είναι και πνευστό και έγχορδο. Μπορεί να κάνει θαύματα. Να συντρίψει σκληρές καρδιές, να τις παρηγορήσει, να τις θεραπεύσει ή και να τις ξελογιάσει, με άλλα λόγια να "αλλοιώσει" τον άνθρωπο που είναι καλός ακροατής μιας φωνής που διέπεται από κάλλος και γνώση της μουσικής τέχνης. Από μιαν αλήθεια που δεν εξηγείται, δεν περιγράφεται, με λόγια είναι αδύνατον να τη φανερώσεις.

Διαβάζοντας την ιστορία του Σαχ - Κουλή συγκινήθηκα πολύ. Αυτή είναι η δύναμη της μεγάλης τέχνης, σκέφτηκα, που καμιά επανάσταση, κανένα μανιφέστο, κανένα λογικό επιχείρημα δεν μπορεί να συναγωνιστεί.

Συχνά δε, άνθρωποι, όπως ο Μουράτ, που αφέθηκαν τόσο να σκληρύνει η καρδιά τους, τίποτα δε θα μπορούσε ποτέ να τους  μαλακώσει. Κι όμως, γίνονται θρύψαλα μπροστά σ' ένα τραγούδι, όταν αυτό είναι βγαλμένο από τεχνίτη που έχει καρδιά σπουργιτιού και φωνή αηδόνας.

Κι αν ίσως εγώ δε μοιάζω ενδεχομένως σε τίποτα με τον τρομερό Σουλτάνο, ωστόσο έχουμε, ως φαίνεται, ένα κοινό μεράκι που 'ναι το τραγούδι. Κανένα όμως τραγούδι και κανένας τραγουδιστής δε με κάνει να κλαίω σαν τον Μουράτ, όπως όταν ακούω τον παπα Νεκτάριο στη Μονή Βλατάδων να λέει ένα "τεριρεμ" ή ένα "Κύριε ελέησον".

Θα πρέπει, λέω, πέρα απ' τη μεγάλη του δεξιοτεχνία και τη γλυκύτατη φωνή του, να υπάρχει ανάμεσά μας κι ένας ψυχικός συντονισμός, έτσι που χορδίζεται η ψυχή μου στο άκουσμά του.

Η πρόχειρη αυτή ηχογράφηση έγινε προχθές στον εσπερινό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος που πανηγύριζε το μοναστήρι. Κόσμος πολύς και αρκετή φασαρία. Μα τι τα θες; Αν είναι ο άνθρωπος να χορδιστεί, χορδίζεται, κι αν πάλι δεν είναι, πόσα περιθώρια έχει να μην χορδιστεί μ' ένα τέτοιο καλλικέλαδο αηδόνι...

Μακάρι, λέω, να έχει καθένας μας τον Σαχ - Κουλή του... Σπουαδίο πράγμα είναι, πολύ μεγάλο!