Οι ποιμένες κατακτητές των δυτικών χωρών της Ευρώπης παρέλαβαν τις αποκαλύψεις του ιουδαϊκού πνεύματος και του ελληνικού λόγου και τις μετέτρεψαν σε όργανα κατακτήσεως. Ήταν επόμενο. Δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα παραπάνω από το να χύσουν το υλικό που παρέλαβαν στα αρχέτυπα της δικής τους, της ποιμενικής συνειδήσεως, που είναι εξωστρεφής, εγκόσμια, προσανατολισμένη και κατακτητική. Έτσι η αποκαλυμένη έσχατη αλήθεια του πνεύματος και του ελληνικού λόγου μετατράπηκε σε εκκοσμικευμένη αλήθεια κατακτητική. Η τρομακτική εκκοσμίκευση της εποχής μας οφείλεται στην από συστάσεως εκκοσμικευμένη συνείδηση του ποιμένα κατακτητή.
Η κατακτητική πορεία των δυτικών ποιμενικών συνειδήσεων προσέλαβε τρεις μορφές.
Πρώτη είναι η ιστορική.
Ξεκίνησε ως Σταυροφορία, συνεχίστηκε ως ανακάλυψη του κόσμου με τους ποντοπόρους και ολοκληρώθηκε ως αποικιοκρατία και Ιμπεριαλισμός.
Δεύτερη είναι η τεχνολογική.
Είναι η εφαρμογή της επιστήμης στην παραγωγή αγαθών. Ο ελληνικός λόγος δεν το αποπειράθηκε ποτέ του αυτό. Το αποπειράθηκε όμως με κοσμοϊστορικές επιπτώσεις η εκκοσμικευμένη συνείδηση των ποιμένων της Δύσεως. Έτσι προέκυψε η τεχνολογία με την οποία κατακτήθηκαν άμεσα ή έμμεσα όλες οι κοινωνίες της οικουμένης.
Τρίτη είναι η κατάκτηση της φύσεως.
Πρόκειται για την πλέον περιπαθή και την πλέον ριζική και -τώρα ήδη το βλέπουμε- την πλέον επικίνδυνη υποταγή της φύσεως στον εργαλειακό λόγο του ποιμενος τον δανεισμένο και αποτελεσματικώς χρησιμοποιούμενο. Πρόκειται για μεγαλειώδη νίκη. Όμως πύρρεια. Τώρα η υποταγμένη φύση αρχίζει να εκδικείται και η εκδίκησή της μπορεί να είναι ριζικώς καταστροφική για το ανθρώπινο γένος, αλλά και για τη ζωή του πλανήτη. Εν τέλει αυτός ο θριαμβευτής ποιμένας διαπράττει έγκλημα όχι απλώς κατά της ανθρωπότητας, όχι απλώς κατά της ζωής, αλλά διαπράττει έγκλημα κατά του Όντος. Αφού δεν μπορούμε να πάμε κατά του Θεού, διότι τον καθήρεσε από την πλειονότητα των συνειδήσεων, τις οποίες τρομοκράτησε και διέφθειρε με τον εργαλειακό του, εκκοσμικευμένο ορθολογισμό του.
Βέβαια τα κατορθώματα του δυτικού ποιμένους από την προοπτική της αφετηρίας υπήρξαν κοσμοϊστορικά, μοναδικά και μεγαλειώδη. Υπό την προϋπόθεση ότι το φονικό θα το αποδώσουμε στην εν γένει συμπεριφορά του ανθρώπου, που δεν λείπει από καμιά κοινωνία. Από την προοπτική ομως της λήξεως αυτού του εκπληκτικού εγχειρήματος, που είναι η καταστροφή του πλανήτη γη, είναι έγκλημα. Ένα πρωτοφανές και οριστικό έγκλημα που δεν θα δώσει την ευκαιρία στον εγκληματία να μετανοήσει. Μετέτρεψε σε εγκληματίες όλους τους ανθρώπους της γης, με μοναδικό θύμα τη ζωή του πλανήτη, που τούτον θα τον αφήσει έρημο και βρωμισμένο. Όταν αυτοί οι ποιμένες επέπεσαν κατά της Δύσεως άφησαν πίσω τους κατεστραμμένες τις πόλης της αρχαιότητας. Όπως την Ρώμη. Ήταν η ¨μάστιγα του Θεού¨. Τώρα θα αφήσουν κατεστραμμένη σύμπασα την οικουμένη. Είναι η ¨μάστιγα του Δαιμονικού¨. Το δαιμονικό προέκυψε από την μετατροπή της εργαλειακής αλήθειας του ορθολογισμού σε έσχατη αλήθεια. Δηλαδή προέκυψε από τη μεταφορά του ορίου του εσχάτου στον καθ’ ημάς κόσμο. Αυτό που βλέπουμε είναι το έσχατο: ο υλικός κόσμος. Τον οποίο μπορούμε να εκμεταλλευτούμε χωρίς καμιά τύψη, αφού τούτος ο κόσμος έχασε τον προστάτη του, που είναι η ιερή άλως της εσχατολογικής αλήθειας. Αφού ο κόσμος δεν είναι του Θεού, είναι δικός μας και τον κάνουμε ό,τι θέλουμε. Το δίκαιο του απολύτου κυρίου της φύσεως ως δίκαιο χρήσεως και καταχρήσεως.
Τώρα που το άλογο της τεχνολογίας αφηνίασε και δεν μπορεί πλέον να το συγκρατήσει κανείς, γίνεται σαφές πως η έσχατη εμπιστοσύνη που δόθηκε στην επιστήμη και στον ορθολογισμό και στην τεχνολογική εκπαίδευση αρχίζει να κλονίζεται. Ο θάνατος των παραδόσεων των λαών, ως συνέπεια της εμπιστοσύνης που προαναφέραμε, είναι το αντίστοιχο με τον θάνατο των ζωικών ειδών. Αυτό είναι εφιαλτικό. Διότι στο τέλος θα επιβιώσει μόνο ο homo technologicus και από το ζωικό βασίλειο ελλάχιστα είδη, όσα θα προσαρμοστούν στο μολυσμένο φυσικό περιβάλλον. Και οι παράδόσεις δεν ξαναγεννιούνται όπως δεν ξαναγεννιούνται τα χαμένα ζωικά είδη.
Όλα αυτά που συμβαίνουν στην ιστορία μπορεί να μην είναι αναγκαία, είναι όμως μοιραία. Και ο ορθολοσιμός ήταν μια δυνατότητα που ήταν επόμενο να δοκισμασθεί. Στο βαθμό που γίνεται καταστροφικός, υπάρχει η γνώμη πως ο ίδος ο ορθολογισμός θα βρει τις λύσεις διεξόδου, τις σωστικές. Δηλαδή, ότι η ίδια η επιστήμη θα γιατρέψει τις πληγές που η υπερβολική χρήση της δημιούργησε. Αυτό είναι σωστό, όχι όμως σωστικό. Αν απέτυχε η εγγύς αλήθεια του ορθολογισμού, τούτη απέτυχε σε όλες τις δυνατότητες και μένει παρά να αναζητηθεί μια άλλη αλήθεια του ανθρώπου. Και είναι αυτή που παραμέρισε ολοτελώς. Είναι η έσχατη αλήθεια του κάθε κοντινού. Με άλλα λόγια, το κάθε κοντινό δεν πρέπει να βιώνεται και να νοείται λογικά, παρά ποιητικά. Με την έννοια που έλεγε ο ποιητής Χάϊλντερλιν, πως ¨ο άνθρωπος ζει ποιητικά¨(όχι βέβαια με την αισθητική έννοια, αλά την οντολογική).
Είναι γεγονός πως από την εσχατολογική βίωση της αλήθειας διά της θρησκευτικής, προφητικής, φιλοσοφικής και ποιητικής συνειδήσεως, στην εποχή του ορθολογισμού μόνον η ποιητική διατήρησε τα νόμιμα δικαιώματά της. Προς τούτον όμως έπρεπε να καταφύγει στον υπερρεαλιστικό και μαντικό και υπαινικτικό λόγο της μοντέρνας ποίησης. Μαζί με την ποίηση θέτουμε και τις λοιπές τέχνες, που είναι ποίηση στην καθολική της σημασία. Έτσι λοιπόν, μόνον της ποίησης της επετράπη να λειτουργήσει μέσα στον σύγχρονο ορθολογικό κόσμο. Χωρίς τούτο να σημαίνει πως ο λόγος της είναι κυρίαρχος όπως σε αλλοτινούς καιρούς. Απλώς ζει στο περιθώριο ανενόχλητη και περιφρονημένη χωρίς ο λόγος της να έχει καμιά επίπτωση στην κοινωνία και στην ιστορία, η οποόια αγρίεψε και αποβαρβαρώθηκε με το κοφτερό ξίφος του ορθολογισμού. Τουλάχιστον ας ενωτιζόμαστε την ποίηση και τη συμπαραμαρτούσα τέχνη. Ειναι ο μόνος υγρός τόπος που ξέμεινε μέσα στην έρημο και μας θυμίζει τις παλαιές πλούσιες βροχοπτώσεις.
Είπαμε πως η πορεία αυτή ήταν μοιραία. Αφού χόρτασε τους πεινασμένους, έντυσε γυμνούς και εδίδαξε τους αδασκάλευτους. Τεράστιο το φιλανθρωπικό έργο της. Όμως τώρα φτάνουμε στο όριο της εξάντλησης των δυνατοτήτων της ζωής. Και εάν ο άνθρωπος δεν τοποθετήσει την έσχατη αλήθεια του στα έσχατα, θα εκπνεύσει λίγο παρακάτω, εκεί που τον περιμένει ο κρημνός: η οικολογική καταστροφή, η ιστορική καταστροφή, η στομική, η κοινωνική -όλη αυτή η φρενιτιώδης ανοδική πορεία δεν μπορεί να ανέρχεται επ’ άπειρον. Τούτο είναι αδύνατο και μαθηματικώς. Κάθε ανοδική καμπύλη έχει μια ¨οροφή¨(celling), από κει και πέρα αρχίζει η κάμψη της. Αυτή την παραβολική καμπύλη ακολούθησαν όλοι οι πολιτισμοί. Δεν θα την αποφύγει και ο δικός μας.
Ωστόσο, σε αυτές τις κινήσεις της ιστορίας δεν ισχύει το ¨πρέπει¨. Κανένας δεν μπορεί να αλλάξει τον ρου της ιστορίας παρά μόνον αν αυτή το θελήσει. Είναι κρυφές οι δυνάμεις της. Και δεν γνωρίζουμε τι μας επιφυλάσσουν. Πάντως το ότι αυτό το υπέρλόγο που συνέβη στον πλανήτη γη μπορεί να συντριβεί ολοσχερώς κείται μέσα στις πιθανότητες και στις δυνατότητες. Και μόνο αυτή η σκέψη θα μπορούσε από καιρό να δουλεύει κρυφά στα έγκατα του ασυνειδήτου μας. Και εκεί μέσα να τροποποιεί τους συσχετισμούς των ψυχικών και πνευματικών αρχετύπων. Ώστε με τον καιρό και προτού είναι πολύ αργά, να επέλθει τεκτονική μεταστροφή των εγκάτων. Είναι η μόνη μεταστροφή που θα μπορούσε να επιφέρει και τη μεταστροφή των συνειδήσεων στο ιστορικό επίπεδο. Και να αναζητηθεί πλέον η έσχατη αλήθεια η ιστορικώς αποτελεσματική της υπάρξεώς μας. Οπωσδήποτε μια νεοφανής έσχατη αλήθεια.
Απόσπασμα από το βιβλίο: Η ζωή και το πνεύμα, Άπαντα Χρήστου Μαλεβίτση, τόμος 11ος, εκδ. Αρμός
Για την αντιγραφή: Βασιλική Νευροκοπλή
No comments:
Post a Comment
Σχόλια