Ο Ζήσιμος Λορεντζάτος αποχαιρετά τον Νίκο Γκάτσο

797

Ξεπροβοδίσαμε χθες το Νίκο Γκάτσο. Αψηλά σ’ ένα κορφοβούνι θάφτηκε στο κοιμητήρι του χωριού του, κάτω από “τα κυπαρίσσια του Μοριά” (Ο ιππότης και ο θάνατος), που μοσχοβολούσαν και αυτά μαζί με τις άλλες μυρωδιές του Μαγιού, πέρα στη μακρινή εκείνη αρκαδική γωνιά, κοντά στις πηγές του Αλφειού. Βρέθηκα εκεί με την κόρη μου και χάρηκα που με αξίωσε ο Θεός να πάω. Ξόφλησα χρέος παλιό σε μετρημένο, σοβαρό αλλά και παντοτινά πικραμένο φίλο αγαπητό που ορφάνεψε από μικρός (ο πατέρας του χάθηκε στη θάλασσα) και δεν μπόρεσε ποτέ να συνεφέρει ως το τέλος -παιδί ευαίσθητο- από τα όσα τράβηξε η μάνα του για να αναστήσει τα δυο κουτσούβελα, αυτόν και την αδελφή του. Η στέρηση αυτή τον σφράγισε. Ας είναι. Αυτά τώρα πια ανήκουν στη ζωή. Εκείνος πήγε σοτν άλλο κόσμο. Την τελευταία στιγμή τού έριξα μια φούχτα γης, καθώς κατέβαζαν “το πεθαμένο σώμα του μες στο φιλόξενο χώμα” (Αμοργός). Η καλή φορεσιά του που δεν την τσαλάκωσε ποτέ, αλλά τη φόρεσε μονάχα στις μεγάλες ώρες, στάθηκε η γλώσσα του. Κανένας δεν έγραψε τα ελληνικά του Γκάτσου. Και αν παραλλάζοντας το λόγο του Buffon, πούμε πως η γλώσσα είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, (l’home meme), τότε εκεί στη γλώσσα θα πρέπει να αναζητήσουμε (και να αναρωτηθούμε)  ποιος πραγματικά ήταν ο άνθρωπος αυτός και μονάχα από εκεί να πάρουμε την τελεσίδικη απάντηση. 

Την επίσημη στιγμή του θανάτου, σου εύχομαι ώρα καλή όπου κι αν πορεύεσαι, άντρα ευγενικέ μου, που “χρόνια και χρόνια” υμνογράφησες “τη μαύρη μεγάλη μοναξιά” παλεύοντας “με το μελάνι και το σφυρί” (Αμοργός). Νίκο παλιόφιλε, ακριβή γνωριμία της ζωής μου!

Ζήσιμος Λορεντζάτος,, Collectanea, εκδ. Δόμος, πρώτη έκδοση, Αθήνα 2009

* Για την αντιγραφή, Βασιλική Νευροκοπλή