1. Καζακστάν – Μογγολία
Ξημέρωσε ο Θεός τη μέρα του στη Χαν- μπαλίκ. Χίλια κάρα θα μπούνε στην πόλη και σήμερα φορτωμένα μετάξια, να πουληθούν στις αγορές της, να υφανθούν στα εργαστήρια τα χρυσοκέντητα και τα ασημοπλεγμένα.
Χιλιάδες άλλα κάρα θα φέρουν απ’ όλες τις άκρες του κόσμου εμπόρους με τις πραμάτειες τους. Διαμάντια, μαργαριτάρια, χαλιά, μπαχάρια, αλάτι και πιπέρι, βόδια λευκά, αραβικά άλογα, αχάτες και όνυχες, υφάσματα γαλαζοκόκκινα. Οι συναλλαγές θα γίνουν με το επίσημο νόμισμα της αυτοκρατορίας φτιαγμένο από φύλλα μουριάς, την τροφή των μεταξοσκώληκων. Μια ανακάλυψη των Κινέζων που θαύμασε και οικειώθηκε ο Μογγόλος αυτοκράτορας.
Τα εμπορεύματα θα εκτεθούν πρώτα στην αυλή του. Θα διατιμηθούν από τους ειδικούς του που θα αγοράσουν πληρώνοντας καλά όσα κρίνουν πως αξίζουν να μείνουν στο παλάτι. Στη διάρκεια ενός χρόνου περνούν από την πόλη εμπορεύματα που αξίζουν περισσότερο από 400.000 βυζαντινάτα.
Το ανάκτορο του Κουμπλάι Χαν δεσπόζει στη μέση της περίλαμπρης πόλης σαν το μεταξωτό του ένδυμα, τη δικαιοσύνη, τη φιλανθρωπία, το φωτεινό μυαλό του. Η μέρα του θα κυλήσει γεμάτη μέριμνες, συζητήσεις με τους συμβούλους του, αποφάσεις δύσκολες, αγωνίες, χαρές, απογοητεύσεις.
Με τη δύση του ήλιου η μεγάλη καμπάνα θα σημάνει τρεις φορές. Θα σταματήσει η κυκλοφορία στους δρόμους. Θα καταλαγιάσουν οι μέριμνες. Η τρεχούμενη ζωή θα αναπαυθεί για λίγο. Απεστσλμένοι και σύμβουλοι θα αποσυρθούν για να υποδεχθεί ο αυτοκράτορας τον νεαρό Βενετσιάνο έμπορο. Αυτός θα του περιγράψει τα μέρη που επισκέφτηκε όπως κανείς δε μπόρεσε ποτέ να κάνει. Θα του ζωγραφίσει με λέξεις λαούς και συνήθειές, τα διπλωματικά του κατορθώματα. Σχέδια σπάνια και χρώματα ανεξίτηλα τα όσα είδε, ήπιε και γεύτηκε. Γιορτές, τέχνες, θεοί και έθιμα στη Μπούρμα και στην Κορέα, τη Μαντζουρία και τη χώρα του Ήλιου, τη μακρινή Ιαπωνία, αλλά και στην Μαδαγασκάρη, τη Σουμάτρα την Ινδοκίνα και την Ινδία, θα προσφερθούν, σαν έργα τέχνης φτιαγμένα από το καθαρό βλέμμα ενός φιλομαθούς νεαρού, στα μισόκλειστα ονειρώδη μάτια του γηραιού φιλότεχνου Αφέντη της ζωής, φωτίζοντας τις απόκρυφες σπηλιές του λαβυρινθώδους νου του.
Αυτή είναι η ώρα του Μάρκο Πόλο και του Κουμπλάι Χαν. Η μεταξωτή ώρα τους.
2. Ινδία – Αρμενία
Ήλιος η Χαν-μπαλίκ και αχτίδες της οι δρόμοι που οδηγούν στις περισσότερες επαρχίες της μεγάλης αυτοκρατορίας. Από δω ξεκινούν κι εδώ καταλήγουν οι αγγελιοφόροι που μεταφέρουν τα μηνύματα του αυτοκράτορα. Ταχυδρόμοι που δεν ξεπεζεύουν ποτέ. Ζωσμένοι στη μέση κουδούνια που προμηνύουν από μακριά τον ερχομό τους ώστε να ετοιμάσουν στον επόμενο σταθμό οι σταυλίτες τα ξεκούραστα άλογα και να τα καβαλικέψουν οι ακούραστοι Μογγόλοι καβαλάρηδες σαλτάροντας μ’ ένα μονάχα πήδο, για να συνεχίσουν το ταξίδι τους πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο. Εδώ καταλήγουν και πάλι από εδώ ξεκινουν όλοι οι απεσταλμένοι, Πέρσες, Αρμένιοι, Σύριοι, Κόπτες, Τουρκομάνοι. Όλοι αγαπούν τον αυτοκράτορα. Οι απεσταλμένοι των λαών και οι λαοί τους που έγιναν λαός του.
Πώς να μην αγαπούν τον Μεγάλο Αφέντη; Πώς να μην τον σέβονται; Να μην τον ευγνωμονούν; Τριάντα χιλιάδες κούπες ρυζιού μοιράζει καθημερινά στους πεινασμένους. Στις συμφορές από κακοτυχίες, πολέμους ή φυσικές καταστροφές αποζημιώνει όσους χάνουν τη σοδειά τους. Μια μέρα την εβδομάδα τα εργαστήρια υφαίνουν για χάρη του βαμβακερά ρούχα να δοθούν δωρεάν στους φτωχούς. Κανείς δε θα μείνει γυμνός και πεινασμένος. Κανένας αβοήθητος. Σ’ όλη την αυτοκρατορία άφθονα σπίτια φιλοξενούν τα ορφανά, τους γέροντες και τους αρρώσους.
Τι κι αν λατρεύουν άλλοι τον Ουρανό, άλλοι τον Βούδα, τον Μωάμεθ ή τον Χριστό; Ο Μογγόλος αυτοκράτορας τιμά όλους τους θεούς των λαών που κατέκτησε, και σ’ όλων τις γιορτές πηγαίνει. Στην αυτοκρατορία του θρησκευτικός πόλεμος ποτέ δε θα ξεκινήσει απ’ τη Μεγαλειότητά του.
Ο Μάρκο Πόλο πηγαίνει πρόθυμα όπου θα ήθελε ο κύριός του να πάει και δεν μπορεί. Είναι ο πρεσβευτής του. Όταν επιστρέφει, το καλοπροαίρετο αυτί του μεγάλου ηγέτη υποτάσσεται στο λόγο του ευρωπαίου εμπόρου. Η Ανατολή απλώνει το χέρι της, το χέρι της Δύσης να πιάσει, μήπως καταφέρουν και συμπορευτούν.
3. Περσία – Βενετία
Οι περιγραφές του Μάρκο για τις μακρινές επαρχίες της μεγάλης αυτοκρατορίας έχουν ένα ασυνήθιστο άρωμα καλοκαιρινής ευωδιάς μιας θάλασσας που ο Κουμπλάι Χαν δεν αντίκρισε ποτέ. Ο έμπορος του μιλά για τα καραβάνια της ερήμου κι ο αφέντης αισθάνεται να γλυστρά στα άγνωστα νερά της πατρίδας του νεαρού αφηγητή καθισμένος πάνω σε μια γόνδολα μαζί του. Οι λέξεις γίνονται τραγούδι στο ρυθμό των κουπιών του γονδολιέρη. Οι εικόνες που αριστοτεχνικά ζωγραφίζει ο νέος μιλώντας για τα χαϊμαλιά των γυναικών που όσο περισσότερα είναι τόσο πιο ποθητές υπήρξαν κι άλλο τόσο περιζήτητες για γάμο, ρέουν σε κανάλια κάτω από πολύχρωμα αρχοντικά τυλιγμένα θάλασσα, που ο Βενετσιάνος ποτέ δεν κατονομάζει μα ο Μογγόλος οσφρίζεται το άρωμά της. Μιλώντας για τους χορούς και τις γαμήλιες τελετεές των υπηκόων της μεγαλύτερης αυτοκράτορίας που φτιάχτηκε ποτέ στον κόσμο, δίχως να το θέλει ή να το προσπαθεί, ο Μάρκο περιγράφει τα ζευγάρια που χορεύουν στους δρόμους της Βενετίας ντυμένα με παράξενες στολές, μάσκες στα πρόσωπα και μακρείς χιτώνες που σέρνονται στα στενά της δρομάκια. Τη χαρά της αγάπης όπως τη γνώρισε έφηβος στον τόπο του, περιγράφει. Σ’ αυτόν το μικρό τόπο που είχε τόσα σπίτια όσα χωρούσαν οι νησίδες του, τόσους ανθρώπους όσους χωρούσαν τα σπίτια του, γιορτές και έθιμα γνωστά σε όλους και για όλους καμωμένα με αποκορύφωμα το καρναβάλι.
Η Βενετία διεισδύει σαν λιμνοθάλασσα στις απέραντες στέπες των διηγήσεων του Μάρκο κι ίσως αυτός να είναι ο λόγος που ο αυτοκράτορας μαγεύεται πρώτη φορά ακούγοντας να του μιλούν για τις επαρχίες του που τόσα και τόσα έχει ακούσει στο παρελθόν από τους απεστελμένους του. Είναι ίσως που οι λέξεις του Μάρκο βαφτίζονται στα υφάλμυρα νερά της μακρινής πατρίδας του, κι εκεί οι απέραντες εκτάσεις και οι αναρίθμητοι υπήκοιοι, ο πλούτος και τα ασύγκριτα μεγέθη της αυτοκρατορίας καθαρίζονται κι επιτέλους χωρούν στη νησίδα της καρδιάς του αυτοκράτορα σαν κόσμημα από λίθους πολύτιμους σε κύκνειο λαιμό αγαπημένης.
4. Μετάξι
Για χάρη του Κουμπλάι ο νέος θα γίνει παρατηρητικός. Για χάρη του Πόλο ο Χαν θα του αφιερώσει τις πιο δικές του ώρες. Τις ώρες που η ψυχή αποζητά παρηγοριά, η σκέψη ανάσα.
Ο αυτοκράτορας θα εμπιστευτεί την σύνεση του ξένου. Ο ξένος δεν θα προδώσει την εμπιστοσύνη του αυτοκράτορα. Δεν καταχράται την εξουσία του ο Αφέντης. Δεν υποκύπτει στην φιλοχρηματία ο έμπορος. Ο Χαν τιμά τον Πόλο τοποθετώντας τον πάνω απ’ όλους τους βαρώνους του. Ο Πόλο τιμά τον Χαν αφήνοντας για δεκαεφτά χρόνια κλειδμένη στα βάθη της καρδιάς του τη μνήμη της πατρίδας του.
Η γνώση που κομίζει στον αυτοκράτορα ο Μάρκο Πόλο τον εξοικειώνει με τους άγνωστους οικείους του. Η ίδια γνώση, επιστρέφοντας στη Βενετία, θα εξοικειώσει τους ευρωπαίους, -έστω και με τη μορφή ευφάνταστου παραμυθιού- με την μακρινή και τόσο άξενη Ανατολή.
Η γέφυρα του κόσμου χτίστηκε από έναν αυτοκράτορα που διένυε την έβδομη δεκαετία της ζωής του κι έναν Βενετσιάνο που μόλις έβγαινε από την εφηβεία του. Μέσα από τη σχέση των δύο αντρών οι χιλιοπερπατημένοι δρόμοι του μεταξιού φωτίστηκαν. Στο κουκούλι της ψυχής τους, σαν μεταξοσκώληκας γεννήθηκε η εμπιστοσύνη. Δεκαεφτά χρόνια την τάϊσαν τα φύλλα του νου και της καρδιάς τους ώστε να υφανθεί η λεπτότατη μεταξωτή κλωστή που ένωσε σαν αψιδα τους κόσμους τους.
Ο αυτοκράτορας θα αποσυρθεί στο περίπτερο του Σεπτού Ύπνου να κοιμηθεί πιο σοφός. Πέρασε κι ο Φλεβάρης. Αύριο πάνω στην πλάτη τεσσάρων ελεφάντων θα αναχωρήσει για το Κότσαρ Μαντού να κυνηγήσει την Άνοιξη.
Άγρυπνος θα μείνει ο Βενετσιάνος. Αύριο μαζί με τον πατέρα και τον θείο του, θα συνοδεύσει την αγαπημένη κόρη του Κουμπλάι Χαν, πριγκίπισσα Κοκατσίν, για να την οδηγήσουν στον Άργκουν, τον βασιλιά της Περσίας. Μόλις την παραδώσουν θα προχωρήσουν νότια της Μαύρης Θάλασσας να πλεύσουν με καράβι προς την Κωνσταντινούπολη κι από κει στο Νέγκροποντ για να φτάσουν κάποτε στην πολυαγαπημένη Βενετία.
Χρειάστηκαν χρόνια, ταξίδια μεγάλα, γνώση γλωσσών. Χρειάστηκαν κίνδυνοι, αρρώστιες και πόλεμοι. Θάλασσες, ποτάμια, έρημοι, βουνά. Ήλιος καυτός και καταιγίδες ανάλγητες. Όλα υποταγμένα στη σχέση δύο ανδρών που αποφάσισαν να οικειωθούν κάθε τι ξένο, να ενώσουν το χωρισμένο.
Το 1295 οι δύο άντρες χωριζουν αφού κατάφεραν να ένωσαν την Δύση με την Ανατολή με το πιο εκλεκτό μετάξι της καρδιάς τους, πλέκοντας ένα κορδόνι από δυο κλωστές: μια χρυσή, μια γαλάζια.
Βασιλική Νευροκοπλή
* το κείμενο θα διαβαστεί από τη γράφουσα κατά τη διάρκεια της συναυλίας:
No comments:
Post a Comment
Σχόλια