Καλή Σαρακοστή - Περίοδος να ερωτευτούμε - Κάλλιστος Ware

Στην Ελλάδα, η πρώτη μέρα της Σαρακοστής -η «Καθαρά Δευτέ­ρα» όπως ονομάζεται, είναι η πρώτη γιορτή του έτους στην ύπαιθρο. Οι οικογένειες βγαίνουν στην εξοχή, ανεβαίνουν σε λόφους και πετούν χαρταετούς. Εδώ έχουμε μια ακόμη εικόνα της έναρξης της νηστείας της Σαρακοστής, που συγκρίνεται με τις δυτικές γιορτές της «Τετάρτης των Τεφρών».

Είναι φανερό ότι οι γιορτές διαφέρουν πολύ ως προς τις συνέπειες πού έχουν. Οι στάχτες πού χύνονται στα κεφάλια μας και σημα­δεύουν τα μέτωπά μας, με όλα όσα αυτή η πράξη υποδηλώνει -μια αίσθηση θνητότητας και μετάνοιας- σίγουρα συνιστά ένα ουσιώδες τμήμα του όλου νοήματος της Σαρακοστής. Αυτό όμως δεν είναι άτι πού η Ορθοδοξία θέλει να τονίσει στην αρχή της νηστείας. Αντίθετα, μας ενθαρρύνει να συνδέσουμε τη Σαρακοστή με τον φρέσκο αέρα, με τον άνεμο που πνέει στους λόφους, με τον ερχομό της άνοιξης. Η Σαρακοστή είναι η εποχή πετάγματος των αετών - μια περίοδος περιπέτειας, εξερεύνησης, φρέσκων πρωτοβουλιών, νέας ελπίδας.

Από την άποψη αυτή είναι σίγουρο ότι δεν αποτελεί σύμπτωση το γεγονός, ότι η περίοδος της Σαρακοστής δεν τοποθετείται στο φθινόπωρο, την περίοδο που πέφτουν τα φύλλα και οι μέρες γίνονται μικρότερες, ούτε στα μέσα του χειμώνα, όταν τα δένδρα είναι γυμνά και τα νερά παγωμένα, αλλά την άνοιξη, όταν σπάζει ο πάγος και η ζωή εμφανίζεται ξανά παντού. Στην πραγματικότητα, η αρχική έννοια της αγγλικής λέξης «Lent» (Μεγάλη Τεσσαρακοστή) ήταν ακριβώς «άνοιξη», όπως μπορούμε να το διαπιστώσουμε από τις λέξεις του μεσαιωνικού ποιήματος:

Lenten is come with love to towne,

With blosmen and with briddes rowne.

(H άνοιξη έρχεται με αγάπη στον κόσμο, 

με άνθη και κελαδήματα πουλιών.)

Μπορεί να φαίνεται παράξενο πού θεωρούμε τη Σαρακοστή ως εποχή πού ερωτεύεται κανείς, αλλά ίσως κι αυτό να είναι τμήμα του νοήματός της. Η σύνδεση ανάμεσα στη Σαρακοστή και στην άνοιξη είναι επίσης φανερή και στα Ορθόδοξα λειτουργικά κείμενα:

«Η άνοιξη της νηστείας ανέτειλε,

Το άνθος της μετανοίας άρχισε να ανοίγει».

Η Μετάνοια, η αλλαγή του νου, δεν είναι μόνο στάχτες, αλλά και ένα λουλούδι που ανοίγει.

Κάλλιστος Ware

* Μας το έστειλε ο π. Βασίλειος Χριστοδούλου