Η ηλικία δύο καρδιών - Σκέψεις πάνω στην παραβολή του Ασώτου

Τόσα χρόνια να ακούς τις ίδιες παραβολές και κάθε φορά σε κάποιο άλλο σημείο να σταματά ο νους σου, κάτι άλλο να σε κάνει να απορείς και να προβληματίζεσαι, είναι μάλλον σημάδι που φανερώνει τον ανεξάντλητο, πολυποίκιλο και πολύσημο χαρακτήρα τους.

Γιατί, λοιπόν, επιλέγει ο Κύριος στην παραβολή του Ασώτου να είναι άσωτος ο μικρός και όχι ο μεγάλος γιος; Δεν φάινεται να είναι τυχαίο, όπως δεν είναι τυχαίο που αυτός που μετανοεί ειλικρινά στην παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου είναι ο πρώτος και όχι ο δεύτερος.

Αν σκεφτούμε την ηλικία με όρους καρδιακούς στην παραβολή του Ασώτου, τότε ίσως διακρίνουμε μια λεπτή διαφορά που ορίζει που φωτίζει τη διαφορετική συμπεριφορά των δύο αδερφών. Η ώριμη καρδιά, ας πούμε η γερασμένη, του μεγάλου, μπορεί να αντικατοπτρίσει εκείνους τους ανθρώπους που έχουν τακτοποιημένα και παγιωμένα τα αισθήματά τους και τις σκέψεις τους. Είναι λογικοί, συνεπείς, ηθικοί, τηρούν τις εντολές κατά γράμμα, όπως ακριβώς και ο Φαρισαίος της άλλης παραβολής. Είναι αυτοί που δεν επιτρέπους εξάρσεις εντός τους, διότι φοβούνται μην διαταράξουν τα δεδομένα, την τάξη, τη σιγουριά, το κύρος τους. Είναι αποδεκτοί από τον περίγυρο, είναι τύπος και υπογραμμώς, όπως λέμε. Δεν αναρωτιούνται, δεν αμφιβάλλουν, είναι "καλά". Μόνο που είναι "καλά" μέχρι τη στιγμή που θα διασαλευθεί η τάξη ερήμην τους και η θέση τους θα κλονιστεί από έναν εξωτερικό παράγοντα που οι ίδιοι δεν ελέγχουν. Δηλαδή στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου "καλά", αλλά δεν το ξέρουν. Θα μπορούσαν να είναι οι άνευροι και ανέραστοι, εκείνοι που "λειτουργούν" μόνο σε συνθήκες θερμοκηπίου.

Άσωτος είναι ο μικρός, ο νέος, αυτός που η καρδιά του είναι νεανική και πάλλεται, ο νους του ονειρεύεται, οι τύποι δεν του αρκούν, η σιγουριά δεν του λέει τίποτα. Έχει ισχυρή επιθυμία, πάθος, τα παίζει όλα για όλα. Έτσι είναι μια υγιής νεανική καρδιά. Πώς αλλιώς; Και επειδή είναι έτσι, είναι και αυτή η μόνη καρδιά που όταν συντρίβεται, διαψεύδεται, λοιμοκτονεί, δεν απελπίζεται. Το ερωτικό πάθος που την οδήγησε σε αδιέξοδο αφότου ξοδεύτηκε στις πρόσκαιρες ηδονές, είναι ακριβώς το ίδιο πάθος που θα μεταμορφωθεί σε έρωτα προς το πρόσωπο του πατέρα. Η απροκάλυπτη υπερηφάνεια που πριν εκφράστηκε σε απαιτητική εκζήτηση του μερτικού της περιουσίας, είναι αυτή που θα γίνει ανυπέρβλητη ταπείνωση για την εκζήτηση της πιο ταπεινής θέσης του δούλου κάτω από την πατρική σκιά.

Η γερασμένη καρδιά του μεγάλου αδερφού έχει σιτέψει, έχει στεγνώσει. Δεν έχει παλμό, δεν έχει πάθος, χτύπο ερωτικό. Όσο χτυπά, χτυπά μόνο για τον εαυτό της. Για κανέναν άλλον. Ο γερασμένος νους του δεν χωρά την ανατροπή, τη συγνώμη, την επιστροφή του αδερφού του και τη μετάνοιά του. Δεν αντέχει την αγάπη του πατέρα.

Ποιος από τους δύο αδερφούς είναι όντως κοντά στον πατέρα; Αυτός που απομακρύνθηκε τοπικά και μετά επέστρεψε αλοιωμένος ή αυτός που δεν έφυγε ποτέ από το σπίτι; Είναι αυτός που αρνείται τον πατέρα και τις εντολές του και μετά επιστρέφει ως δούλος ή αυτός που τηρεί τις εντολές και όταν ο πατέρας του τον παακαλέι να συμμετάσχει στη χαρά, τον αρνείται και δεν τον υπακούει; Είναι αυτός που αμφιβάλλει για τη ζωή του και δε διστάζει να τη ζυγίσει ξανά για να τη βρει άδεια ή αυτός που είναι βέβαιος για τον εαυτό του, καλοζυγισμένος και αδιαπραγμάτευτος;

Είναι αυτός που δεν συγκρίνει τον εαυτό του με τον αδερφό του ή αυτός που τον συγκρίνει για να τον βρει ανώτερο; Είναι αυτός που εστιάζει το κέντρο της μετανοημένης του ύπαρξης στον πατέρα κι έτσι στο πρόσωπό του συναντά και όλους τους αδερφούς του ή αυτός που θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από τους δούλους και τα αδέρφια του και αγνοεί τον πατέρα μη αναγνωρίζοντάς τον ως πατέρα;

Όπως και στην παραβολή του Τελώνη, δεν γνωρίζουμε τι απέγινε ο Φαρισαίος, έτσι και στην παραβολή του Ασώτου δεν γνωρίζουμε τι απέγινε με τον πρεσβύτερο υιό. Ειναι χαρακτηριστική η λεπτότητα των παραβολών που τελειώνουν όπως τα παραμύθια. Το τέλος θα είναι μόνον καλό. Το άλλο, το αφήνει ο Χριστός ασχολίαστο. Αφήνοντάς το, του δίνει εις το διηνεκές των αιώνων το περιθώριο να γίνει και αυτό καλό, εφόσον το επιθυμήσει και η Χάρις του Πατέρα το επισκεφθεί.