Labels

Thursday, December 29, 2022

Κάθε στιγμή Χριστούγεννα

Ο χρόνος της ιστορίας του κόσμου, της δικής σου, της δικής μου, των προγόνων και απογόνων μας ακροβατεί αιώνες τώρα σ’ εκείνο το μοναδικό και ανεπανάληπτο σημείο που ο Θεός γίνεται άνθρωπος. Σ’ εκείνη τη στιγμή που χώρισε μια για πάντα την ανθρωπότητα σε δύο εποχές, την προ Χριστού και την μετά Χριστόν. Την εποχή του Νόμου και την εποχή της Χάριτος. Της εκδίκησης και της συγχώρεσης. Του εγώ και του εσύ. Του μίσους και της αγάπης. Της απόγνωσης και της ελπίδας. Του πλούτου και της φτώχειας. Του πολέμου και της ειρήνης. Του θανάτου και της ζωής.

Αν επιλέξω να γιορτάζω τα Χριστούγεννα δεν τα γιορτάζω μια φορά τον χρόνο γιατί δεν πρόκειται για ένα επετειακό γεγονός αλλά για μια υπαρξιακή επιλογή που σφραγίζει κάθε στιγμή της ζωής μου, κάθε μου σκέψη, κάθε μου πράξη, κάθε προαίρεση, κάθε ανάσα. Σφραγίζει προς τα πού είναι στραμμένο το βλέμμα μου όσο βαδίζω στο κακοτράχαλο μονοπάτι του βίου μου. Κάθε στιγμή γεννιέμαι εν Χριστώ, πεθαίνω εν Χριστώ, ανασταίνομαι εν Χριστώ. Κάθε στιγμή δοξολογώ όπως οι άγγελοι, προσφέρω τα δώρα μου ως ξένος ταξιδευτής, προσκυνώ ως ταπεινός βοσκός. Φιλοξενώ στην πέτρινη καρδιά μου το θείο βρέφος. Κάθε στιγμή απομακρύνομαι και από τον άρχοντα του σκότους που θέλει να σκοτώσει τον νικητή του θανάτου. Θηλάζω την Παναγιά μητέρα μου, γίνομαι υποτασσόμενος στον ξυλουργό Ιωσήφ, έφηβος κήρυκας της Αιωνίου Βασιλείας και σταυρώνομαι στην ακμή της νεότητάς μου, την πνευματική ηλικία των τριάντα τριών χρόνων. Δεν γερνώ πνευματικά, δεν σκληραίνω, δεν παραιτούμαι από τη θυσία. Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε. Κι είναι ένα ρούχο ο Χριστός πορφυρό κι αιματοβαμμένο που δεν θέλω ποτέ να το βγάλω από πάνω μου. Κάθε στιγμή επιλέγω αν ζω προ Χριστού ή μετά Χριστόν. «Ό,τι αγαπώ γεννιέται αδιάκοπα. Ό,τι αγαπώ βρίσκεται στην αρχή του πάντα», όπως σημειώνει ο Ελύτης.

Χρόνια πολλά!

Ν.Β

Thursday, December 15, 2022

Το χριστουγεννιάτικο διήγημα του Παπαδιαμάντη

Πήγε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στα γραφεία της εφημερίδας
«Ἀκρόπολις» για να παραδώσει ένα χριστουγεννιάτικο διήγημα. Ο Σταμάτης Σταματίου δεν τον αναγνώρισε και μάλιστα σχημάτισε την εντύπωση ότι ήταν κάποιος άπορος που πήγε να πάρει τις δέκα δραχμές για τα Χριστούγεννα, όπως όλοι οι φτωχοί της εποχής. Ο Παπαδιαμάντης τις πήρε, αλλά ήθελε να δώσει και το κείμενό του. Ακολουθεί ο χαρακτηριστικός διάλογος, όπως τον κατέγραψε ο Σταματίου:
– Κι᾿ αὐτά τί νά τά κάμω; Δέν τά θέλετε;
Καί μοῦ ἔδειχνε κάτι χαρτιά. Νόμισα πώς ἦταν πιστοποιητικά ἀπορίας.
– Κράτησέ τα, τοῦ εἶπα, εμᾶς δέν μᾶς χρειάζονται.
Ἐσείστηκε, λυγίστηκε ὀλίγο, ἔκανε, σκυφτός νά φύγῃ, ξαναγύρισε.
– Τότε ἀφοῦ δὲν σᾶς χρειάζονται αὐτά, ἐγώ μέ τί δικαίωμα θὰ πληρωθῶ;
– Δέν πειράζει, ἀρκούμεθα εἰς τόν λόγον σας. Χριστούγεννα εἶναι τώρα.
– Ναί, ἀλλὰ ἂν δὲν πάρετε αὐτά, ἐγώ δέν μπορῶ νά πάρω χρήματα.
– Μά δέν τά παίρνετε ἐσεῖς τά χρήματα, σᾶς τά δίνουμε ἐμεῖς!…
– Έ, τότε, πᾶρτε κι᾿ ἐσεῖς ἐτοῦτα πού μοῦ τά ζητήσατε.
Καί τά ἄφησε σιγά καί μαλακά ἀπάνω στό τραπέζι.
Ἐσκέφθηκα, μήπως τοῦ ζήτησε τίποτα πιστοποιητικά τό λογιστήριο.
– Μά τί εἶναι, ἐπί τέλους αὐτά, τοῦ λέω, πού πρέπει ἀπαραιτήτως νά τά πάρουμε;
– Τό διήγημα τῶν Χριστουγέννων, πού μοῦ ἐζητήσατε.
– Τό διήγημα τῶν Χριστουγέννων… καί ποιός εἶσθε σεῖς;
– Ο Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης!
– Ο ἴδιος;
– Ο ἴδιος καί ὁλόκληρος!
Ἔπεσε τό ταβάνι καί μέ πλάκωσε, ἡ πέννα ἔφυγε ἀπό τά χέρια μου, ὅλα ἐκεῖ μέσα, εἰκόνες, καρέκλες, βιβλία, ἐφημερίδες, σάν νά στροβιλίσθηκαν γύρω μου καὶ ἔκανα ὥρα νά συνέλθω.
Ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης! Αὐτός ὁ πρίγκηψ τῶν Ἑλλήνων λογογράφων, πού τόν φανταζόμουνα ἀκτινοβολοῦντα, γελαστόν, ὡραῖον, καλοντυμένον, εὐτυχῆ, γεμάτον ἐγωϊσμόν, ἀέρα καί μεγαλοπρέπεια, αὐτός!… Αὐτὸς ὁ μαλακός, ὁ καλός, ὁ δειλός, ὁ φοβισμένος, καί τσαλακωμένος ἄνθρωπος, πού στεκότανε μέ συστολή μαθητοῦ ἐπιμελοῦς, ἐκεῖ ἐνώπιόν μου!…
Αὐτός, πού μᾶς ἔδωκε γλύκες πνευματικές καί συγκινήσεις ψυχικές, πού ἀνιστόρησε κόσμους θαλασσινούς, κι᾿ ἐζωντάνεψε, ἐμπρός μας, ἀνθρώπους μακρυνούς κι᾿ ἀγνώστους, πού τούς ἔκαμε δικούς μας, ἐντελῶς δικούς μας, σάν νά περάσαμε μιά ζωή μαζί, αὐτός σέ μιά τέτοια κατάστασι, ἐκεῖ ἐνώπιόν μου!…
Τοῦ ἕσφιξα τό χέρι χωρίς νά ἠμπορῶ οὔτε μιά λέξι νά προφέρω. Ἀπό τήν ταραχή μου καί τή σαστιμάρα μου οὔτε τό φῶς δέν ἄναψα. Αἰσθάνθηκα ἕνα τρεμουλιαστό χέρι να σφίγγῃ τό δικό μου καί τόν ἔχασα μέσα εἰς τό σκοτάδι… Ἔμεινε ὅμως πίσω μιά μοσχοβολιὰ κηριοῦ πού λυώνει ἐμπρός στίς ἅγιες εἰκόνες, κάτι ἀπό τοῦ καντηλιοῦ τό σβύσιμο, κάτι ἀπό θυμιατοῦ πέρασμα μακρυνό, μακρυνό πολύ…

https://www.facebook.com/groups/16813757645/?hoisted_section_header_type=recently_seen&multi_permalinks=10162160281112646

Thursday, December 8, 2022

Εξομολογήσεις με τη Χρυσή -Βασιλική Νευροκοπλή (συγγραφέας)

Το Παραμύθι της Μουσικής στο 2ο Δημ. Σχ. Νέας Μαγνησίας 7/12/22


Ένα ξεχωριστό πρωινό ήταν για μένα το σημερινό στο 2ο Δημ. Σχ. Νέας Μαγνησίας. Ήμουν προσκεκλημένη της εμπνευσμένης εκπαιδευτικού Sofia Goudina, που δούλεψε με την Τετάρτη τάξη το Παραμύθι της μουσικής Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη - Livani Publishing Organization - και το παρουσίασε σε ολόκληρο το σχολείο. Καλεσμένος του σχολείου ήταν και ο μουσικός Βασίλης Κασούρας που πριν την αφήγηση του παραμυθιού έδειξε στα παιδιά κάποια από τα παραδοσιακά μας όργανα. Καινούργιο κτίριο και όμορφο, έξω στα χωράφια και γεματο δροσερά παιδιά που διψούν για βιβλία και διαβάζουν με πάθος αλλά και με διευθυντή και εκπαιδευτικούς που χαίρεσαι να συναναστρέφεσαι μαζί τους και θέλεις να είσαι μέλος της ομάδας τους! Μετά την εκδήλωση είχα τη μεγάλη τιμή να εγκαινιάσω τη βιβλιοθήκη του σχολείου κόβοντας την κορδέλα! (Είπα πριν στα παιδιά να κρατήσουν την ανάσα τους και μόλις την κόψω να τσιρίξουν τόσο δυνατά ώστε να μας ακούσουν στο απέναντι χωριό- δεν δυσκολεύτηκαν καθόλου...). Και μετά καθίσαμε στα μικρά τραπέζια και τις μικρές καρέκλες της βιβλιοθήκης και τα είπαμε σαν καλά φιλαράκια και υπέγραψα με χαρά και αγάπη και τα βιβλία που είχαν αγοράσει. Ευχαριστώ μικρούς και μεγάλους για την τιμή και τη χαρά και εύχομαι κάθε προκοπή στο έργο τους!






 

Friday, November 25, 2022

Tuesday, November 22, 2022

Ο αργόσχολος, πλησίον -Soren Kierkegaard

Είναι απερίγραπτα θλιβερό αυτό που μου συμβαίνει. Αισθανόμουν απέραντη ευχαρίστηση να ζω με τους απλούς ανθρώπους, αυτή την αγνοημένη τάξη του «χριστιανικού κράτους». Δίνω ένα παράδειγμα από τα τόσα που έχω. Μια γυναίκα που πουλά φρούτα στην πλατεία έχει μια γριά μάνα την οποία χαιρετώ κάθε πρωί. Πόσο την ευχαριστεί να την καλημερίζει ένας κύριος και να συζητά μαζί της!

Το κράτος χρειάζεται αργόσχολους σαν κι εμένα για να αντισταθμίζει τις σκανδαλώδεις αδικίες του. Όταν όλοι κυνηγούν τις υψηλές επαφές, ποιος νοιάζεται για τον απλό άνθρωπο;

Ο αργόσχολος ενεργεί ως σύνδεσμος με τους απλούς ανθρώπους. Πόσο εμψυχώνει την ταπεινή κοινωνική τάξη, που περιμένει ορθή στις αίθουσες αναμονής χωρίς το δικαίωμα διαμαρτυρίας, να συναντά στον δρόμο έναν που μπορεί να του ανοίξει την καρδιά της, έναν που έχει εκατό μάτια για τα βάσανά της - και αυτός ο ένας ήμουν εγώ, και μάλιστα ένας διανοούμενος. Ακόμα κι αν το κίνητρό μου ήταν η μελαγχολία, δεν παύει να είναι χριστιανισμός.

Όμως τώρα αναγκάζομαι να τους αγνοήσω για να μην καταντήσω σαν τον τρελο-Μάγιερ που τον περιπαίζανε στον δρόμο. Να τι συμβαίνει όταν ο Τύπος αναλαμβάνει να μορφώσει τους απλούς ανθρώπους, όταν μας κρίνουν τα παιδαρέλια. Ένας έξυπνος νεαρός* που με άκουγε με την προσήλωση του μαθητή σήμερα έχει τρεις χιλιάδες συνδρομητές όταν εγώ έχω πενήντα αναγνώστες.

Ωστόσο, όταν κάποτε με καταλάβουν, ο σκοπός μου θα συγκινήσει και τον πιο σκληρόκαρδο. Σκοπός μου είναι ο απλός άνθρωπος, και ας τον υπερασπίζομαι από το δώμα της καλλιέργειας. Δεν είναι οι καλλιεργημένοι εκείνοι που αδικούν τους φτωχούς αλλά αυτοί που οι φτωχοί θαυμάζουν και τους αφήνουν να τους κατευθύνουν.

 Κάποιος δημοσιογράφος, εκδότης περιοδικού της εποχής.

Soren Kierkegaard



* Μας το έστειλε ο π. Βασίλειος Χριστοδούλου

Monday, November 14, 2022

Ο κουρασμένος της ηδονής - Β. Π. Μεσσολογγίτης

Μπορεί να είναι εικόνα 3 άτομα και κείμενο που λέει "B.π. Μεσολογγίτης O ΚΟΥΡΑΣΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΗΔΟΝΗΣ (Εξομολογήσεις σ' έλεύθερο ρυθμό) ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-ΕΠΙΜΕΤΡΟ ΕΠΙΜΕΤΡΟ Αλεξάνδρα Σαμουήλ ΚΙΧΛΗ"

IX
Βραδιάζει...
Τὸ σκοτάδι μᾶς κλείνει τὰ μάτια.
Τὰ πράγματα σὰν νὰ μᾶς πλησιάζουν.
Μαζὶ μὲ τὸ φῶς ποὺ λείπει
σβῆσαν κι οἱ ἀγαθὲς προθέσεις τῶν ἀνθρώπων.
Ὁ εὐεργέτης γίνεται κλέφτης
κι ὁ πατέρας διαφθορέας.
Ἡ κακία πηδάει ἀπὸ στέγη σὲ στέγη
καὶ κατασταλάζει στὶς καρδιὲς ὅπου ἀνακατεύεται μὲ τὸ φθόνο.
Μόνο στὴν ἐξοχή, στὴν ἔρημη ἐξοχὴ
ὁ ἀγέρας φυσάει κατακάθαρος.
Ἕνα τέτοιο σκοτεινὸ βράδυ,
ποὺ ἡ θάλασσα ἀγριεμένη ἦταν
κι ἡ λύσσα της ξέσπαζε σ’ ἄσπρους ἀφρούς,
ποὺ γυάλιζαν στὶς κορφὲς τῶν κυμάτων,
κι ὁ ἀγέρας βούιζε μὲς στὶς στοὲς τῶν μεγάρων
καὶ τὰ ζῶα τρομαγμένα τρέχανε παντοῦ
τσαλαπατώντας ἀδιάκριτα τὸ πλούσιο σπαρτό
(λὲς κι ὅλα ἔχουν ἐξοικειωθεῖ μὲ τὴν καταστροφή),
κάποιο μικρὸ φῶς περίτρεξε πάν’ ἀπ’ τὰ σκότη.
Ἕνα φῶς π’ ἁπλώθηκε σιγὰ σιγὰ
κι ἔπιασεν ὅλο τὸν οὐρανό...
Κι ὕστερα γεννήθηκε τὸ Θεῖο τέκνο.
(Τρεῖς σταυροὶ φαντάξανε στὸ Γολγοθά.
῾Ο μεσαῖος ἦταν πιὸ ψηλὸς ἀπ’ τοὺς ἄλλους.)
Σκιὲς μεγάλων λευκῶν φτερῶν ἁπλώθηκαν παντοῦ,
καὶ γλυκὰ τραγούδια γεμίσαν τὶς ἐρημιὲς
καὶ τὴ θάλασσα.
Οἱ ναυτικοὶ γονάτισαν καὶ δοξάσανε τὴ δύναμη
ποὺ τοὺς ἔσωσ’ ἀπ’ τὴν τρικυμία, ποὺ κόπασε,
καὶ ποὺ τώρα τοὺς γλυκαίνει τ’ αὐτιὰ μὲ μουσική.
Τὰ ζῶα γυρίσαν ἥσυχα, σὰ μαγεμένα, στοὺς κυρίους τους.
῾Ο ἀγέρας ὅμως ξακολουθάει νὰ βουίζει,
σὰν ἄγρια ἀπειλὴ στὴν ἀσωτία
μὲς στὶς στοὲς τῶν μεγάρων.
(Μόνο οἱ πολιτεῖες κλείσανε τὶς μεγάλες πύλες τους.
Καμιὰ ἀπ’ τὶς εὐλογίες τοῦ ἄσπιλου νέου δὲν ἔφτασ’ ὣς αὐτές.)
Βράδιασε...
Τὸ σκοτάδι μᾶς ἔκλεισε πιὰ τὰ μάτι
Ένα σημαντικό φιλολογικό εύρημα, η πρώτη (1926), άγνωστη έως σήμερα, συλλογή που έχει γραφεί σε ελεύθερο μοντερνιστικό στίχο, και μια διεισδυτική μελέτη της Αλεξάνδρας Σαμουήλ, για το ειδικό βάρος που το έργο αυτό κατέχει κατά τη μεταβατική εποχή των έντονων ζυμώσεων και κραδασμών πριν από το οριστικό πέρασμα στον ελεύθερο στίχο, συνθέτουν το δίπτυχο του βιβλίου που θα σας περιμένει στα βιβλιοπωλεία από τη Δευτέρα.

Saturday, October 29, 2022

Έρχαρτ Κέστνερ (+1974)



Ο γερμανός συγγραφέας Έρχαρτ Κέστνερ (+1974) γράφει:
«Το 1952 πήγα για πρώτη φορά μετά το πόλεμο, στην Αθήνα. Η Γερμανική πρεσβεία, όταν άκουσε πως είχα πρόθεση να πάω στη Κρήτη, μου συνέστησε, επειδή ήταν πολύ νωρίς ακόμα και οι πληγές από τη γερμανική κατοχή ανεπούλωτες, να λέω πως είμαι Ελβετός. Αλλά εγώ τους ήξερα τους Κρήτες. Από την πρώτη στιγμή είπα πως ήμουν Γερμανός και όχι μόνο δεν κακόπαθα, αλλά ξανάζησα παντού όπου πέρασα τη θρυλική κρητική φιλοξενία.
«Ένα σούρουπο, καθώς ο ήλιος βασίλευε, πλησίασα το γερμανικό νεκροταφείο, έρημο με μόνο σύντροφο τις τελευταίες ηλιαχτίδες. Έκανα όμως λάθος.
Υπήρχε εκεί και μια ζωντανή ψυχή, ήταν μια μαυροφορεμένη γυναίκα. Με μεγάλη μου έκπληξη την είδα ν’ ανάβει κεριά στους τάφους των Γερμανών νεκρών του πολέμου και να πηγαίνει μεθοδικά από μνήμα σε μνήμα. Την πλησίασα και τη ρώτησα. -Είστε από εδώ;
-Μάλιστα.
-Και τότε γιατί το κάνετε αυτό; Οι άνθρωποι αυτοί σκότωσαν Κρητικούς».
Και γράφει ο Κέστνερ:
«Η απάντηση, μόνο στην Ελλάδα θα μπορούσε να δοθεί».
Απαντά η γυναίκα:
«Παιδί μου, από τη προφορά σου φαίνεσαι ξένος και δεν θα γνωρίζεις τι συνέβη εδώ στα ’41 με ’44. Ο άντρας μου σκοτώθηκε στη μάχη της Κρήτης κι έμεινα με το μονάκριβο γιο μου. Μου τον πήραν οι Γερμανοί όμηρο στα 1943 και πέθανε σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως, στο Σαξενχάουζεν. Δεν ξέρω πού είναι θαμμένο το παιδί μου. Ξέρω όμως πως όλα τούτα ήταν τα παιδιά μιας κάποιας μάνας, σαν κι εμένα. Και ανάβω στη μνήμη τους, επειδή οι μάνες τους δεν μπορούν να ‘ρθουν εδώ κάτω. Σίγουρα μια άλλη μάνα θα ανάβει το καντήλι στη μνήμη του γιού μου».

*Μου το έστειλε ο Demetrius Sklavenetes

Friday, October 28, 2022

Του Σαραντάρη και άλλων πουλιών...

Μπορεί να είναι εικόνα 1 άτομο
Κάθε θάνατος πονάει... μα κάποιοι θάνατοι πονούν λίγο παραπάνω...
Και σήμερα τιμούμε τους ανθρώπους που θυσιάστηκαν για μια πατρίδα ελεύθερη, για μένα και για σένα που οι λέξεις "θυσία" και "πατρίδα" είναι ακατανόητες στην εποχή της εαυτοκρατίας... Αύριο, ποιος ξέρει, όταν θα 'χουν ξεθωριάσει ολότελα οι κόπιες των ντοκυμαντέρ και οι φωτογραφίες του '40 και θα μένουν λαμπερές οι δικές μας σέλφι από τις παρελάσεις, να βρεθούν κάποιοι να πουν ανόητους αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους πάνω στα χιονισμένα βουνά κυνηγώντας ένα όνειρο που ζύμωσαν από το αίμα τους και τη σάρκα τους...
Μπαίνω στη βιβλιοθήκη να δανειστώ ένα βιβλίο, ζητώ να ανοίξω νέα καρτέλα, με ρωτά η βιβλιοθηκονόμος: για να σας ανοίξω καρτέλα θα πρέπει να σας ρωτήσω πώς αυτοπροσδιορίζεστε, άρσεν ή θηλυ; Ορίστε; ρωτώ έκπληκτη. Μου επαναλαμβάνει την ερώτηση. Μακρυγιάνης, απαντώ. Ορίστε, με ρωτά αυτή τη φορά έκπληκτη εκείνη. Α, ρε, Μακρυγιάννη, να 'ξέρες γιατί το τζάκισες το χέρι σου... λέω και φεύγω δίχως να ανοίξω καινούργια καρτέλα και δίχως να δανειστώ κανένα βιβλίο που προϋποθέτει έναν αυτοπροσδιορισμό που ουδόλως με αυτοπροσδιορίζει...
Αιωνία η μνήμη του πουλιών που πέταξαν για άλλους ουρανούς...
Β.Ν
........................

"Εγώ που οδοιπόρησα με τους ποιμένες της Πρεμετής" ....
--------------------------------------------------------------------
Ένα "άσμα" αντι-ηρωικό και πένθιμο για τον νεαρό σπουδαίο ποιητή και φιλόσοφο, που πολέμησε στην Αλβανία.
---------------------------------------
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ (1908-1941)
--------------------------------------
Σημαντικός ποιητής, της γενιάς του ’30, με ένα μέλλον που διαγραφόταν λαμπρό. Πολέμησε στην πρώτη γραμμή του Αλβανικού μετώπου, αρρώστησε από τύφο και πέθανε ύστερα από την επιστροφή του στην Αθήνα, το 1941.
Γράφει για εκείνον ο Ελύτης στα "Ανοιχτά Χαρτιά":
Θέλω αυτή τη στιγμή απροκάλυπτα να καταγγείλω το επιστρατευτικό σύστημα που επικρατούσε την εποχή εκείνη και που, δεν ξέρω πώς, κατάφερε να κρατήσει όλα τα χοντρόπετσα θηρία των αθηναϊκών ζαχαροπλαστείων στα Γραφεία και στις Επιμελητείες και να ξαποστείλει στην πρώτη γραμμή το πιο αγνό και ανυπεράσπιστο πλάσμα. Έναν εύθραυστο διανοούμενο που μόλις στεκότανε στα πόδια του, που όμως είχε προφτάσει να κάνει τις πιο πρωτότυπες και γεμάτες από αγάπη σκέψεις για την Ελλάδα και το μέλλον της. Ήταν σχεδόν μια δολοφονία. Διπλωματούχος ιταλικού πανεπιστημίου - ο μόνος ίσως σε ολόκληρο το στράτευμα-, θα μπορούσε να ΄ναι περιζήτητος σε οποιαδήποτε από τις Υπηρεσίες που είχαν αναλάβει την αντικατασκοπεία, ή την ανάκριση των αιχμαλώτων. Αλλά όχι. Έπρεπε να φορτωθεί το γυλιό και τον οπλισμό των τριάντα οκάδων, για να χαθεί παραπατώντας μες στα χιονισμένα φαράγγια ένας ακόμη ποιητής, ένας ακόμη αθώος στο δρόμο του μαρτυρίου".
Και συνεχίζει:
"Φαίνεται ότι πέρασε φρικτές ώρες. Τα χοντρά μυωπικά του γυαλιά, που χωρίς αυτά δεν μπορούσε να κάνει βήμα, τά 'χασε μέσα στην παραζάλη. Φώναζε «βοήθεια» στους άλλους φαντάρους , αυτός ο Χριστιανός φώναζε «αδέλφια» και τ' "αδέλφια" τον κοροϊδεύανε, τα πιο αδίστακτα βαλθήκανε κιόλας να του κλέβουνε κουβέρτες, μάλλινα, οτιδήποτε χρήσιμο μπορούσε ο δόλιος να κουβαλεί. Απόμεινε σαν το κατατρεγμένο πουλί μέσα στην παγωνιά. Χωρίς να βαρυγκομήσει. Χωρίς να ξεστομίσει έναν πικρό λόγο. Περήφανος, μ' ένα σώμα ελάχιστο και μια μεγάλη ψυχή, που τον κράτησε όσο που να τραγουδήσει ακόμη λίγο: «Εγώ που οδοιπόρησα με τους ποιμένες της Πρεμετής».
ΠΑΛΙ Ο ΟΥΡΑΝΟΣ…, Γ. Σαραντάρης
Πάλι ο ουρανός ανοίγει εδώ την Πύλη
Πάλι σηκώνει τη σημαία
Εμείς μπαίνουμε χωρίς φόβο
Τα μάτια τα πουλιά μαζί μας μπαίνουν
Αστράφτει η πολιτεία αστράφτει ο νους μας
Η φαντασία τους κήπους πλημμυράει
Είναι παιδιά που στέκονται στις βρύσες
Κορυδαλλοί στους όρθρους ακουμπάνε
Στις λεμονιές άγγελοι χορτάτοι
Είναι αηδόνια που παντού ξυπνάνε
Φλογέρες παίζουν έντομα βουίζουν
Είναι τραγούδια η στάχτη των νεκρών
Και οι νεκροί κάπου αναγεννιούνται πάλι
Ολούθε μάς μαζεύει ο Θεὸς
Έχουμε χέρια καθαρὰ και πάμε.

Δημοσιεύτηκε από τον Γιάννη Παπαδάτο
https://www.facebook.com/profile.php?id=100082296993190

Tuesday, October 25, 2022

Ἅγιος Μεγαλομάρτυς Δημήτριος


Ὁ Ἅγιος πού ὑμνεῖται καί τιμᾶται ἑξαιρέτως ἀπό ἐμᾶς, ἀνάμεσα στούς μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ, ὁ ἐντόπιος καί συμπολίτης μας πολιοῦχος, τό μέγα θαῦμα τῆς οἰκουμένης, τό μέγα ὡράϊσμα τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ὁ θαυματουργός καί μυροβλήτης Δημήτριος. 

Μέγας φωστήρας ἀνάμεσα σέ περίλαμπρα ἄστρα πού μόνος του κρατεῖ μέσα του μαζεμένα ὅλων τά χαρίσματα, ὅπως σύν Θεῷ θά ἀποδείξουμε, ὁ ἅγιος Δημήτριος μόνος του δικαιοῦται νά καρπώνεται ὅλες μαζί τίς εὐφημίες πού ὀφείλονται σέ ὅλους.

Παρόλο πού δέν ἐπαρκοῦμε νά ποῦμε λόγο γιά τόν μεγαλομάρτυρα ἐν τούτοις ὁ πόθος μᾶς πιέζει νά μιλήσουμε κατά δύναμη καί ὁ καιρός ζητεῖ τόν ἐπίκαιρο λόγο καί τό χρέος ἐπιβάλλει νά θαυμάζουμε μέ τό λόγο τό ὑπερλόγο μεγαλεῖο του μάρτυρος.

Ἦταν σχεδόν ὅλα μαζί ἀπό τή παιδική ἡλικία, στήλη στερεά καί ἀκαθαίρετη κάθε καλοῦ, ἄγαλμα ζωντανό καί αὐτοκινούμενο κάθε ἀρετῆς, ἑστία καί συστοιχία θείων καί ἀνθρωπίνων χαρίτων, βίβλος ζωντανή καί λαλοῦσα πρός δόξα καί διδασκαλία τοῦ ἀνωτέρου, ἐλαιά καρπερή, δένδρο φυτευμένο κοντά στά ρεύματα τῶν ὑδάτων τοῦ Πνεύματος. 

Μόνο πού τό μέν ψαλμικό δένδρο «δίδει τό καρπό στό καιρό του», αὐτός ὅμως εἶχε καί ἔχει κάθε ἐποχή καιρό ἀνθοφορίας καί καρποφορίας μαζί, καί οὔτε τό ἄνθος οὔτε ὁ καρπός θά πέσουν καί θά μεταδίδονται σέ ὅσους προσέρχονται μέ πίστη, χωρίς ποτέ νά ἐκλείπουν. 

Παρέχει δέ ἀμείωτα καί ἀκατάπαυστα στούς προσερχομένους τό πλῆθος, θά λέγαμε, τῶν χαρίτων, γι’ αὐτό μοιάζει μέ φωτοφόρο δένδρο, ἀφοῦ μεταδίδει ἀσταμάτητα τούς καρπούς σάν ἀκτίνες καί παρέχει κατά κόρο στούς προσερχομένους τά κάλλιστα καί θειότατα, ἐνῶ ὁ ἴδιος εἶναι πάντοτε γεμάτος ἀπό τέτοια ἀγαθά, σάν ἥλιος παντοειδοῦς εὐεργεσίας ἤ ἀστείρευτη πηγή χαρίτων ἤ πέλαγος θαυμάτων ἀνεξάντλητο ἤ ἄβυσσος ἀνεκδιήγητος ὁρατῶν καί ἀοράτων ἀγαθῶν.

Ἦταν λοιπόν ἁπαλός νεανίας, πολύ ὡραῖος στήν ὄψη, ὄχι μόνο κατά τόν ἐξωτερικό καί αἰσθητό ἄνθρωπο, ἀλλά πολύ περισσότερο κατά τόν ἐσωτερικό καί μή βλεπόμενο. Πραγματικά, δέν καταδέχθηκε ποτέ νά κυριεύσει τό νοῦ του κάτι ἀπρεπές οὔτε βάδισε σέ πράξη ἀντίθετη πρός τό Θεῖο θέλημα, φυλάγοντας ἀμίαντη τήν βαπτισματική  Θεία χάρη.

Καί στό ἄνθος τῆς νεότητος ἀποδέχθηκε τήν ὡραιότητα τῆς παρθενίας, πράττοντας τά πάντα, ὥστε νά εἶναι παρθένος καί στό σῶμα καί στή ψυχή καί νά ἔχει μέ αὐτό τό τρόπο τή πολιτεία στούς οὐρανούς καί νά βαδίζει ἐφάμιλλα πρός τούς ἀσωμάτους, ἄν καί βρισκόταν ἀκόμα στό σῶμα. 

Πρίν ἀπό ὅλες ὅμως τίς ἀρετές, εἶχε τή σπουδή τῆς σοφίας, ὥστε ζώντας μέσα στή σύνεση καί τήν καθαρότητα ἕως τό τέλος τῆς ζωῆς του, νά φέρει ἀπό τή νεότητα τήν ἐπαινουμένη γεροντική πολιά, ὅπως λέγει ὁ Σολομών: «ἄσπρα μαλλιά εἶναι στούς ἀνθρώπους ἡ σύνεση καί γεροντική ἡλικία ὁ ἀκηλίδωτος βίος». (Σοφ.Σολ.4, 9).

Ἦταν καί δάσκαλος καί ἀπόστολος ὁ πάγκαλος, καί κανείς δέν μποροῦσε νά ἀντισταθεῖ στοῦ Δημητρίου «τή σοφία καί τό Πνεῦμα, μέ τό ὁποῖο μιλοῦσε» εἰδικά πρός ἐκείνους πού πολεμοῦσαν τόν Χριστό, εἶχε τό λόγο του ὡς κατάλληλο ἐργαλεῖο.

Ἐγώ καί τή στρατιωτική στολή καί τό δακτυλίδι στό χέρι καί τό ὑπατικό ἐπώμιο, τό ὁποῖο φοροῦσε ὁ Μάρτυρας, ὅταν ἔλαβε τό βαθμό ἀπό τόν τότε βασιλέα (Γαλέριο Μαξιμιανό), θεωρῶ ὅτι ὑπῆρξαν σύμβολα τοῦ διδασκαλικοῦ καί καθοδηγητικοῦ ἀξιώματος, πού τοῦ δόθηκε μυστικά ἀπό τόν ἀληθινό βασιλέα Χριστό. Γι’ αὐτό καί, ἀργότερα, ἡ Θεία χάρη θαυματούργησε πλούσια μέ τίς εὐχές του.

 Ἀλλά ὁ ἀπό τήν ἀρχή ἀπατεών διάβολος προετοίμασε πρόωρα τό θάνατο τοῦ Μάρτυρα. Μόλις εἶδε τό ἀποτέλεσμα τῶν συμβόλων ἐκείνων, μή μπορώντας νά ὑποφέρει, ἐρεθίζει τούς ὑπηρέτες τῆς πλάνης ἐναντίον τοῦ ἀντιπάλου τῆς πλάνης. 

Αὐτοί, ἀφοῦ συνέλαβαν τόν διώκτη τῆς ἀπάτης τόν προσάγουν στό βασιλέα τῆς ἀπάτης, τόν Μαξιμιανό καί ἔτσι ὁ Δημήτριος κατέρχεται πρός τό στάδιο τοῦ μαρτυρίου, ὁ ἀπό παιδί γεμάτος ἄρρητα χαρίσματα, ὁ σέ ὅλα σοφός καί δίκαιος.

Γνωρίζω ὅτι ποθεῖτε νά μάθετε τό τρόπο τῆς κρατήσεως, πού καί πώς ἀναζητήθηκε καί συνελήφθηκε. Ὑπάρχει μία στοά, ὑπόγεια στό ναό τῆς Ἀειπαρθένου καί Θεομήτορος, πού ὀνομάζεται Καταφυγή. Σύμφωνα μέ παλαιό ἔθιμο σέ αὐτό τό σημεῖο ξεκινοῦν κάθε χρόνο τήν πανήγυρη τοῦ μεγαλομάρτυρος καί ἀπό ἐκεῖ ἀνερχόμενοι διά τῆς λεωφόρου μέ ὕμνους πρός αὐτόν ἀνεβαίνουν σέ αὐτό τό σημεῖο καί ὁλοκληρώνουν τή γιορτή. 

Ὅταν λοιπόν ἐπικρατοῦσε ἡ ἀσέβεια –ἐπειδή ἡ λατρεία τῆς εὐσεβείας δέν μποροῦσε νά ἀσκῆται ἐλεύθερα– ὁ Μάρτυρας πήγαινε σέ ἐκεῖνα τά ὑπόγεια, μετέδιδε στούς φοιτητές τήν οὐράνια διδασκαλία καί παρουσίαζε τή θρησκεία τῶν Χριστιανῶν καί τελοῦσε ἄφοβα τή λατρεία της, στούς καταφεύγοντας σέ αὐτόν, ὡς γαλήνιο λιμένα τῆς εὐσεβείας. 

Καί ἔτσι ὁ θειότατος Μάρτυρας ἦταν τότε καταφυγή ὅλων ὅσοι ἐπιθυμοῦσαν νά εὐσεβοῦν, ἀπό αὐτό δέ καί ὁ τόπος ὀνομάσθηκε Καταφυγή.

Οἱ διορισμένοι διῶκτες, ὅταν γνώρισαν ὅτι ὁ Μάρτυρας ἐκεῖ δίδασκε τό λαό, ἐξεμάνησαν πολύ περισσότερο, ἐπειδή εἶδαν τό συγκεντρωμένο πλῆθος νά προσέχει στούς λόγους τοῦ Δημητρίου σάν φωνές τοῦ Θεοῦ, ὁρμοῦν ἐναντίον του ὡς διδασκάλου.

Τόν συνέλαβαν καί τόν ὁδήγησαν διά μέσου αὐτῆς τῆς λεωφόρου καί τόν παρουσιάζουν στόν Μαξιμιανό πού κάπου ἐδῶ διέμενε καί παρακολουθοῦσε μέ πολλή ἡδονή τίς ἀνθρωποκτονίες τοῦ Λυαίου. Διατάσσει νά κρατηθεῖ ἐδῶ κατάκλειστος ὁ Ἅγιος, ὅπου καί ὑπέστη τό μαρτύριο. Ἡ φροντίδα τοῦ ἀρχέκακου Διαβόλου ἦταν νά φύγει τό ταχύτερο τότε ἀπό τούς ἀνθρώπους ὁ Δημήτριος, διότι δέν τόν ὑπέφερε. Καί γνωρίζετε τήν κάθειρξη τοῦ Δημητρίου καί τήν προφητεία πρός τόν Νέστορα γιά τήν νίκη τοῦ κατά τοῦ Λυαίου, καί τό μαρτύριο. 

Ὅταν δέ παρατάθηκε ἡ παραμονή τοῦ μάρτυρα στή φυλακή, ὁ ἀρχέκακος ὄφις δέν ὑπέφερε ζωντανό τόν Μάρτυρα καί ὑποδυόμενος τόν σκορπιό προσπάθησε νά τόν θανατώσει, ἀλλά ἡ ἐνοικοῦσα Χάρη τόν ἔσωσε.

Θέλοντας δέ παραδίδεται καί φυλακίζεται καί κρατεῖται στά χέρια τῶν δημίων καί ὑποφέρει τούς βασανισμούς τῶν κακούργων, μιμούμενος τόν παθόντα γιά μᾶς Κύριο Ἰησοῦ Χριστό.

Γι’ αὐτό καί ὅταν ἐπῆλθαν οἱ αἱμοχαρεῖς λογχοφόροι μέ ἐντολή τοῦ τυράννου, τούς δέχεται μέ ἀνοιχτές ἀγκάλες γιά νά κτυπηθεῖ σέ αὐτές μέ τό τελικό κτύπημα, μᾶλλον κτυπήματα πού διαπερνοῦσαν τά πάντα, σπλάχνα ὀστᾶ σάρκες καί τίς δυό πλευρές.

Καί ἀπό τήν περίσσεια καί ὑπερβολή τοῦ ἔρωτά του πρός τόν Χριστό, ἔλαβε Χάρη τό σῶμα του νά γίνει πηγή μύρων. Ἔτσι καί ὅταν ἔπαυσε νά χύνεται ἀπό τό σῶμα του τό αἷμα του, ἀντί αἵματος, ἐξέβλυσε μύρο, πρός δόξαν Χριστοῦ, τόν Ὁποῖο αὐτός διά τῆς ζωῆς καί διά τοῦ θανάτου, ἀλλά καί μετά τόν θάνατο, ἐδόξασε καί θά δοξάζει.

Καί ὅλη ἡ πόλη συμφιλιώθηκε μέ τόν Θεό διά τοῦ θανάτου του, διότι διέλυσε τό πλήρωμα τῆς ἀσέβειας καί ὅλα τά δεινά λύθηκαν, ἀφοῦ ὑπερασπίσθηκε ὁ Δημήτριος τήν εὐσέβεια. Ναοί μεγαλοπρεπεῖς καί περικαλλεῖς εἶναι οἰκοδομημένοι στόν σκοτεινό ἐκεῖνο τόν κρυφό τόπο καί ὅλη ἡ πόλη καυχᾶται γιά τό μαρτύριό του.

Καί ἡ κρήνη τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι τό μαρτυρικό του σῶμα, εἶναι γεμάτο μύρα καί θαύματα καί ἰάματα καί τό θαυμαστότερο ἀπό αὐτά εἶναι ὅτι, ἄν καί τρέχει συνεχῶς, ἡ πηγή αὐτή μένει ἀστείρευτη. Καί ὅσα τρυπήματα ἔγιναν στό σῶμα ἀπό τούς λογχιστές, τόσες πηγές ἀναδείχθηκαν.

Ὁ μεγάλος αὐτός μάρτυρας Δημήτριος, πού ἀντιστάθηκε στούς πειραστές τῆς εὐσέβειας, ἀφοῦ εὐχήθηκε πρός τό Κύριο ὑπέρ δημίων του, ἄλλοι σταμάτησαν τή κακία, ἄλλοι μετενόησαν καί πίσευσαν στόν Χριστό, ἔτσι ὥστε σήμερα νά μήν ὑπάρχει στή πόλη μας κανένα ἀπομεινάρι ἐκείνης τῆς δυσσεβείας.

Ἀλλά ἐπικρατεῖ ἡ εὐσέβεια καί ἡ πλούσια προστασία τοῦ Ἁγίου μέ τίς ἀδιάκοπες πρεσβεῖες του πρός τόν Θεό.

Καί ἐμεῖς ἄς λαμπρήνουμε περισσότερο τήν πανήγυρη, ζητώντας ἀπό τό Τριαδικό Θεό διά τῆς πρεσβείας του, νά ἀξιωθοῦμε τῆς αἰωνίας πανηγύρεως τῶν πολιτῶν τοῦ οὐρανοῦ.

 ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

Friday, October 21, 2022

Για την προσευχή-Άγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβιτης -(από Μπαμπη)

Νά προσεύχεσθε στόν Θεό μέ ανοιχτά τά χέρια. 

Αυτό είναι τό μυστικό τών αγίων.

Μόλις άνοιγαν τά χέρια τους,
τούς επεσκέπτετο ή θεία χάρις.

Οί Πατέρες τής Εκκλησίας χρησιμοποιούν
ώς πιό αποτελεσματική τή μονολόγιστη ευχή:
«Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με».
Τό κλειδί γιά τήν πνευματική ζωή είναι ή ευχή.

Τήν ευχή δέν μπορεί κανείς νά τή διδάξει,
ούτε τά βιβλία, ούτε ό γέροντας, ούτε κανείς.
Ό μόνος διδάσκαλος είναι ή θεία χάρις.
Άν σάς πώ ότι τό μέλι είναι γλυκό, είναι ρευστό,
είναι έτσι κι έτσι, δέν θά καταλάβετε,
άν δέν τό γευθείτε.

Τό ίδιο καί στήν προσευχή,
άν σάς πώ, «είναι έτσι, νιώθεις έτσι» κ.λπ.,
δέν θά καταλάβετε, ούτε θά προσευχηθείτε,
«εἰ μὴ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι».

Μόνο τό Πνεύμα τό Άγιον,
μόνο ή χάρις τού Θεού
μπορεί νά εμπνεύσει τήν ευχή.
Δέν είναι δύσκολο νά πείτε τήν ευχή,˙
αλλά δέν μπορείτε νά τήν πείτε σωστά,
γιατί κλωτσάει ό παλαιός εαυτός σας.

Άν δέν μπείτε στήν ατμόσφαιρα τής χάριτος,
δέν θά μπορέσετε νά κάνετε τήν ευχή.
Μόλις ακούσετε προσβλητικό λόγο, λυπάστε
καί μόλις σάς πουν καλό λόγο,
χαίρεστε καί λάμπετε;

Μ’ αυτό δείχνετε ότι δέν είστε έτοιμοι,
δέν έχετε τίς προϋποθέσεις.
Γιά νά έλθει ή θεία χάρις,
πρέπει ν’ αποκτήσετε τίς προϋποθέσεις,
τήν αγάπη καί τήν ταπείνωση,
διαφορετικά δημιουργείται αντίδραση.

Γιά νά μπείτε σ’ αυτή τή «φόρμα»,
θά ξεκινήσετε απ’ τήν υπακοή.
Πρέπει πρώτα νά δοθείτε στήν υπακοή,
γιά νά έλθει ή ταπείνωση.

Βλέποντας τήν ταπείνωση,
ό Κύριος στέλνει τή θεία χάρη
κι έπειτα έρχεται μόνη, αβίαστα, ή προσευχή.
Άν δέν κάνετε υπακοή καί δέν έχετε ταπείνωση,
ή ευχή δέν έρχεται
καί υπάρχει καί φόβος πλάνης.

Νά ετοιμάζεστε σιγά – σιγά,
απαλά – απαλά
καί νά κάνετε τήν ευχή μέσα στό νού.
Ό,τι είναι μεσα στό νού, είναι καί στήν καρδιά.

Άγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης

https://aerapatera.wordpress.com/2022/09/30/για-την-προσευχή-άγιος-πορφύριος-καυσ/

Friday, October 14, 2022

Πνευματικό συμπόσιο για τον Αρχιμανδρίτη Γεννάδιο Διακάκη στη Μονή Βλατάδων.


Την ανεξίτηλη μνήμη του σεβασμίου Γέροντος Αρχιμανδρίτη π. Γενναδίου Διακάκη (1916-1984) θα τιμήσουν το Σάββατο 15 Οκτωβρίου 2022 με Θεία Λειτουργία και πνευματικό συμπόσιο στην Ιερά Μονή των Βλατάδων (Θεσσαλονίκη) όσοι είχαν την εξαιρετική ευλογία να μαθητεύσουν κοντά του και να εμπνευσθούν από το παράδειγμά του.
Ο εμβληματικός κληρικός καταγόταν από επιφανή οικογένεια της Θεσσαλονίκης, είχε σπουδάσει φιλολογία, θεολογία και ιατρική, ήταν γλωσσομαθής και υπηρέτησε ως αλεξιπτωτιστής έφεδρος αξιωματικός στη Μέση Ανατολή στο Ρίμινι και στη Κορέα.
Σε ώριμη ηλικία εντάχθηκε στον κλήρο της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, όπου διακρίθηκε για τη φιλάνθρωπη ποιμαντική του διακονία, το εκκλησιαστικό του ήθος, το ανοικτό πνεύμα του και την αγιοπνευματική του εμπειρία.
Πρόγραμμα
7.30 – 10.00: Θεία Λειτουργία, επιμνημόσυνη δέηση
10. 00 – 10.30: Διάλειμμα
10.30 – 13.00-Αμφιθέατρο του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών: ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Λεμεσού κ. Αθανάσιος και άλλα πνευματικά παιδιά του μακαριστού Γέροντα σκιαγραφούν την προσωπικότητά του.
Συντονιστής: ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αμορίου κ. Νικηφόρος.
13.00: Δεξίωση


https://www.orthodoxianewsagency.gr/ieres-mones/pneymatiko-symposio-gia-ton-arximandriti-gennadio-diakaki-sti-moni-vlatadon/?fbclid=IwAR3PqUf59QAloROgUrdqQFbxeRcg_EJDOKmEiz5zqw2YAYuG-OhJntpbJMs


Thursday, September 15, 2022

Οι πρώτες φορές - Βασιλική Νευροκοπλή - περιοδικό φρέαρ για την Εύη Γεροκώστα

Το πρώτο παιχνίδι

Βρέφος στην κούνια μου έπαιζα με τους αγγέλους μήλα μ’ ένα τόπι από φως. Με χάιδευαν με τα φτερά τους. Γαργαλιόμουν και γελούσα. Έπαιζαν μαζί μου κρυφτό κι εγώ τους αποζητούσα κλαίγοντας μέχρι που ξετρύπωναν και πάλι πίσω απ’ τις ντουλάπες και μέσα απ’ τις συρταριέρες. Φτεροκοπούσαν αδιάκοπα πάνω απ’ το κεφάλι μου κι όταν ήταν πια ώρα να κοιμηθώ, ένας ξάπλωνε δίπλα μου, άλλος με σκέπαζε, άλλος με νανούριζε με τα πιο απαλά τραγούδια κι άλλος ψιθύριζε στ’ αφτί μου τα παραμύθια του ουρανού…

Το πρώτο ψέμα

Όταν η μαμά έλειπε απ’ το σπίτι έψαχνα τα συρτάρια της αναζητώντας απαγορευμένους θησαυρούς. Μια μέρα βρήκα ένα λαμπερό μονόπετρο δαχτυλίδι. Είχα ακούσει πως για να βεβαιωθείς πως ένα κόσμημα είναι αληθινό το βάζεις στο στόμα σου και το δαγκώνεις. Αν είναι αληθινό δεν παθαίνει τίποτα, αν όμως είναι ψεύτικο λυγίζει σαν σύρμα. Το δάγκωσα, λοιπόν, και αυτό λύγισε. Φοβήθηκα πως ίσως η θεωρία για τα αληθινά και τα ψεύτικα κοσμήματα δεν ίσχυε. Προσπάθησα να το επαναφέρω όπως ήταν, αλλά στάθηκε αδύνατον. Τότε, για να μη στεναχωρηθεί η μαμά, το πέταξα απ’ το μπαλκόνι…

Λίγες μέρες αργότερα η μαμά το αντιλήφθηκε και μας ρώτησε όλους, πέντε αδέρφια ήμασταν, αν είδαμε κάπου το δαχτυλίδι του γάμου της. Κατάλαβα πως είχα κάνει κάτι φριχτό. Είπα όμως ψέματα πως κι εγώ δεν είχα ιδέα για την τύχη του όπως και τ’ αδέρφια μου. Αλλά δεν μπόρεσα να το κρατήσω για πολύ μέσα μου. Το ψέμα μού κατέτρωγε την ψυχή. Μετά από μια δυο μέρες της εξομολογήθηκα την αλήθεια. Λυπήθηκε πολύ αλλά δε με μάλωσε καθόλου. Κατέβηκε η καημένη να το ψάξει στον δρόμο, αλλά το δαχτυλίδι δε βρέθηκε ποτέ…

Το πρώτο παραμύθι

Το πρώτο παραμύθι που άκουσα ήταν η πρώτη αγρυπνία στην εκκλησία του μπαμπά που ήταν ιερέας. Θυμάμαι εκείνη τη νύχτα σαν την πιο γλυκιά της ζωής μου. Και ήταν ένα μουσικό παραμύθι, ένα αρωματικό παραμύθι, ένα παραμύθι που άκουγα με τ’ αδέρφια μου ξαπλωμένοι καταγής πάνω σε μια κουβέρτα που είχε φέρει η μαμά για να ξαπλώσουμε και να κοιμηθούμε πάνω στα κρύα μάρμαρα του ναού των Δώδεκα Αποστόλων. Δεν κατάλαβα τίποτα από τις λέξεις των ψαλτάδων και των ιερέων, αλλά ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα το ωραιότερο παραμύθι της ζωής μου…

Η πρώτη μέρα στο σχολείο

Πρώτη μέρα στο νηπιαγωγείο. Είμαι πολύ χαρούμενη που βρίσκομαι εκεί. Η τάξη έχει μια ωραία μυρωδιά καραμέλας και η νηπιαγωγός είναι χαμογελαστή. Μας βάζει να καθίσουμε ανά δύο στα θρανία, τα οποία όμως είναι ενωμένα με τον πάγκο που είχαν για κάθισμα. Θυμάμαι μέχρι σήμερα τη μεγάλη δυσαρέσκεια που μου προκάλεσε το γεγονός ότι δεν χωρούσα να καθίσω. Ήμουν ένα ψηλό παιδί και τα γόνατά μου χτυπούσαν στο κάτω μέρος του θρανίου. Έπρεπε να έχω συνεχώς τεντωμένα τα πόδια μου, πράγμα πολύ άβολο κι είχα να περάσω μια ολόκληρη χρονιά σ’ αυτή τη θέση, πράγμα που ίσως και να στάθηκε η βασική αιτία γέννησης ενός αγωνιώδους αισθήματος που με ακολούθησε για χρόνια… ότι δεν χωράω…

Η πρώτη φωτογραφία

Μια ασπρόμαυρη φωτογραφία μου μέσα σ’ έναν αχνό κύκλο στην πάνω αριστερή γωνία του προσκλητηρίου της βάφτισής μου που απεικονίζει ένα στρουμπουλό προσωπάκι –καθόλου όμορφο! Ευτυχώς η μαμά πολύ νωρίς μου έμαθε μια πολύ παρηγορητική παροιμία που έλεγαν στο χωριό τους: άσχημο στην κούνια, όμορφο στη ρούγα…

Το πρώτο βιβλίο που διάβασα

Η τεράστια και ασήκωτη εικονογραφημένη Βίβλος για παιδιά από τις εκδόσεις Σιδέρη. Μέχρι σήμερα πιστεύω πως είναι η ωραιότερη Βίβλος! Ήταν το βιβλίο που με ξεκούραζε, με συνάρπαζε και κυρίως με παρηγορούσε πως δεν είμαι μόνη και αβοήθητη στη ζωή, αλλά συγγενεύοντας με τους βιβλικούς προγόνους μου μπορούσα κι εγώ να ξεπερνώ τις δυσκολίες με θάρρος και με τη βοήθεια του Ουράνιου Πατέρα μας.

Η πρώτη τιμωρία

Ήταν από τον δάσκαλο που είχα στην πρώτη δημοτικού, έναν δυστυχισμένο, αγέλαστο και σκληρό άνθρωπο. Καθόμασταν με τη διπλανή μου, ως πιο ψηλές, στο τελευταίο θρανίο και είχαμε και οι δυο τα μαλλιά μας πλεγμένα σε δύο κοτσιδάκια. Εγώ δεν καταλάβαινα καθόλου γιατί δεν πρέπει να μιλάμε μεταξύ μας όταν έκανε μάθημα ο δάσκαλος. Μου φαινόταν πολύ φυσικό να μιλάμε κι εμείς. Κι έτσι επειδή μιλούσαμε, μας σήκωσε και τις δυο στον πίνακα και μας έβαλε να σταθούμε απέναντι στα υπόλοιπα παιδιά. Πήρε τη δική μου αριστερή πλεξούδα και τη δεξιά της φίλης μου και τραβώντας τες χτύπησε δυνατά μερικές φορές τα κεφάλια μας. Ευτυχώς μόλις το είπα στους γονείς μου, με άλλαξαν σχολείο…

Το πρώτο κατοικίδιο

Ζώντας σε διαμέρισμα της Θεσσαλονίκης και μάλιστα ως πολύτεκνη οικογένεια δεν είχαμε ποτέ κατοικίδιο. Εξάλλου τότε δεν ήταν καθόλου συνηθισμένο. Κατοικίδια είχαν μόνο στα χωριά και στις αυλές των σπιτιών.

Η πρώτη απογοήτευση

Εκτός από το πρόβλημα με το θρανίο στο νηπιαγωγείο που προανέφερα, ήταν και η μέρα που η κυρία είχε στήσει στην αυλή ένα γαϊτανάκι λέγοντάς μας γεμάτη ενθουσιασμό πως σήμερα έχουμε γιορτή και θα χαρούμε όλοι πολύ. Μας έβγαλε στην αυλή και μας ζήτησε να πιάσουμε όλοι από μία κορδέλα και όταν άρχισε η μουσική αρχίσαμε να χορεύουμε γύρω γύρω. Το γεγονός ότι τα παιδιά δεν μπορούσαν να κρατήσουν τον ρυθμό και άλλα πήγαιναν γρήγορα και άλλα αργά δημιούργησε έναν πανδαιμόνιο όπου το ένα παιδί τσαλαπατούσε το άλλο. Ήμουν το μόνο παιδί που βγήκα πολύ γρήγορα έξω απ’ το χορό και ακόμα κι όταν η νηπιαγωγός μου είπε να ξαναμπώ αρνήθηκα σθεναρά. Δε μου άρεσε καθόλου το τσαλαπάτημα και την ίδια ώρα αναρωτιόμουν γιατί χαίρονται τα άλλα παιδιά δεμένα σε μια κορδέλα και υποχρεωμένα να χοροπηδούν; Τι νόημα είχε; Ήταν η πρώτη μου απογοήτευση για το τι νομίζουν οι μεγάλοι ευχάριστο και διασκεδαστικό για τα παιδιά, αλλά και η πρώτη φορά που διαχώρισα τη θέση μου πως τέτοιου είδους διασκέδαση δε μ’ ενδιαφέρει καθόλου…

Ο πρώτος έρωτας

Ήταν ένας σχεδόν ακατανόητος έρωτας. Ήμουν στην έκτη δημοτικού και η κολλητή μου φίλη ήταν ερωτευμένη με ένα αγόρι της τάξης μας. Κάποια στιγμή με παρότρυνε να ερωτευτώ τον φίλο του για να είμαστε παρέα οι τέσσερις. Γιατί όχι, της είπα. Κι έτσι ερωτεύτηκα ένα αγόρι που δεν μου άρεσε καθόλου. Δεν ήταν όμορφο, δεν ήταν έξυπνο και το κυριότερο: δε μιλούσε ποτέ. Ίσως να ερωτεύτηκα την απουσία όλων αυτών που δεν υπήρχαν σ’ αυτό το αγόρι και το έκαναν να ξεχωρίζει από άλλα. Πολύ γρήγορα όμως κατάλαβα πως δεν είχα καμιά δουλειά μαζί του. Ήταν σαν ένα εφτασφράγιστο κουτί κι εγώ δεν είχα το κλειδί να το ξεκλειδώσω.

Το πρώτο βιβλίο που έγραψα

Ήταν Το μοναδικό φιλί, που έμελλε να εκδοθεί από τις εκδόσεις Λιβάνη μετά από άλλα μου τρία βιβλία που η συγγραφή τους έπεται. Γράφτηκε τον πρώτο καιρό του μεγάλου έρωτα με τον άντρα μου, λίγο μετά τον γάμο μας, όταν ακόμα δεν είχα ιδέα πως είμαι συγγραφέας. Ερωτευτήκαμε το 1986, παντρευτήκαμε τρία χρόνια αργότερα, άρα κάπου το 2000 γράφτηκε, και ενώ το πρώτο βιβλίο μου εκδίδεται το 2007, Το μοναδικό φιλίεκδίδεται το 2010 και μάλιστα μετά από παρακίνηση φίλων που το είχαν διαβάσει σε χειρόγραφο. Πέρασαν χρόνια για να κατάλαβα πως αυτή η ιστορία ήταν σαν μια προβολή της ζωής μας στο μέλλον, σαν μια ευχή για το πώς θα ήθελα να γεράσουμε μαζί. Σήμερα μοιάζει να μην έπεσα ευτυχώς και πολύ έξω…

Η πρώτη φορά που κατάλαβα ότι κάτι πρέπει ν’ αλλάξει στην παιδική / εφηβική λογοτεχνία

Άρχισα να διαβάζω πολλά παραμύθια από τον καιρό που σπούδαζα στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δασκάλων και δε σταμάτησα από τότε. Ποτέ όμως δε σκέφτηκα πως κάτι πρέπει να αλλάξει στην παιδική/εφηβική λογοτεχνία. Αυτό όμως που πολλές φορές μου προκαλούσε μεγάλη δυσαρέσκεια σε πολλά τέτοια βιβλία –ακόμα και πολύ πριν ξεκινήσω να γράφω– ήταν το γεγονός ότι υποτιμούσαν τα παιδιά σαν να απευθύνονταν σε ηλίθιους αναγνώστες και συχνά ήταν προχειρογραμμένα και κακογραμμένα.

Η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα πως κάτι έχει αλλάξει ήταν όταν διάβασα το παραμύθι του Χρήστου Μπουλώτη Η παράξενη αγάπη του αλόγου και της λεύκας. Για μένα αυτό το βιβλίο αποτελεί μια τομή στην ιστορία της παιδικής λογοτεχνίας. Όταν το 2007 εκδόθηκε το πρώτο μου παραμύθι, το Αν τ’ αγαπάς ξανάρχονται, κάποιοι είπαν πως κι αυτό το βιβλίο συνιστά μια άλλη τομή. Δεν ξέρω, δεν μπορώ να το πω εγώ αυτό. Μα όταν διάβασα Το δέντρο που έδινε του Σελ Σιλβερστάιν, ένιωσα πως η λογοτεχνία παίρνει οριστικά έναν άλλο δρόμο που κι εμένα μου ταίριαζε περισσότερο.

Τις αλλαγές όμως δεν τις αποφασίζει κανείς. Ούτε τις προβλέπει ούτε και μπορεί να τις εκβιάσει. Αρκεί ένα μεγάλο ταλέντο για να αλλάξει τον ρου της ιστορίας. Ένα ταλέντο που θα αφουγκραστεί την εποχή του, θα μιλήσει στη γλώσσα της, χωρίς όμως και να υποταχθεί μίζερα ή χρησιμοθηρικά στις ανάγκες της. Ο λόγος της τέχνης είναι κάτι πολύ περισσότερο από εξυπηρέτηση κοινωνικών αναγκών, αναβίωση ζητημάτων της καθημερινότητας, υποταγή σε μόδες και ιδεολογήματα κάθε εποχής. Αν ο λόγος της τέχνης δεν κυοφορείται από υπαρξιακή και μεταφυσική πνοή που σηκώνει τον αναγνώστη λίγο ψηλότερα, είναι καταδικασμένος στη θνησιμότητα…

https://mag.frear.gr/oi-protes-fores-vasiliki-nevrokopli/

https://mag.frear.gr/oi-protes-fores-vasiliki-nevrokopli/https://mag.frear.gr/oi-protes-fores-vasiliki-nevrokopli/

Saturday, September 10, 2022

Ομήρου Οδύσσεια - Το τραγούδι των αιώνων -: Μια σύγχρονη απόδοση της Βασιλικής Νευροκοπλή για νεαρούς αναγνώστες και όχι μόνο (του Γιάννη Σ. Παπαδάτου)

Από τα πιο παλιά κείμενα του κόσμου είναι η Οδύσσεια, το ηρωικό έπος της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, που αναφέρεται στις γοητευτικά μαγικές διαδρομές της μορφής που έχει γίνει γνωστή σε όλη την οικουμένη κι είναι συνώνυμη των λογής ταξιδιών της γνώσης και της ψυχής

«Αυτάρ Οδυσσεύς ήγεν Κεφαλλήνας μεγαθύμους», λέει ο Όμηρος για τον πολύτροπο ήρωά του από την Ιθάκη. Η Οδύσσεια, το έπος των 24 ραψωδιών και των 12.110 στίχων,  μαζί με την Ιλιάδα καταγράφηκαν τον 6ο π.Χ. αιώνα από τον Πεισίστρατο ή τον γιό του Ίππαρχο. Για να περιοριστώ στην Ελλάδα, από τα τέλη του 16ου αι. μ.Χ. έως τις μέρες μας, η Οδύσσειαέχει εκδοθεί ως αρχαίο κείμενο, μεταφραστεί ή διασκευαστεί εκατοντάδες φορές, για ενήλικες αλλά και για παιδιά με διάφορους τίτλους ήδη από τον 19ο αιώνα (π.χ. Αι περιπλανήσεις του Οδυσσέως – Διηγημέναι είς παίδας-1879). Σημειώνω τις μεταφράσεις των Πολυλά, Εφταλιώτη, Καζαντζάκη-Κακριδή, Σιδέρη, Μαρωνίτη. Οι μεταφράσεις και οι διασκευές, μάλιστα και σε πεζή μορφή, για παιδιά και νέους έχουν μακρά ιστορία. Να αναφέρω μόνο τη διασκευή σε πεζή μορφή του Χάρη Σακελλαρίου και σε έμμετρη μορφή του Κώστα Πούλου και του Μιχάλη Γκανά σε έμμετρη και πεζή απόδοση. Κι ίσως, η Οδύσσεια, στις κατά καιρούς «μεταμορφώσεις» της να είναι από εκείνα τα κείμενα που αν κάποιος/κάποια θέλει να παρακολουθήσει την πορεία της γλώσσας μας ανά τους αιώνες, δεν θα βρει ίσως καλύτερο «σύμμαχο» και «καθοδηγητή». Ο γλωσσικός πλούτος της είναι μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη και όχι μόνο για την Ελλάδα.

Ως μαθητές των μεταπολεμικών χρόνων γνωρίζαμε την Οδύσσεια ή μάλλον ένα μικρό τμήμα της είτε από το αρχαίο κείμενο είτε, αργότερα, από την κλασική μετάφραση του Ζήσιμου Σιδέρη. Το εκπαιδευτικό σύστημα, άλλωστε, δεν εμβάθυνε  στον πολιτισμικό πλούτο του έπους, αλλά ενδιαφερόταν μόνο για το συντακτικό-όσον αφορά στο αρχαίο κείμενο και για «άγνωστες» λέξεις ή για ξερά γραμματικά και πραγματολογικά στοιχεία, περιλήψεις και άλλα παρόμοια …θαυμαστά. Έτσι η προσέγγιση ήταν κοπιώδης και βραδυκίνητη. Θυμάμαι, έναν σπουδαίο καθηγητή, τον Γεράσιμο Λαμπίρη, στο Γυμνάσιο Σάμης Κεφαλονιάς, που,  πολύ μπροστά από την εποχή του, καυτηρίαζε τη συγκεκριμένη πραγματικότητα προσπαθώντας, μέσα στη μέγγενη του προγράμματος, να μας γνωρίσει τον πολιτισμικό πλούτο του έπους. Παρόλα αυτά, ποιος ή ποια δεν θυμάται έστω και τους δύο πρώτους στίχους του ιαμβικού δεκαπεντασύλλαβου: «Τον άνδρα τον πολύτροπο πες μου, θεά, που χρόνια / παράδερνε, σαν πάτησε της Τροίας τ’ άγιο κάστρο…».

Κι έρχομαι στην πρόσφατη απόδοση του έπους από την πολυβραβευμένη συγγραφέα βιβλίων για παιδιά και εφήβους Βασιλική Νευροκοπλή, σε ένα καλαίσθητο εικονογραφημένο βιβλίο. Στον εκτενή πρόλογο σημειώνεται ότι η απόδοση βασίστηκε στη μεταγραφή σε πεζό λόγο της Οδύσσειας «Ανωνύμου», στη μετάφραση του Γεωργίου Ψυχουντάκη κι επίσης, στη μετάφραση του Δ. Μαρωνίτη και στα σχόλια του Κ. Σ. Γανωτή. Η συγκεκριμένη έκδοση, που μετρά 6062 στίχους, αποδίδει τις εικόνες και το νόημα του πρωτότυπου και είναι αποτέλεσμα «εξάχρονης μαθητείας» όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται. Παρόλο που οι στίχοι της συγκεκριμένης απόδοσης είναι, σε σχέση με το πρωτότυπο, περίπου οι μισοί, δεν έχει χαθεί η ουσία του έπους και ο   πολύμορφος πλούτος του ιδιαίτερα σκηνές του ιδιωτικού και δημόσιου βίου. Αφαιρέθηκαν ή συμπτύχθηκαν από το πρωτότυπο κυρίως τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα μακροσκελών αφηγήσεων κι επίσης κάποιες βίαιες σκηνές αποδόθηκαν υπαινικτικά. Για παράδειγμα η σκηνή του φόνου του μνηστήρα Αντίνοου, στο πρωτότυπο, είναι σκληρή. Ανάμεσα στ’ άλλα αναφέρεται ότι το βέλος του Οδυσσέα τον τρύπησε από τον αυχένα ως τη μύτη κι απ΄ τα ρουθούνια του το αίμα ξεπήδησε ρυάκι. Η Νευροκοπλή «αποφεύγει» δίχως όμως να αποσιωπά τον συγκεκριμένο φόνο, ως εξής: «Τεντώνει τότε τη χορδή και εκτοξεύει βέλος /κι ο νεαρός Αντίνοος άδοξο βρίσκει τέλος….Ο Αντίνοος παραπατά, λιγοθυμά και πέφτει,/τον κόσμο αποχαιρετά τον άπονο και ψεύτη» (χ, στ. 7-8, 13-14). Το αξιοσημείωτο είναι ότι πολλές φράσεις ή και έννοιες του πρωτότυπου αντικαταστάθηκαν με επιτυχία από άλλες διαχρονικές φράσεις και παροιμίες π.χ. «Κι είν’ η πνοή του στεναγμός κι ο στεναγμός του δάκρυ,/ δάκρυ που βγαίνει ποταμός απ’ της καρδιάς την άκρη» (χ, στ. 296-297). Ένα πρόσθετο σημαίνον στοιχείο που βοηθά τον αναγνώστη και την αναγνώστρια, αλλά και τους/τις εκπαιδευτικούς, ώστε να προσεγγίσουν το έργο, ανάλογα με τις εκπαιδευτικές ανάγκες και προπάντων την αναγνωστική τους επιθυμία, αποτελούν οι έμμετροι τίτλοι  που αποδίδουν το νόημα της κάθε ραψωδίας. Σταχυολογώ: η ραψωδία α΄ φέρει τον τίτλο «Η συνεδρία των θεών, της Αθηνάς κελεύσεις», η ραψωδία η΄: «Στον βασιλιά Αλκίνοο με θάρρος προχωράει», η τ΄: «Συνομιλούν» οι βασιλείς, ονείρου αγωνία» και η ω΄: «Έρχεται συμφιλίωση κι αγάλλονται οι τόποι».

Η ανάγνωση είναι απολαυστική για διάφορους λόγους. Η Οδύσσεια στην απόδοση της Νευροκοπλή σέβεται απόλυτα το πρωτότυπο. Προσφέρεται σε μια γλώσσα σύγχρονη, απλή και ζωντανή, που κάνει το έπος προσιτό στις μικρές ηλικίες αλλά και στις μεγαλύτερες. Με πρόσθετο μορφολογικό στοιχείο τη ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία, αναδύονται ανάγλυφα, ανάλογα με τα στιγμιότυπα της πλοκής με λυρισμό ή ρεαλισμό, εικόνες του έπους που μαγνητίζουν τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες. Η συγγραφέας ξέρει να εισχωρεί δημιουργικά σε πολλές «ποιητικές εποχές» και χαρακτηριστικά ύφη της γλώσσας. Για παράδειγμα στο ύφος της κρητικής παράδοσης είναι οι στίχοι: «Κι αφού τα συμφωνήσανε κι όλα συντελεστούνε / οι φίλοι οι αχώριστοι θε ν’ αποχωριστούνε» (ν, στ. 225-226) ή στο ύφος των δημοτικών τραγουδιών οι στίχοι: «Τον έλουσαν, τον έντυσαν και το τραπέζι στρώσαν,/σε θρόνο τη βασίλισσα να υφαίνει καμαρώσαν» (ρ, στ. 41-42).  Η εικονογράφηση είναι εξόχως ενδιαφέρουσα στο ύφος αρχαϊκών μοτίβων και διακείμενων από εικονιστικές παραστάσεις της αρχαιότητας.

Καταλήγοντας, παραθέτω τους πρώτους δέκα στίχους   με την εξής ευχή: μακάρι το συγκεκριμένο βιβλίο να υπάρχει στις βιβλιοθήκες των σχολείων της πρωτοβάθμιας και  δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης «προς ανάγνωσιν και χρήσιν των ανήβων», όπως θα έλεγε ένας συγγραφέας του 19ου αιώνα, αλλά κυρίως των εφήβων και, γιατί όχι, των ενηλίκων.

(ραψωδία α΄, στ. 1-10

Τον άντρα τον πολύτροπο, Μούσα, ν΄ανιστορήσεις,

τι είδε και τι έζησε στα πέρατα της κτίσης.

Πολλών ανθρώπων γνώρισε και τόπων ιστορία,

αφού το ιερό καστρί εκούρσεψε στην Τροία.

Και μύρια πάθη πέρασε για να τα καταφέρει

τους ακριβούς συντρόφους του στον τόπο να τους φέρει.

Μα δεν τους γύρισε ποτέ, μιας κι οι μωροί τα ζώα

τα ιερά κατέφαγαν του Ήλιου τα αθώα.

Του Δία κόρη, Μούσα μου, απ’ όπου θες ξεκίνα

κι ό,τι μου λες θα τραγουδώ, και τούτα μα κι εκείνα.

 

———————————————

 (*) Ο Γιάννης Σ. Παπαδάτος είναι αν. καθηγητής του παν/μίου Αιγαίου, κριτικός βιβλίων για παιδιά και εφήβους.

https://www.oanagnostis.gr/omiroy-odysseia-mia-sygchroni-apodosi-gia-nearoys-anagnostes-kai-ochi-mono-toy-gianni-s-papadatoy/?fbclid=IwAR1SVscU2H8FjvVEhe3I6mAp8MKEOKXvk1neGn5wwEOIhyqhFHinu4Yj2Hs