Συνέντευξη στη Μαρία Παπαδοπούλου - Art press

στη ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Μπορεί άραγε η τέχνη να γεννηθεί από κάποιο έλλειμμα μας; Η απάντηση  είναι καταφατική στην περίπτωση τηςΒασιλικής Νευροκοπλή, καθώς η έλλειψη μιας γιαγιάς να της διηγηθεί παραμύθια την οδήγησε στην τέχνη της συγγραφής και στο θαυμαστό τους κόσμο. Σ΄ έναν κόσμο που, όπως η ίδια εξομολογείται,  ανακάλυψε πως έχει πολλά κοινά με τον κόσμο της ποίησης που αγαπά ιδιαίτερα.

Κι αν το έλλειμμα γεννά την τέχνη , οι κρυφοί καημοί και οι ευτυχείς συγκυρίες στην περίπτωση της Βασιλικής γεννούν ιστορίες που αντλούν την έμπνευσή τους από το ποιητικότερο κείμενο όλων των εποχών, το  Ευαγγέλιο.

Γεννούν τις ιστορίες του Καλλίστρατου, ενός ψαρά που κατόρθωσε να γίνει βασιλιάς, ο όποιος όταν γέρασε παράτησε το στέμμα του, για να γίνει παραμυθάς και να λέει ιστορίες, οι οποίες ευφραίνουν το νου και την ψυχή.

Ο Καλλίστρατος , λοιπόν, αρχικά εμπνεύστηκε από την παραβολή του καλού σπορέα και  μας διηγήθηκε μια ιστορία για Το χωράφι της καρδιάς. Στη συνέχεια μας μίλησε για δώρα και μας εξιστόρησε τις  Περιπέτειες των χαρισμάτων. Αυτές τις μέρες βρίσκεται στην Πολιτεία των αηδονιών, μια πολιτεία ιδιαίτερη, με κρυμμένα μυστικά και μας προσκαλεί να την επισκεφτούμε μαζί του και να τ΄ ανακαλύψουμε…

Θέλοντας να μάθουμε περισσότερα για τα ταξίδια του ιδιαίτερου αυτού παραμυθά, που με τις ιστορίες του παίρνει θάρρος η καρδιά και γεμίζει ελπίδα , συναντήσαμε τη δημιουργό του, Βασιλική Νευροκοπλή…

Πως πρόεκυψε η σειρά με τις ιστορίες του Καλλίστρατου;

Ήταν μια ευτυχής συγκυρία. Η Ελληνική Βιβλική Εταιρεία ήθελε να ξεκινήσει μία σειρά με εικονογραφημένα παιδικά βιβλία που να παρουσιάζουν τις παραβολές, εγώ ήθελα να κάνω κάτι σχετικό, αλλά δεν ήξερα με ποιον εκδότη. Μια μέρα πέσαμε κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλο! Όταν το συζητήσαμε, πρότεινα να γράψω παραμύθια πάνω στις παραβολές, διότι αφενός κάθε παραβολή είναι σε μέγεθος πολύ μικρό κείμενο ώστε να αποτελέσει από μόνη της ένα βιβλίο και αφετέρου όταν απευθυνόμαστε στα παιδιά οφείλουμε να μιλήσουμε στη γλώσσα τους και η γλώσσα των παιδιών είναι το παραμύθι. Έτσι καταλήξαμε στη δημιουργία αυτής της σειράς, όπου για κάθε παραβολή γράφεται ένα παραμύθι που την ερμηνεύει χωρίς να την εξηγεί. Την ερμηνεύει, δηλαδή, βιωματικά, παραδειγματικά, μέσα από μία φανταστική ιστορία που την αφηγείται πάντα ο Καλλίστρατος, κι έτσι τα παιδιά την κατανοούν σύμφωνα με τα δικά τους εφόδια και τις δικές τους εμπειρίες.

Που θα κατατάσσατε τις ιστορίες του Καλλίστρατου; Στους μύθους; Στα παραμύθια; Στις παραβολές;

Οι ιστορίες του Καλλίστρατου δεν κατατάσσονται εύκολα γιατί δεν έχουν προηγούμενο εκδοτικό εγχείρημα πουθενά στον κόσμο. Συνδιάζουν την παραβολή -που ειπώνεται με απλό και παραμυθένιο τρόπο μέσα στο βιβλίο- με το παραμύθι. Το καθεαυτό παραμύθι έχει τη δομή και τη γλώσσα των παλιών κλασικών παραμυθιών. Πολλοί νομίζουν ότι τα αντιγράφω από κάποια λαϊκή παράδοση, αλλά δεν είναι έτσι. Εμπνέονται από την παράδοση που όλοι μας κουβαλούμε, αλλά είναι πρωτότυπα κείμενα. Σκεφτείτε ένα “βιβλίο μπάμπουσκα”. Μέσα στο παραμύθι μπαίνει η παραβολή κι όλο μαζί στην προσωπική ιστορία του πρωταγωνιστή Καλλίστρατου, στον τόπο και τον χρόνο της ζωής του. Τρία σε ένα…

Σε ποιες ηλικίες απευθύνονται;

Απευθύνονται στα παιδιά του δημοτικού, αλλά και του γυμνασίου. Θεωρώ όμως πως καταρχάς είναι ιδανικά για τα παιδιά που εισάγονται στο μάθημα των θρησκευτικών, δηλαδή της τρίτης τάξης του δημοτικού και πάνω. Κυρίως διότι είναι μια άλλη προσέγγιση των κειμένων της πίστης μας. Είναι ένα σύγχρονο βλέμμα πάνω τους μέσα από τη λογοτεχνία του παραμυθιού με πολύ ελκυστική εικονογράφηση. Για μένα είναι ο σύγχρονος τρόπος ανάγνωσης αυτών των “μικρών θησαυρών” του ευαγγελίου που άντεξαν και θα αντέξουν αιώνες επειδή ταυτίζονται με την αλήθεια.

Συστήστε μας με τον κεντρικό ήρωα.

Ο Καλλίστρατος συστήνεται στο πρώτο βιβλίο της σειράς. Από μικρός αγαπούσε τα παραμύθια και τα λόγια του Θεού. Όταν η γιαγιά του, μια μέρα, του είπε πως στη ζωή υπάρχουν μόνο δυο δρόμοι, του Καλού και του Κακού, και πρέπει να διαλέξει ποιον θ’ ακολουθήσει, εκείνος διάλεξε αμέσως το δρόμο του Καλού. Έτσι, η γιαγιά του τον ονόμασε Καλλίστρατο (καλή στράτα, ε;) και τον ανάθρεψε με τα λόγια του Θεού. Στο πρώτο αυτό βιβλίο υπαινίσσομαι πως ο Καλλίστρατος ήταν κάποτε ψαράς που αναζητώντας το Θεό τα παράτησε κάποια στιγμή όλα και μετά από πολλές περιπέτειες έφτασε να γίνει βασιλιάς, που και το στέμμα του άφησε όταν γέρασε, για να γίνει παραμυθάς. Δηλαδή, όλο το παραμύθι που υπάρχει σ’ αυτό το βιβλίο, στην πραγματικότητα είναι η ζωή του ίδιου του πρωταγωνιστή της σειράς.

Γιατί επιλέξατε αυτό το όνομα γι αυτόν; Από πού εμπνευστήκατε για τη δημιουργία του;

Έψαχνα να βρω ένα όνομα που να σημαίνει κάτι, να είναι δηλωτικό της προσωπικότητας του ήρωα. Το όνομα του Καλλίστρατου μού το πρότεινε ο φίλος μου Άρης Δαβαράκης σε μια σχετική συνομιλία μας. Μου άρεσε πολύ και το κράτησα. Μετά διάβασα και το βίο του αγίου Καλλίστρατου που γιορτάζει στις 27 Σεπτεμβρίου και με ενθουσίασε. Είναι ένας από τους πολλούς άγνωστους, μεγάλους αγίους μας.

«Ο Καλλίστρατος και το χωράφι της καρδιάς», «Ο Καλλίστρατος και οι περιπέτειες των χαρισμάτων», και «Ο Καλλίστρατος και η Πολιτεία των Αηδονιών». Ποια ιστορία από τις τρεις σας δυσκόλεψε περισσότερο και γιατί;

Μμμ… όλες πολύ! Η πρώτη γιατί έπρεπε να εφευρεθεί και να δεθεί όλο αυτό το ποικίλο κράμα: ποιος θα είναι ο Καλλίστρατος, πού θα μπει η παραβολή του Καλού Σπορέα που είχα επιλέξει, και το δυσκολότερο, πώς να γράψω ένα παραμύθι που να στηρίζεται στην παραβολή, αλλά να αποτελεί μια νέα ιστορία. Επιπλέον, χρειάστηκε να μελετήσω πολλά κείμενα πατέρων για να μπω στο νόημα των παραβολών κι ύστερα να τα αφήσω στην άκρη κρατώντας την ουσία τους ως υπέδαφος στο παραμύθι. Οι παραβολές φαίνονται απλές, όταν όμως προσπαθήσεις να εμβαθύνεις, τότε βρίσκεσαι μπροστά σε νοήματα ασύλληπτου βάθους. Όλο το εγχείρημα είναι δύσκολο. Δεν έχω κανένα δικαίωμα να αυθαιρετήσω. Πρέπει να υπηρετήσω την αλήθεια των παραβολών χωρίς να την προδώσω. Ένα οποιοδήποτε παραμύθι το γράφω σε μια μέρα ή μια βδομάδα, και μπορεί να το διορθώνω μήνες. Κάθε βιβλίο αυτής της σειράς με απασχολεί σχεδόν όλο το χρόνο μέχρι να έρθει η στιγμή να γραφτεί.

Το δεύτερο ήταν λίγο πιο εύκολο από άποψη δομής, μα διατήρησε τη δυσκολία της συγγραφής του παραμυθιού πάνω στην παραβολή των Ταλάντων. Το τρίτο όμως ήταν ό,τι δυσκολότερο έγραψα ποτέ. Πρώτον, διότι δε μ’ αρέσει να επαναλαμβάνομαι, οπότε έπρεπε κι ο Καλλίστρατος να εισάγεται διαφορετικά και η παραβολή να μην είναι πάλι στην αρχή όπως στα δύο άλλα, και δεύτερον γιατί η παραβολή που επέλεξα, αυτή για τα δύο σπίτια που το ένα χτίζεται στην άμμο και το άλλο στην πέτρα, είναι ο επίλογος της “Επί του Όρους ομιλίας”… Θεώρησα λοιπόν, σωστό να περάσει όλη αυτή η ιστορική ομιλία μαζί με την παραβολή μέσα στο παραμύθι υπόγεια, χωρίς να γίνεται αυτό αντιληπτό από κανέναν. Ειλικρινά, ήταν ανθρωπίνως αδύνατον… Πιστεύω πως και τα τρία παραμύθια είναι δώρα του Θεού, αλλιώς δε θα γράφονταν όσο κι αν το ήθελα κι αν το προσπαθούσα…

Πως είναι δομημένη η Πολιτεία των Αηδονιών;

Το βιβλίο ξεκινά από μια πέτρα που διηγείται στον Καλλίστρατο την ξεχασμένη ιστορία αυτής της πολιτείας. Την επόμενη μέρα ο παραμυθάς πηγαίνει στον βασιλιά που την κυρίεψε μόνο και μόνο για ν’ ακούει τ’ αηδόνια της κι επειδή δεν τ’ άκουσε ποτέ έπεσε σε βαθιά μελαγχολία. Ο Καλλίστρατος τού διηγείται όλη την ιστορία των προκατόχων του που του έχει πει η πέτρα, και τότε ο βασιλιάς έρχεται σε συναίσθηση και καταλαβαίνει τα λάθη του. Όταν αναρωτιέται αν μπορεί να γίνει σαν τον Ευδόκιμο, τον προηγούμενο βασιλιά που τον αγαπούσαν τ’ αηδόνια και τον ακολουθούσαν παντού, του αφηγείται την παραβολή των δύο σπιτιών. Ο βασιλιάς φεύγει για την πατρίδα του, ο παλιός βασιλιάς επιστρέφει, κι ο Καλλίστρατος ξανασυναντά την πέτρα στον δρόμο του και τη ρωτά: Τι είναι τ’ αηδόνια και πώς διαλέγουν τόπους για να τραγουδούν; Η απάντηση είναι όλο το κλειδί του βιβλίου, και γι’ αυτό προτείνω να το κρατήσουμε μυστικό… Εξάλλου, εδώ και μια βδομάδα το βιβλίο είναι πια στα βιβλιοπωλεία..

Στην παραβολή για τα δυο σπίτια ο Χριστός αναφέρει: «Καθένας που έρχεται προς εμένα και ακούει τα λόγια μου και τα εφαρμόζει θα σας υποδείξω με ποιον είναι όμοιος: 

όμοιος είναι με άνθρωπο που οικοδομεί οικία, ο οποίος έσκαψε και βάθυνε και έθεσε θεμέλιο πάνω στο βράχο. Και όταν έγινε πλημμύρα, όρμησε ο ποταμός πάνω στην οικία εκείνη, αλλά δεν μπόρεσε να τη σαλέψει, γιατί οικοδομήθηκε καλά. Αλλά εκείνος που άκουσε και δεν εφάρμοσε είναι όμοιος με άνθρωπο που οικοδόμησε οικία πάνω στη γη χωρίς θεμέλια. Σ’ αυτήν την οικία όρμησε πάνω ο ποταμός και ευθύς κατάπεσε, και το ρήγμα της οικίας εκείνης έγινε μεγάλο». Η κοινωνία των ανθρώπων της σύγχρονης Ελλάδας είναι δομημένη με ή χωρίς θεμέλια; Θα τα καταφέρει να γλιτώσει από την πλημμύρα;Βεβαίως και έχει θεμέλια. Δεν είναι στο χέρι της να επιλέξει αν θέλει να έχει ή να μην έχει. Μπορεί η γιαγιά ν’ ανάβει το καντήλι κι ο εγγονός να δηλώνει άθεος, αλλά πόσο άθεος μπορεί να είναι ο Έλληνας που δέκα φορές τη μέρα φωνάζει “Παναγιά μου” κι όταν πεθάνει η γιαγιά του αρχίζει αυτός ν’ ανάβει το καντήλι και να προσεύχεται; Όσο θα υπάρχει Θεός θα υπάρχουν κι αυτοί που τον πιστεύουν και ελπίζουν σ’ αυτόν, ειδικά στην Ελλάδα. Η χώρα μας φωνάζει παντού τον Θεό, παντού. Μερικές φορές τον καταχωνιάζει, ή κάνει πως τον αρνείται, αλλά δεν πειράζει. Αυτά είναι επιφανειακές εφηβικές ασθένειες. Περνούν στις πρώτες καταιγίδες. Και βέβαια θα αντέξουμε, έπρεπε μάλλον λίγο να ταρακουνηθούμε, το χρειαζόμασταν, η ευζωϊα μάς αποπροσανατόλισε. Το λέει κι ο Καλλίστρατος στον βασιλιά μέσα στο βιβλίο: “Καμιά φορά οι καταιγίδες έρχονται για ν’ αρχίσουμε απ’ την αρχή να χτίζουμε τις ζωές μας”. Μια αφορμή θέλαμε, ε, την έχουμε. Ας την πούμε και ευκαιρία… Στο κάτω κάτω δεν είναι μόνο στο χέρι μας, πρώτα απ’ όλα είναι στο χέρι του Θεού -ευτυχώς…

Ο Καλλίστρατος έχει να μας διηγηθεί κι άλλες ιστορίες; Ποια θα είναι η επόμενη;

Δεν κάνω σχέδια μακροπρόθεσμα. Λέω, γεροί να είμαστε και να μας φωτίζει ο Θεός. Έχει πολλές παραβολές ακόμα, δεν έχω όμως κάτι στο μυαλό μου, θα έρθει μόνο του… Θα είναι πάλι μια παραβολή συμβολική και όχι πολύ ρεαλιστική, ώστε να σηκώνει το πλάσιμο ενός παραμυθιού, όπως οι προηγούμενες. Θα δούμε, θα φανεί, ελπίζω να είμαστε πάλι εδώ και να τα ξαναπούμε… Σας  ευχαριστώ θερμά!

http://artpress.sundaybloody.com/?it_books=βασιλική-νευροκοπλή-συγγραφέας-καμ