Ασκήσεις εδάφους (άσκηση 15η)

Όταν διάβαζα κι ήμουν ακόμα μικρό παιδί, συχνά η μαμά μού έλεγε: "Σα βόδι διαβάζεις", εννοώντας πως πέφτω με τα μούτρα και δεν καταλαβαίνω τι γίνεται γύρω μου. Βυθίζομαι τόσο που χάνω την αίσθηση του χρόνου, της πείνας, των εξωτερικών συνθηκών. Δε θα ξεχάσω τη σημαδιακή στιγμή όπου προσγειώθηκε μια παντόφλα στο κεφάλι μου την ώρα που διάβαζα καθισμένη στο μεγάλο τετράγωνο τραπέζι της κουζίνας, όπου ετοιμάζαμε τα μαθήματά μας και τα πέντε αδέρφια. Κατατρόμαξα και πετάχτηκα τρέμοντας επάνω όρθια. "Τι έγινε;", ρώτησα και αγανακτισμένη η μαμά μού απάντησε πως εδώ και πολλή ώρα με φώναζε και με ξαναφώναζε κι εγώ δε έδινα καμιά σημασία, την αγνοούσα επιδεικτικά. Προσπάθησα πολύ να την πείσω πως δεν την είχα ακούσει καθόλου. Δε νομίζω πως με πίστεψε. Τότε για πρώτη φορά αναρωτήθηκα τι μου συνέβαινε. Είναι αλήθεια πως διάβαζα σα βόδι, ενώ τα τελευταία χρόνια και σα βόδι γράφω. Δεν είναι συμπαθέστατα πλάσματα τα βόδια;

Φαινεται πως μεγαλώνοντας μέσα σε μια πολύτεκνη οικογένεια εξασκήθηκε ιδιαίτερα η συγκέντρωσή μου, με αποτέλεσμα να μπορώ να απομονώνομαι μέσα στο πλήθος ωσάν να είμαι μόνη. Πέρασαν πολλά χρόνια και μου πήρε πολύ καιρό και ποικίλλες διαδρομές, για να καταλάβω πως η συγκέντρωση που είχα ήταν ένα μεγάλο χάρισμα. Πολλοί δάσκαλοί μου στο θέατρο το σχολίαζαν κατά καιρούς με θαυμασμό. Θυμάμαι τη Νέλλη Καρρά σ' ένα κινησιολογικό σεμινάριο θεάτρου στα Χανιά. Η εξαιρετική αυτή δασκάλα μας έδινε λέξεις να τις αποδώσουμε σωματικά. Μία τέτοια λέξη ήταν το "βάρος". Όλοι σηκώθηκαν κι έκαναν πως κουβαλούσαν κάτι στην πλάτη, στα χέρια, στη μέση. Εγώ γονάτισα, άφησα το κεφάλι μου να πέσει με όλο του το βάρος στο στέρνο και προσπάθησα να το σηκώσω λίγο λίγο. Μου πήρε σχεδόν πέντε λεπτά και στο τέλος ήμουν καταϊδρωμένη και φοβερά κουρασμένη. Μετά μας έδωσε τη λέξη "τραγικό". Κόλλησα το όρθιο σώμα μου  στον τοίχο και άρχισα να προχωρώ προς μία κατεύθυνση έχοντας πάντα κολλημένο κάποιο τμήμα του σώματος και περιστρέφοντάς το από το μπροστινό προς το πίσω πάλι και πάλι. Ήταν καταδικασμένο το σώμα να είναι κολλημένο εκεί, κι ας προχωρούσε, και τη μία να βλέπει μπροστά του και την άλλη τον τοίχο. Όλα αυτά ήταν ασκήσεις αυτοσχεδιασμού. Όταν έκανα έναν αυτοσχεδιασμό τον έκανα όπως διάβαζα κι όπως γράφω, όπως κάνω τα περισσότερα πράγματα στη ζωή μου: σα βόδι. Δεν υπήρχε τίποτα άλλο έξω απ' αυτό που έκανα. Η Νέλλη στο τέλος μου ζητούσε πάντα να επαναλάβω ό,τι είχα κάνει για να το δουν όλοι, μέχρι που μου εξήγησε πως πρόκειται για ένα μεγάλο και σπάνιο χάρισμα που πρέπει οπωσδήποτε να διαφυλάξω.

Σήμερα, υποθέτω πως εκτός από τις οικογενειακές συνθήκες και ενδεχομένως την ιδιοσυγκρασία μου, έπαιξε ρόλο και η άσκηση της προσευχής στους ναούς μέσα στους οποίους γεννήθηκα και ανατράφηκα. Γιατί η προσευχή σε εξασκεί στη σχέση με το μη ορατό. Κατά τη γνώμη μου καλύτερη άσκηση συγκέντρωσης δεν υπάρχει.

Παράλληλα αυτή η ικανότητα δυσκολεύει εδώ και χρόνια διάφορες άλλες πλευρές της ζωής μου. Αν είμαι συγκεντρωμένη σε κάτι δεν μπορώ να κάνω τίποτε άλλο. Αν είμαι συγκεντρωμένη σ' έναν άνθωπο δε μπορώ να ασχοληθώ με κανέναν άλλο. Έτσι αφήνω πολλά μισά πράγματα κάθε μέρα, αναβάλλω μια σειρά από άλλα που δε μ' ενδιαφέρουν πολύ, απουσιάζω από στιγμές του παρόντος χάνοντάς το μέσα από τα χέρια μου. Με τον καιρό κατάλαβα πως πρέπει να εκγυμναστώ και πάνω σε μια προσαρμοστικότητα και ευλυγισία που δεν διέθετα ως χάρισμα. Γιατί το παρόν έχει μεγάλη σημασία και γιατί ένα σωρό πράγματα που θεωρώ δευτερεύοντα δεν είναι, ή αν τους δώσω την προσοχή μου αποκαλύπτονται απροσδόκητα ωφέλιμα.

Οι σκέψεις αυτές αφορούν στην ουσία τα χαρίσματα που μας έχουν δοθεί καθώς και το σύνολο της ζωής μας. Μπορείς να αποφασίσεις πως θα καλλιεργείς μια ζωή ένα και μόνο χάρισμα, όπως κάνουν οι πρωταθλητές που κάποτε μπορεί να γίνουν και Ολυμπιονίκες, παραμένοντας όμως σ' αυτό που σηματοδοτούσε η απλή και λαϊκή, αλλά ξεκάθαρη, κουβέντα της μαμάς, και μπορείς να μάθεις να εντριφείς στις στιγμές του παρόντος χαρίζοντάς τους τον εαυτό σου και παράλληλα να καλλιεργείς, όσο σου το επιτρέπουν οι συνθήκες, το χάρισμά σου. Νομίζω πως διάλεξα τον δεύτερο δρόμο, διατηρώντας πάντα άσβεστη μέσα μου την επιθυμία να περπατήσω μια μέρα τον πρώτο.

Ίσως γι' αυτή μου την απόφαση να ευθύνεται η αγάπη που έχω για τους ανθρώπους μου και τους οποίους δε θέλω να θυσιάζω στο βωμό του προσωπικού χαρίσματος, εγκαταλείποντάς τους. Ίσως να ευθύνεται η αγάπη μου για τη ζωή που τα χαρίσματά της είναι τόσο πολλά και ανεξάντλητα που θα ήθελα να πάρω μια γεύση, αν ήταν δυνατόν, από όλα.

Για να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω σήμερα γιατί τα γράφω αυτά. Δεν ξέρω καν πώς συνδέονται με τον έναστρο ουρανό που με μάγεψε καθώς πριν από λίγο επιστρέφοντας από Χαλκικδική τον έβλεπα σ' όλη τη διαδρομή αχόρταγα, μη παρακολουθώντας τη συζήτηση που γινόταν μέσα στο αυτοκίνητο. Όλα αυτά τα αστέρια, τα εκατομμύρια, τα αμέτρητα αστέρια που σα φωτιές λαμπύριζαν στη νύχτα μ' έκλεβαν σαν όνειρο.

"Μην αναβάλλεις ποτέ για αύριο, αυτό που μπορείς να ονειρευτείς σήμερα", σκέφτηκα, σε αντίθετη με τη γνωστή ρήση σύμφωνα με την οποία μεγάλωσαν γενιές και γενιές ανθρώπων: "μην αναβάλλεις ποτέ για αύριο, αυτό που μπορείς να κάνεις σήμερα". Το πρώτο είναι μια άπιαστη ενέργεια, το δεύτερο μια σαρκωμένη πράξη. Αν μπορείς να συνδιάσεις το ένα με το άλλο, έχεις βρει νομίζω, ένα κλειδί μιας άλλης πραγματικότητας. Δε μπορώ να αρνηθώ την πράξη, μα δε θέλω και με τίποτα να αποδιώξω το όνειρο. Η ισορροπία ανάμεσα στα δύο είναι για μένα καθημερινό ζητούμενο. Άλλοτε βαραίνει προς το ένα η ζωή μου, κι άλλοτε προς το άλλο. Απομακρύνομαι ολοένα από ανθρώπους που μόνον διεκπεραιώνουν πράξεις. Απομακρύνομαι κι απ' αυτούς που χάθηκαν μέσα στο όνειρο και δεν έχουν τρόπους διαφυγής. Παγιδεύτηκαν μέσα του, όσο οι πρώτοι στην καθημερινή πρακτική.

Και τι δουλειά έχει η συγκέντρωσή μου μ' αυτά; Έχει. Μάλλον έχει. Γι' αυτό εγκατέλειψα μάλλον το θέατρο και δεν έγινα ηθοποιός. Γι' αυτό προτίμησα να γράφω από το να παίζω στις σκηνές. Ήταν τόσο μεγάλη η συγκέντρωσή μου που απαιτούσε αντίστοιχους συμπαίκτες. Τέτοιους δεν είχα. Το αποτέλεσμα ήταν να μου καταστρέφουν το όνειρο κι ένα κατεστραμμένο όνειρο ποτέ δε γίνεται μια πολύτιμη πραγματικότητα, ίσως ούτε καν μια απλή, κανονική πραγματικότητα. Αντιθέτως, στη γραφή είμαι παίκτης και συμπαίκτης. Εγώ με το όνειρο, εγώ με την πραγματικότητα. Βάζω μια άνω τελεία στο ένα, όταν θέλω, ή πρέπει, να πάω στο άλλο. Επιστρέφω στη ζωή και στην αγία καθημερινότητα όταν νιώθω πως τη χρειάζομαι, πως χάνω την ισορροπία. Επανέρχομαι στο όνειρο όταν η καθημερινότητα με εξαντλεί. Μα κανείς δε μπορεί να μου καταστρέψει το όνειρο. Γιατί το όνειρο είναι ένα λευκό πουλί με τεράστια φτερά. Είναι του καθενός μας, και κανείς δεν επιτρέπεται να του πετσοκόβει τα φτερά, να το πυροβολεί, να το τραυματίζει και να το πληγώνει. Τίποτα δεν είναι τόσο ελεύθερο όσο το όνειρο. Γιατί το όνειρο είναι μια προσευχή ανάμεσα σ' εσένα και τον ουρανό. Μια μυστική προσευχή που σε ανυψώνει πάνω απ' τα πάθη και τη φθορά. Λίγο πιο πέρα απ' το θάνατο. Κι έτσι, κατά περίεργο τρόπο, κανείς δε μπορεί μετά να σου καταστρέψει και την πραγματικότητα. Γιατί το ένα συνδέεται άρρηκτα με το άλλο.

Μπορώ να πλένω πιάτα, να καθαρίζω πατάτες, να σκουπίζω και να σφουγγαρίζω, να κάνω έρωτα και να φλερτάρω, με την ίδια συγκέντρωση  που γράφω; Τότε μπορούν όλα να γίνουν μια προσευχή, ένα όνειρο, καρπός τςη σχέσης μας με τη ζωή που είναι υλική και άυλη. Ασκήσεις εδάφους και αέρος και πάλι απ' την αρχή σα σαλτιμπάγκος στο τσίρκο του κόσμου...

Κύριε, ελέησε τους σαλτιμπάγκους και μαζί μ' αυτούς και όλους όσους συμμετέχουν σ' αυτό το πανέμορφο τσίρκο: ακροβάτες, γελωτοποιούς, θηριοδαμαστές, κλόουν, θηρία, θεατές...

Ελέησε τα όνειρά μας Κύριε, και κάνε τα φωτεινά αστέρια στον ουρανό της ζωής μας...