Ασκήσεις εδάφους (άσκηση 17η)

Είναι κάτι μέρες απλωμένες στη μπουγάδα του χρόνου σα σεντόνια λευκά τεντωμένα απ' τη μια άκρη τους μέχρι την άλλη, ανάμεσα σε απειράριθμα άλλα ρούχα στριμωγμένα, που πασχίζουν να στεγνώσουν. Αστράφτει, αντανακλώντας πάνω τους, το φως. Ζωγραφίζονται αχνά και διακριτικά τα βουνά, οι λόφοι, τα δέντρα, τα σώματα των ανθρώπων που περνούν πάνω κάτω στην ταράτσα της συνείδησης και όλα χωρούν μέσα τους σα σώμα νωχελικό που τεντώνεται σε διπλό κρεβάτι. 

Αυτές οι μέρες είναι οι καλούμενες "αργίες". Οι μέρες που, για κάποιο λόγο, αποφασίστηκε κάποτε να κλείνουν οι αγορές, να παύουν οι εργασίες, να σφραγίζονται τα σχολεία, οι μέριμνες να μετατίθενται για την εργάσιμη επαύριον, προς τιμή κάποιας γιορτής, εθνικής επετείου, θρησκευτικής γιορτής ή καλοκαιρινών διακοπών. Προς χάρη μιας ανάπαυλας που νοηματοδοτεί διαφορετικά τη ζωή μας και την ανθρώπινη υπόσταση, που δεν είναι μόνο εργασία, δραστηριότητα, σάρκα και ύλη, αλλά και πνεύμα, στάση, βλέμμα, άνω τελεία στη γλώσσα, παύση στη μουσική.

Τέτοια μέρα είναι η Καθαρά Δευτέρα. Μέρα που μας εισάγει στην Μ.Σαρακοστή, καθώς πετώντας τους χαρταετούς ανατείνουμε χέρια προς τους προσφιλείς μας κεκοιμημένους. Η χθεσινή μέρα ήτανε βροχερή, πολλοί χαρταετοί δεν υψώθηκαν στον ρεαλιστικό ουρανό, αλλά πολλοί άλλοι νοητοί έγιναν προσευχή που κανένας καιρός δε μπορεί να απαγορεύσει την ύψωσή της.

Μετά τις καταχρήσεις φαγητού και πιοτού των τελευταίων ημερών, ήταν ιδιαίτερα αποτοξινωτικά τα μπρόκολα και η χορτόσουπα που αγοράσαμε εις τύπον τραχανά, από το μοναστήρι της Ορμύλιας προχθές, μαζί με τις εξαιρετικής ποιοτητας θρούμπες ελιές. Στο σπίτι ησυχία. Τα κορίτσια μελετούν στα δωμάτιά τους, ο Κ. παίζει ούτι κι εγώ γράφω τις ασκήσεις μου. Κάποια στιγμή πετυχαίνω τους τριες τους στο σαλόνι να τραγουδούν ένα από τα δύκολα κομμάτια που θα έχουν να εκτελέσουν, συμμετέχοντας στη μεθαυριανή παράσταση, ως μέλη της χορωδίας. Κάποτε χάνουν τον ρυθμό, κάποτε τις νότες, σε λίγο τα ξαναβρίσκουον και το αποτέλεσμα είναι βάλσαμο στα ωτία, όπως και η εικόνα στους οφθαλμούς: ένας πατέρας-μουσικός με τις δυο κόρες του εκατέρωθεν, να τους διδάσκει ένα τραγούδι. Εγώ μαγειρεύω στην κουζίνα και το διασκεδάζω αφάνταστα.

Το βράδυ τυπώνω το κείμενο που έγραψα για την παράσταση του Μάρκο Πόλο που έχουμε την προσεχή Κυριακή στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης κι αρχίζω τις πρόβες κλεισμένη στην κρεββατοκάμαρα. Ξανά και ξανά διαβάζω δυνατά. Θέλει πολλές αναγνώσεις ένα κείμενο για να μπορέσεις να μπεις στο νόημά του, κι ας είναι γραμμένο από σένα. Σε κάθε επανάληψη σού αποκαλύπτει και μια άλλη έννοια, που δεν είχες προσέξει. Προσπαθείς να βρεις το ρυθμό του κειμένου, ρυθμό που θα μπορέσει να φτάσει στ' αφτιά του ακροατή και όχι ρυθμό που θα εκφράζει εσένα. Η δασκάλα μου, η Νέλλη Καρρά, έλεγε εύστοχα πως το θέατρο δεν έχει καμιά σχέση με τη λέξη "δείχνω", αλλά μόνο με τη λέξη "είμαι". Οι λέξεις που θα ειπωθούν, θα διανύσουν μια απόσταση από το στόμα σου μέχρι το αφτί του ακροατή. Θέλουν το δικό τους χρόνο, πέρα από τους τονισμούς και χρωματισμούς τους. Και πρέπει να φτάσεις στο σημείο το κείμενο να γίνει μέρος του σώματός σου, της ανάσας σου. Να κυλά σα γάργαρο νερό μέσα σου που θα διατρέξει τις κοίτες μιας μεγάλης αίθουσας για να φτάσει να ποτίσει ήσυχα τις ψυχές που θα το ακούσουν.

Η επανάληψη έχει ξεχωριστή βαρύτητα. Όχι η μηχανική και απαράλλακτη επανάληψη που οδηγεί σε αδιέξοδο, αλλά αυτή που διαρκώς δοκιμάζει νέους τρόπους μέχρι να καταλήξει σε κάποιους που είναι πιο λειτουργικοί. Αν η επαναάληψη δε συνδιάζεται με εμβάθυνση είναι στείρα και ανερμάτιστη. Δε γεννά βίωμα. Το βίωμα που κατόπιν θα μεταφραστεί σε εμπειρία, είναι το αποτέλεσμα διαρκών δοκιμών και αναζητήσεων πάνω στις ίδιες λέξεις, στα ίδια σημεία στίξης, στις ίδιες παραγράφους. Επιμένοντας πάνω στο ίδιο σημείο και αναζητώντας παράλληλα την κρυμμένη ουσία του, αναδύεται το νέο σημαινόμενο που ούτε καν υποψιάστηκες. Εσύ βάζεις τον κόπο και την αναζήτηση. Τα υπόλοιπα σου αποκαλύπτονται και τα βλέπεις ολοζώντανα αίφνης μπροστά σου. Απλώνεις το χέρι του νου-επαίτη κι εκείνα σου δωρίζονται χωρίς καμία αντίσταση, σεβόμενα τον κόπο σου και τις παρακλήσεις σου.

Έτσι η βδομάσα που διανύουμε θα κυλίσει με βασικό της κέντρο τη μελέτη και τις πρόβες στο τέλος με τους μουσικούς. Η Καθαρά Δευτέρα, εκτός των άλλων, αποτέλεσε ένα σταθερό εφαλτήριο για τον αγώνα των ημερών. Κι αρχίζει παράλληλα και όλο το άλλο πανηγύρι που σηματοδοτεί δύο απαραίτητες, αναγκαίες και ανεφοδιαστικές στάσεις μέσα στη βδομάδα, οι Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες και οι Χαιρετισμοί. Ακοίμητο το Φως της Αναστάσεως φέγγει στο τέλος του δρόμου και μας ενδυναμώνει. Ακοίμητες και οι μικρότερες φλόγες του ίδιου Φωτός, οι ακολουθίες της Τετάρτης και της Παρασκευής, σαν οδοδείκτες που μας κατευθύνουν με ασφάλεια. Καλό δρόμο να έχουμε!