Το μυστικό της Μερέντας

- Eεεε... παιδιά, θα έρθετε στο σπίτι μου να παίξουμε πλαστελίνες;

- Μαμά, να πάμε στο σπίτι της να παίξουμε πλαστελίνες;

- Όχι, έχετε να κάνετε μπάνιο. Αν θέλει, το απόγευμα...

- Εεεε... παιδιά, δε σας αφήνει η μαμά σας;

- Θα κάνουμε μπάνιο τώρα, το απόγευμα λέει...

Περνούν λίγα λεπτά. Κάθομαι στο μπαλκόνι μου και γράφω ένα διήγημα στο λαπ τοπ μου. Το μικρό παιδί που φωνάζει από το μπαλκόνι της απέναντι οικοδομής στα τρία αδερφάκια που βρίσκονται στον από κάτω μου όροφο, έχει μια φωνή γλυκιά, σίγουρη και επίμονη. Την ακούει όλο το τετράγωνο. Μα όσο επίμονο κι αν είναι ξέρει πως αν δεν επιτρέψει η μαμά τίποτα δε γίνεται. Έχει αποδεχτεί την αρχή της, κι αυτό της αποδίδει μια καθαρότητα που είναι αποτέλεσμα της αποδοχής μιας σταθεράς. Είναι όμως μοναχό και θέλει παρέα. Το ξανακούω κι εκεί που γράφω σταματώ και με πιάνουν τα γέλια.

- Εεεε... παιδιά... τρώω Μερέντα!

Σιγή ιχθύος τα τρία αδέρφια.

- Εεε... μ' ακούτε; Τρώω Μερέντα, λέω!

Τσιμουδιά τα από κάτω.

- Όλο τέτοια χαζά τρώει. Μερέντα, γαριδάκια... Τι να την κάνω;

- Πώς θα μεγαλώσεις καλέ άμα τρως όλο τέτοια; Να τρως το φαϊ σου, αλλιώς θα μείνεις μικρή.

- Πες της τα, πες τη τα, εμένα δε μ' ακούει. Αφήνει το φαγητό της και τρώει μερέντες και βλακείες...

Στο χορό έχουν μπει οι εκατέρωθεν γιαγιάδες και ο επίλογός τους σφραγίζει οριστικά τη συζήτηση των παιδιών.

Μένω ν' αναρωτιέμαι αν το μοναχικό παιδί φώναξε για τη Μερέντα προκειμένου να δελεάσει την παρέα των άλλων που αντιστάθηκαν στις πλαστελίνες, ή αν το έκανε γιατί είχε ανάγκη να το μοιραστεί μαζί τους. Μάλλον κλείνω προς τη δεύτερη εκδοχή. Όσο ωραίο κι αν είναι να τρως ένα εξαίσιο γλύκισμα -για το οποίο κι εγώ τρελαίνομαι-, αποκτά άλλο νόημα να μοιράζεσαι την ευχαρίστησή σου, έστω ονομάζοντάς την σε τρίτους.

Φαίνεται αλλόκοτο, αλλά ισχύει. Την μεγαλύτερη ατομική χαρά ή απόλαυση που μπορεί να βιώνουμε, αν δεν τη μοιραστούμε με άλλους χάνεται η αξία της. Αποζητούμε την επικύρωση, τον θαυμασμό, την επαλήθευση των στιγμών μας από τους άλλους. Γι' αυτό και ο άνθρωπος που καταφέρνει να κρατά μυστικά έχει κάτι από τα τέρατα, ή για να είμαι λιγότερο ακραία, κάτι από την αυτάρκεια των τεράτων.

Σύνθετη η έννοια του μυστικού και πολύπλοκη. Η αποκάλυψη ενός μυστικού ή μιας αλήθειας κάποτε καταστρέφει ή έστω ανατρέπει ισσοροπίες και ίσως μαζί τους συμπαρασύρει ζωές ολόκληρες. Ο Ίψεν στην "Αγριόπαπια" μιλά για το "ζωτικόν ψεύδος". Είναι ένας όρος ουσιαστικός, δεν είναι απλώς ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα του συγγραφέα. Οπωσδήποτε λίγο πολύ όλοι οι άνθρωποι κρατούμε κάποια μεγάλα, μικρά ή απειροελάχιστα μυστικά μέσα μας. Εξ άλλου, η αλήθεια είναι πως ακόμη κι αν κάποιος πιστεύει πως τα ομολογεί όλα, η αλήθεια του φτάνει πάντα διαταραγμένη στα αφτιά του άλλου. Πάντα ολίγον ψευδής. Κι αυτό γιατί αυτό που ομολογείς δεν εξαρτάται από σένα, αλλά από τον ακροατή σου. Ο ακροατής σου ορίζει το βαθμό της αλήθειας σου, όχι εσύ. Είναι γνωστό πόσο αίμα έχει χυθεί εν ονόματι της αλήθειας...

Αν πάμε σ' ένα άλλο επίπεδο σχέσεων που ο χρόνος έχει καλλιεργήσει γόνιμα το χωράφι τους, είναι συχνά ολότελα περιττή κάθε ομολογία και εκμυστήρευση. Τα φορτία αλήθειας και ψεύδους των λέξεων αποδεικνύονται ανούσια. Αρκεί ένα άγγιγμα, ένα βλέμμα, μία παύση, και οι άνθρωποι τα ξέρουν όλα. Αυτό που ξέρουν στις συντονισμένες τους καρδιές είναι κάτι πολύ περισσότερο από την κυριολεξία των λέξεων και τον οποιονδήποτε ρεαλισμό. Υπερβαίνει όλες τις διατυπώσεις καθώς και τη ζυγαριά που κρίνει ζυγίζοντας με βαριά βαρύδια το τί είναι αληθές και τι ψευδές. Σ' αυτήν την περίπτωση εμπίπτουμε στην αξιοζήλευτη αυτάρκεια της αγάπης. Δεν ζητά λεπτομέρειες. Δε θέλει αποδείξεις. Γεγονότα ή πράξεις. Δε θέλει να ξέρει. Της είναι αρκετό πως υπάρχει.

ΥΓ1. Σήμερα όταν μιλάμε για Μερέντα, συνήθως δεν αναφερόμαστε πλέον στην πρώτη Μερέντα του Παυλίδη που ανάστησε τα παιδικά μας χρόνια. Την έχει αφήσει αρκετά πίσω της η ιταλική Nutelia που αναμιφισβήτητα υπερέχει γευστικά. Διαβάζοντας την ιστορία των δύο κορυφαίων γλυκών πληροφορούμαι τον πρόσφατο θάνατο -και μάλιστα κάτω από αδιευκρίνηστες συνθήκες- του μεγιστάνα Πιέτρο Φερέρο, δημιουργό της δεύτερης. Σκέφτομαι πως κάθε απώλεια αφήνει πίσω της κάποια ίχνη και πως συμβαίνει του Πιέτρο -για μας τουλάχιστον- να ειναι τόσο γλυκά...

ΥΓ2. Ο τίτλος αυτής της ανάρτησης είναι παραπλανητικός και το ξέρω, αλλά για λόγο που δεν κατανοώ και άρα δεν μπορώ και να εξηγήσω, μου αρέσει πολύ κι έτσι τον αφήνω ως έχει.