Labels

Friday, October 10, 2008

Ο αμήχανος άνθρωπος


Μετέωρη στάση. Εκκρεμής. Αναποφάσιστη.
Η αμηχανία είναι μία στάση ψυχής που δεσμεύει τον λόγο του προσώπου, την σωματική του έκφραση, την οποιαδήποτε αντίδραση μπροστά στο γεγονός, μη έχοντας τρόπο να ανταποκριθεί.
Τι γεννά την αμηχανία; Τι την αντίδραση;
Σε τι έγκειται η χαώδης απόσταση ανάμεσα στην μη-έκφραση και στην έκφραση;
Ποια φύση ανθρώπου ακινητοποιείται, αδυνατώντας να απαντήσει άμεσα στο συμβάν, και ποια όχι;
Είναι μόνο ζήτημα εύστροφου, ή αντιθέτως, αργόστροφου νου; Απειρίας ή εμπειρίας; Άγνοιας ή γνώσης; Ή μήπως αφορά την υφή της ψυχο-πνευματικής μας οντότητας;
Δεν γνωρίζω.
Μόνον υποψιάζομαι.
Όσο περισσότερο υποψιάζομαι τόσο αυξάνουν οι αμήχανες στιγμές μου,
ή μήπως, όσο αυξάνουν οι αμήχανες στιγμές μου τόσο υποψιάζομαι;
Όσο πιο βαθιά προχωρά κανείς στο βαθύ μυστήριο της ζωής, άρρονται ως άχρηστα τα παραδεδομένα εργαλεία μιας μιμητικής κοινωνικής αντίδρασης: λέξεις, εκφράσεις, συνήθεις διατυπώσεις, συμβουλές, χειρονομίες, το γέλιο και το κλάμα. Τη θέση όλων καταλαμβάνει η απορία.
Η αναπάντητη απορία μπροστά στο θαύμα της ζωής. Η απορία μπροστά στο ανερμήνευτα θαυμαστό των άπειρων στιγμών της.
Τον χώρο της γνωστής και οικείας συμπεριφοράς τώρα κατακλύζει μία λεπτή ακινησία ψυχής, μία αδρανής ισορροπία πνεύματος γεμάτη ενάργεια, μαζί με μία βουβή στάση σώματος. Η αμηχανία είναι μία γεμάτη παύση που αργά ή γρήγορα θα γεννήσει μουσική.
Ίσως να έχει τις ρίζες της σε κάποιο τραύμα παιδικό, που παραμένοντας ανοιχτό, διατηρεί τον άνθρωπο σε μια στάση αδυναμίας και μεγάλης εσωτερικής ευαισθησίας, που εκφράζεται ως αχώρητη -στον ίδιο τον εαυτό- τρυφερότητα μπροστά στο λυπηρό και ως έκπληξη –αχώρητη επίσης- μπροστά στο χαρμόσυνο.
Ενδέχεται όμως να μην υπάρχει μια τέτοια προϋπόθεση ή αν υπάρχει να μην οδηγεί ποτέ σε αμηχανία. Ίσως να είναι ζήτημα της διορατικής ματιάς, αυτής που καλείται ‘ποιητική’, και που έχει ως χαρακτηριστικό της την αναγνώριση του διττού προσώπου της ζωής, του διττού θανάτου, της κάθε στιγμής το αμφίρροπο πρόσωπο.
Μέσα στην δίνη αυτού του δυϊσμού ο άνθρωπος ταλαντεύεται με τρόπο τέτοιον που του διασφαλίζει την ισορροπία του σχοινοβάτη. Η αμηχανία, λοιπόν, είναι ένας τρόπος να ζεις. Είναι μια στάση ζωής, που αν δεν σε επέλεξε εξ ολοκλήρου, πάντως της απάντησες καταφατικά και προσπάθησες να την ακολουθήσεις. Μέσα της απαρνιέσαι την βία, -όχι μόνο ως έκφραση αρνητικών αλλά και ιδιαίτερα θετικών συμπεριφορών- κι έτσι αφοπλίζεις ολόκληρο πολιτισμικό οπλοστάσιο δράσεων και αντιδράσεων.
Γι’ αυτό, ο αμήχανος άνθρωπος, ως ένας άοπλος άνθρωπος, είναι ελαφρύτερος από τους άλλους. Μετέχει σε όλα, απέχοντας από όλα. Παντού καταδέχεται να πηγαίνει, αλλά δεν έχει τόπο να σταθεί. Όλοι τον αποζητούν, γιατί μόνο στο απαλό κενό του μπορούν να αποθέσουν το βάρος τους, και ο ίδιος βαθιά μοναχικός πορεύεται. Αναπαύεται μόνον στον άλλον αμήχανο. Ακόμα παραπάνω στον περισσότερο αμήχανο. Το είδος των αμήχανων ανθρώπων είναι εξαιρετικά σπάνιο. Είναι είδος εύθραυστο -ως ξεχωριστά ευαίσθητο. Όπως ακριβώς το μικρό παιδί, ο αμήχανος άνθρωπος, τρομάζει εύκολα, πληγώνεται με το παραμικρό, το βάζει στα πόδια αν τον πειθαναγκάσουν να διακόψει το παιχνίδι του, τα ξεχνάει όλα και ξαναρχίζει από την αρχή.
Την γλώσσα του δύσκολα την καταλαβαίνουν. Για τους περισσότερους είναι ακατανόητη. Τη στάση του την παρεξηγούν. Την διαρκή απορία του την παρερμηνεύουν. Μ’ αυτός εκεί. Μακραίνει τα μαλλιά του, να τυλίγει μέσα τους δάχτυλο περιστρεφόμενο την αμηχανία του χαμογελώντας.

14 comments:

  1. Νομίζω, όλοι έχουμε αμήχανες στιγμές.. κάτι που περιμέναμε πολύ και άξαφνα φανερώνεται με σάρκα και οστά μπροστά μας.. ένας δισταγμός, ίσως κάποιος ακόμα.. η ταλάντευση ένστικτου και υποταγής, παρόρμησης και λογικής επεξεργασίας... ένα κενό σκέψης.. αυτό που αδύνατο να αλλάξει και δε μπορούμε να το δεχτούμε...
    Η αμηχανία, φανερώνει έντονους μηχανισμούς αναστολής εντός μας...

    Νομίζω μπορεί να εξεταστεί μόνο κατά περίπτωση...

    Ενδιαφέρουσα ανάρτηση - σπουδή, ξεδιπλώνοντας για άλλη μια φορά την ικανοτητά σου να αντιλαμβάνεσαι, να νιώθεις, και να κατανοείς...

    Καλημέρα!

    ReplyDelete
  2. Έτσι είναι Νικόλα, ακριβώς όπως τα λες και τα λες πολύ όμορφα.
    Κατά περίπτωση και μηχανισμός αναστολής και σε κάθε άνθρωπο.
    Εγώ βέβαια, εξετάζω τον άνθρωπο που με ενδιαφέρει, γιατί πίσω από όλα μου τα κείμενα πάντα κρύβεται ένας τουλάχιστον άνθρωπος που με ενδιαφέρει πολύ.
    Αυτή η αναστολή είναι που θεωρώ μέγα ζήτημα. Είναι αυτή που καταργεί το αυτονόητο και την μηχανιστική αντίδραση. Είναι αυτή που κατά τη γνώμη μου διαφοροποιεί, αναλόγως την έκτασή της, το πόσο βαθιές είναι οι εσωτερικές διεργασίες.
    Καλή βδομάδα εύχομαι!

    ReplyDelete
  3. Πολύ γλαφυρή η περιγραφή για μια τόσο αντιφατική κατάσταση.
    Σε πρώτη ματιά η αμηχανία δείχνει αδυναμία.
    Μερικές φορές είναι η αμηχανία όπλο δυνατό γιατί μας βοηθάει να οργανωθούμε ώστε ν' αντιμετωπίσουμε καταστάσεις για τις οποίες δεν είμαστε προετοιμασμένοι. Συχνά και η μη έκφραση είναι έκφραση. Είναι τόσο καταιγιστικές οι μεταβολές στη ζωή σήμερα αλλά και η επιβαβαίωση του "εν οίδα ότι ουδέν οίδα" μέσα από τη συνειδητοποίηση της ελαχιστότητας των γνώσεων μας, που μοιραία έχουν πολλαπλασιάσει υπερβολικά τις στιγμές αμηχανίας μας. Ευκτέο στο χρόνο της αμηχανίας να μπορούμε να ενεργοποιούμε το νου για να μη μας οδηγεί στην αποτελμάτωση.
    Καλή βδομάδα

    ReplyDelete
  4. Ω, ναι, ωραία ευχή δίνεις, γιατί συμβαίνει κι αυτό: η αμηχανία μας να οδηγεί στην απραγία. Νομίζω κι εγώ πως οι ρυθμοί βιάζουν σήμερα τον άνθρωπο και δεν προλαβαίνει να επεξεργαστεί τα γεγονότα. Αν και η αμηχανία για την οποία γράφω δεν μεταφράζεται σ' αυτό το μπλοκάρισμα των πιέσεων του ραγδαίου ρυθμού που μας συμπαρασύρει, ωστόσο, πρέπει να έχουμε το νου μας και σ' αυτό, όπως το γράφεις.
    Καλή βδομάδα, λοιπόν, φτάνουμε στα μισά του Οκτώβρη και οι μηχανές... ανάβουν...

    ReplyDelete
  5. Η χρονική συγκυρία με οδήγησε σε αυτή την επέκταση γιατί δημιούργησε ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα. Διαβάζοντας το κείμενο μου ήλθε στη σκέψη η είδηση, πως η κατάρρευση κάποιων οικονομικών κολοσσών στην Αμερική προκαλεί κατάθλιψη, ψυχικές ασθένειες ακόμα και αυτοκτονικές και εγκληματικές συμπεριφορές σε όλο τον κόσμο. Ο πανικός κυριεύει σχεδόν όλους ακόμα και πολλούς ισχυρούς εκτός από τους "αμήχανους". Αυτοί ακόμα κι αν επηρεαστούν οικονομικά θα έχουν αποφύγει τον ψυχοσωματικό κλονισμό.

    Πραγματικά η αμηχανία είναι στάση ζωής που με σωστό χειρισμό είναι ενεργητική και όχι παθητική.
    Ουσιαστικά νομίζω συμφωνούμε.
    Ο αμήχανος άνθρωπος είναι άοπλος με τη συμβατική έννοια, αλλά όχι πραγματικά. Η αμηχανία του γίνεται μια αόρατη και σχεδόν άτρωτη ασπίδα.

    ReplyDelete
  6. Γνώρισα τελευταία το μπλογκ σου,κ το επισκέφτομαι ,αλλά είναι η πρώτη φορά που γράφω.Ενδιαφέρον το θέμα που θίγεις και πολύ συχνά απαντώμενο.
    Η αμηχανία συνήθως υποδηλώνει δισταγμό,αναποφασιστικότητα η και άγνοια πολλές φορές.Δεν ξέρουμε πως να φερθούμε σε μια συγκεκριμένη κατάσταση η σε κάποιον άνθρωπο και αυτό εισπράττεται και σαν αδυναμία. Μπορεί όμως και να φανερώνει τον εγωκεντρισμό του σύχρονου ανθρώπου που δυσκολεύεται να βγει απ'το΄΄εγώ του''και να γνωρίσει τον
    ΄΄άλλον''.

    ReplyDelete
  7. Όχι αμήχανος ο άνθρωπος... Σκέτη μηχανή πτώσεων και αστοχιών στη νηοστή...

    ReplyDelete
  8. Καλημέρα Σοτ, καλημέρα σε όλους.
    Συμφωνούμε και καταλαβαίνω τι λες. Όλα είναι θέμα χειρισμού. Βρίσκω πολύ ευεργετικό το αίσθημα της αμηχανίας διότι σε αναγκάζει να σταθείς μια στιγμή. Να σκεφτείς, να αποφασίσεις, να επανεξετάσεις. Εφόσον έχεις και άλλα εφόδια, δεν μπορεί παρά να προκύψει κάτι θετικό. Την προτιμώ οπωσδήποτε από την αυτόματη αντίδραση που συνήθως κουβαλάει μια μιμητική στάση, χωρίς προσωπικό χαρακτήρα.
    Αλλά χρειάζονται εφόδια, και πώς να το κάνουμε, μιλάμε για πνευματικά εφόδια συνήθως...

    ReplyDelete
  9. Απροσπέλαστη πόλη
    καλώς ήρθες!
    Εξαρτάται από την κάθε περίπτωση. Ωστόσο νομίζω πως και αδυναμία να δηλώνει, δεν είναι κακό. Ας επιτρέπουμε και στην αδυναμία έναν χώρο τέτοιον, που στο κάτω κάτω άκακος είναι, αφού δεν οδηγεί σε αρνητική και εχθρική στάση, αλλά αποτελεί στάθμευση, έστω προσωρινή.

    ReplyDelete
  10. Π.Κ μου, μάλλον απογοητευμένο σε βρίσκω. Αν είναι μηχανή ο άνθρωπος καταργείται πρώτα πρώτα ο λόγος της ίδιας του της ύπαρξης, καταργείται και ό,τι με όποοιν τρόπο μπορούμε κάνουμε εδώ πέρα. Ας ελπίζουμε κι ας προσπαθούμε. Τι να πω; Καλή μας μέρα!

    ReplyDelete
  11. Συνήθως όταν στέκομαι μπροστά σε μία λέξη που αφορά κυρίως έννοια, ψάχνω την ρίζα της, το πως γεννήθηκε, μέσα από λεξικά.
    Οι λέξεις, τουλάχιστον στην ελληνική γλώσσα, παρέχουν όλες τις πληροφορίες για να τις αποδικωποιήσουμε.
    Αμήχανος...
    Όχι δεν βρήκα την ετυμολογία της, που αυτό έψαχνα.
    μόνο την έννοια : Άγνοια ή έλλειψη ενός τρόπου ενέργειας ιδίως για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης.

    Σκέφτομαι ότι ο αμήχανος άνθρωπος εκτός των άλλων είναι αμφισβητίας.

    Αμφισβητεί, την τρέχουσα ροή ενεργειών αντιμετώπισης που απορρέει από τις γνώσεις και τις εμπειρίες που έχει καταγράψει ο εγκέφαλός του.
    Ψάχνει κάτι νέο.
    Σε αυτά τα δευτερόλεπτα αμηχανίας, μπορεί να εξετάσει, να επανεξετάσει, να δεχθεί ή να απορρίψει, να επιλέξει, ή να μεταλλάξει την επιλογή που θα τροποποιήσει το μέλλον στο επόμενο δευτερόλεπτο.
    Η αμηχανία είναι σιγή.
    Η σιγή όμως, έχει δυνατή εσωτερική φωνή.
    Η εσωτερική φωνή ενδυναμώνεται όταν η εξωτερική σιωπά.
    Το ιδεατό του μοναχισμού, έχει αμήχανη στάση.

    Καλημέρα αγαπημένη ποιήτρια :)

    ReplyDelete
  12. Γεια σου κοριτσάρα μου!
    Είσαι στην καρδιά του στόχου!
    Ναι, αμφισβήτηση και όχι έτοιμες λύσεις! Και στην καρδιά του μοναχισμού η σιωπή που αμφισβητεί ελπίζοντας...
    Σε πεθύμησα πολύ πολύ... Ελπίζω σύντομα να ανταμώσουμε...

    ReplyDelete
  13. Ε κάτι τέτοια διαβάζω και τελείως αμηχανεύομαι...

    φιλί από κοντά λέμε

    ReplyDelete
  14. Μπράβο! Μπήκες στον νόημα!
    Πάμε καλά!

    ReplyDelete

Σχόλια