Θέατρο: Η πολυτέλεια του Τίποτα (Μέρος Α΄)

Αυτή τη φράση χρησιμοποιούσε ο παλιός μου αγαπημένος φίλος και δάσκαλος στην υποκριτική, σκηνοθέτης Βασίλης Παπαβασιλείου για να περιγράψει με απόλυτη ακρίβεια την δουλειά του ηθοποιού. Ο ηθοποιοός έχει την πολυτέλεια να εργάζεται πάνω στο Τίποτα. Και είχε βέβαια απόλυτο δίκιο. Το θέατρο είναι αέρας. Δεν έχει αντικείμενο πραγματικό. Οι λέξεις του απέχουν πολύ από τις λέξεις που κάνουμε αντικείμενο στην καθημερινή μας ζωή. Ακόμη και το ίδιο το θεατρικό είδος γραφής παραμένει πάντα κάτι λειψό, κάτι μετέωρο, κάτι που αν δεν σαρκωθεί στη σκηνή δεν ολοκληρώνεται και αν σαρκωθεί μεταμορφώνεται πάντοτε σε κάτι άλλο απ' αυτό στο οποίο στόχευε αρχικά.

Τον έζησα τον αέρα αυτόν. Κινήθηκα μέσα του κάποια χρόνια. Ένιωσα τον κίνδυνο να αιωρούμαι μέσα στο Τίποτα του θεάτρου. Μέσα του μετεωρίζεται όλη η ύπαρξη. Το πραγματικό και φανταστικό σου Είναι. Τα αισθήματα και τα συναισθήματα. Αυτό που είσαι κι αυτό που υποδύεσαι πως είσαι. Το θέατρο είναι μια απολύτως ριψοκίνδυνη τέχνη ακριβώς διότι στερείται αντικειμένου. Και το ακόμη πιο επικύνδυνο είναι πως η εικόνα σου σαν ηθοποιός δεν σου επιστρέφεται ποτέ ακέραια. Αν σου επιστραφεί ένα κομμάτι της αυτό δε θα είναι ποτέ αυτό που ήσουν τη στιγμή της υποκριτικής πράξης, αλλά αυτό που εισέπραξε ο θεατής, ο κάθε θεατής με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα μ' αυτό που ο ίδιος κάθε φορά ήταν. Χάος.

Ίσως τελικά γι' αυτό εγκατέλειψα το θέατρο. Πολλές φορές ένιωσα να γλιστρά η ύπαρξή μου στην άβυσσο. Αυτό το νιώθεις όταν μπεις βαθιά μέσα στο Τίποτα. Όταν γίνεσαι ικανός για το Τίποτα. Και το αντέχουν πραγματικά σε όλο του το βάθος ελάχιστοι. Αυτοί που μένουν στην ιστορία ως τέρατα υποκριτικής και που στο τέλος φτάνουν να κενωθούν απολύτως. Διότι αν αποφασίσεις πως θα ακολουθήσεις αυτή την τόσο παράξενη δουλειά πρέπει να είσαι έτοιμος να χρησιμοποιήσεις σ' αυτήν ό, τι πολύτιμο με κόπο έχεις συσσωρεύσει μέσα σου από την πραγματική σου ζωή. Είναι βέβαιο πως θα έρθει μια μέρα που δε θα έχεις πια τίποτα να διαθέσεις. Θα μείνεις απολύτως άδειος σαν ένα άδειο σακί. Εγώ δεν το άντεξα. Και δεν το άντεξα ακριβώς διότι δεν είχα αυτή την επιστροφή της εικόνας μου. Δεν ήξερα τι δίνω και τι μου απομένει. Kι ακόμα δεν ήξερα προς χάριν τίνος αυτή η κένωση;

Αν ζωγραφίζεις ο πίνακας σού επιστρέφει αυτό που του δίνεις. Αν γράφεις ένα ποίημα, ένα παραμύθι, ένα χ βιβλίο, αυτά σου επιστρέφουν επίσης ό, τι έδωσες σε μεγάλο βαθμό ή σε πολύ μεγαλύτερο. Το ίδιο κάνουν οι μουσικές, ακόμα κι ο κινηματογράφος. Το θέατρο όμως είναι σαν ένα αχάριστο παιδί, αχόρταγο, άπληστο. Τα θέλει όλα δικά του και τα σκορπά στους τέσσερις ανέμους της στιγμής που περνά και χάνεται. Εκεί είναι όλο το ρίσκο, αλλά και όλη η γοητεία του.

Επικίνδυνο πράγμα η γοητεία. Η γητειά. Το μάγεμα.

Τα αρνήθηκα. Και αν κάποτε μετάνιωνα, τώρα πια δεν μετανιώνω. Τώρα την πολυτέλεια του Τίποτα την έχω μεταφέρει στην πραγματική μου ζωή. Ανοίγω τα μάτια το πρωί και μένω μια ώρα στο κρεβάτι δίχως να κάνω το παραμικρό. Πίνω τη σοκολάτα μου το απόγευμα και απλώς κοιτάζω το παράθυρο. Συχνά δίχως καμία σκέψη. Η ζωή που στο θέατρο γίνεται αντικείμενο άπιαστο, στην περίπτωσή μου γίνεται τώρα ένα δρων υποκείμενο χειροπιαστό. Ενεργεί μέσα στον κενό χρόνο του ρεμβασμού υπογείως. Δεν μου επιστρέφει απλώς την εικόνα μου, αλλά μου χαρίζει την εικόνα όλου του κόσμου. Της σιωπής. Της ανάσας. Της ακινησίας. Δεν απαιτεί από μένα να χρησιμοποιήσω το είναι μου για κάποιον λόγο ή προς χάριν ενός αμφίβολου άπιαστου κάτι. Της τον παρέχω αφειδώς μιας και καμιά βία, κανένας στόχος, καμιά φιλοδοξία δεν υποκινεί τη σχέση μας. Το κενό είναι μια ευλογημένη κατάσταση, όπως και η κένωση του εαυτού, που όμως τώρα ξέρω πως δεν πρέπει να την χρησιμοποιείς και να την εκμεταλλευτείς εσκεμμένα. Θα σε καταπιεί. Αν της παραδοθείς δίχως έργο, θεατές, σκηνοθέτες και χειροκροτήματα, θα μεταμορφωθεί σε θάλασσα λάδι που θα σε ταξιδέψει σε μέρη ανείπωτα επιστρέφοντάς σου την ανιδιοτέλεια που της χάρισες.

Σκέφτομαι πως ίσως αυτό να είναι ένα κείμενο εναντίον του θεάτρου. Ναι, κάποτε είπα πως το θέατρο είναι μια καταραμένη τέχνη... Βαριά κουβέντα, δεν την υπερασπίζομαι με σθένος... ίσως όμως να έφτασα να κατανοήσω αυτό που κάποτε δήλωσε ο Πήτερ Μπρουκ: το θέατρο σταματά μπροστά στην πόρτα της εκκλησίας...