H Amy, η Φλέρυ και η δασκάλα μου στο τραγούδι Αναστασία Κουμπάκη

Στίχοι: Μιχάλης Μαρματάκης - Μουσική - Τερμίτες- Μιτζέλος - Σπουρόπουλος - Μαχαιρίτσας - Κιρκιλής Ερμηνεία Φλέρυ Ντανωνάκι, από το άλμπουμ "Τσιμεντένια τρένα" 1986

Κάθε πρωινό ξυπνώ με κάτι...

Ψίθυρο, άρωμα, εικόνα, σκέψη, αχτίδα ονείρου...

Σήμερα ξύπνησα με την Amy, κάτι απ' τη φωνή, κάτι απ' την εικόνα αυτού του σπάνιου αποδημητικού πουλιού... Κατέβηκα στο γραφείο μου, άνοιξα τον υπολογιστή. Την άκουσα πάλι και πάλι, την είδα ξανά και ξανά, στα 19 της, στα 20 της, στα οριστικά 27 της... Κι ύστερα ασυνείδητα έγραψα στην Αναζήτηση το όνομα της Φλέρυς. Την είδα ξανά και ξανά, την άκουσα πάλι και πάλι, σε διάφορες ηλικίες, συνομήλική μου στην Αμερική να της ζητούν να τραγουδήσει κι εκείνη να δηλώνει ελεύθερα και άφοβα, πώς θέλετε να τραγουδήσω; Σήμερα μας έκλεψαν την ελευθερία... Είχαν έρθει οι συνταγματάρχες... Άρχισα να διαβάζω τη βιογραφία της. Από τα δέκα της στη σκηνή σαν ηθοποιός και από μια "τυχαία ανακάλυψη" φίλων της που της ζήτησαν να πει κι ένα τραγούδι, τραγουδίστρια...

"Δείτε με σαν έναν ηθοποιό που παριστάνει τον καλλιτέχνη"

Τα πρώτα της βήματα στη σκηνή τα πραγματοποίησε στο Μπρόντγουεϊ.
Τότε οι «New York Times» παραλλήλισαν το ταλέντο της με εκείνο της Μινέλι. Το 1971 αντικατέστησε μια Αμερικανίδα τραγουδίστρια σ’ ένα αφιέρωμα στον Ζακ Μπρελ. Στο διάλειμμα αυτής της συναυλίας, χτύπησε την πόρτα του καμαρινιού της και της ζήτησε συνεργασία ο Μάνος Χατζιδάκις, που παρακολουθούσε τη συναυλία. Ο Μάνος Χατζιδάκις άκουγε για πρώτη φορά την Φλέρυ.

Το 1972, η φωνή της Νταντωνάκη, μαζί με εκείνη του Δημήτρη Ψαριανού, άγγιζε τις πιο ευαίσθητες χορδές μας με την ερμηνεία της στον «Μεγάλο Ερωτικό» του Μάνου Χατζιδάκι. Ο ίδιος έλεγε για εκείνη ότι «είναι ανεπανάληπτη, δεν σκέφτεται το κοινό. Σκέφτεται τον απόλυτο έλεγχο της φωνής της και δίνεται ολόκληρη σε αυτό το κυνήγι της τελειότητας».

«Πέρασα κλινικές, φυλακές... για να βρω τον εαυτό μου. Και κινδύνεψα να χάσω την ψυχή μου. Έβλεπα δαίμονες και τέρατα, πνεύματα και αγγέλους. Αυτά τα πράγματα όταν τα ζεις είναι τρομερά, γιατί ξεφεύγουν από τα ανθρώπινα. Σ' αυτή την κατάσταση ήρθα το 1971 από την Αμερική να τραγουδήσω τον «Μεγάλο Ερωτικό». 18 Ιουλίου του 1998 θα αφήσει την τελευταία της πνοή στο Νοσοκομείο του Μεταξά, στον Πειραιά και θα αναπαυθεί στο κοιμητήριο της Παιανίας, πλάι στο μνήμα του Μάνου Χατζιδάκι, του ανθρώπου με του οποίου το έργο ταυτίστηκε περισσότερο από κάθε άλλον καλλιτέχνη, ξεχασμένη από όλους και με λάθος γραμμένο το επίθετό της στην πλάκα του μνήματος...

Στους Τερμίτες είναι η τελευταία της δισκογραφική εμφάνιση. Ως τελευταία δημόσια εμφάνιση της, θα ανέφερα τη σύμπραξη της με τη Δήμητρα Γαλάνη στη συναυλία στη Ρωμαϊκή Αγορά, με τη γνωστή πλέον ιστορία, να εγκαταλείπει τη σκηνή σαν τρομαγμένο μικρό παιδί, σοκαρισμένη από τα πλήθη του κόσμου που είχαν συρρεύσει στο χώρο για να την ακούσουν. Τελικά όμως επιστρέφει και τραγουδά, χαρίζοντας στο κοινό της άλλη μια αλησμόνητη ερμηνεία.

Και μετά σιωπή...

...................

Συγκινήθηκα. Βγήκα να πάρω τσιγάρα που τέλειωσαν και συγκίνηση χωρίς τσιγάρο είναι πράγμα αβάσταχτο για μένα την εξαρτημένη. Το περίπτερο της γειτονιάς κλειστό. Έχει κι ο περιπτεράς μας δικαίωμα στις διακοπές. Περπατώ αρκετά να βρω το επόμενο ψιλικατζίδικο που μένει πάντα ανοιχτό γιατί είναι φραγκοφονιάς ο ιδιοκτήτης του. Επιστρέφοντας αστράφτει μια μνήμη από καιρό ξεχασμένη. Δεν θυμάμαι χρονολογιες, δεν αποτυπώνονται σ' αυτό το ξερό κεφάλι μου. Αποφάσισα επιτέλους να αρχίσω μαθήματα τραγουδιού. Άκουσα για την Αναστασία Κουμπάκη, την περίφημη δασκάλα του Σύγχρονου Ωδείου. Κανονίζουμε ραντεβού στο ωδείο, μπαίνουμε σε μια αίθουσα μ' ένα πιάνο. Πες μου κάτι να σ' ακούσω, μου λέει. Δεν ήμουν προετοιμασμένη γι' αυτό. Διάλεξα ένα του Μάνου, δε θυμάμαι ποιο. Ενώ παίζει με κοιτά επίμονα. Τελειώνω και συνεχίζει να με κοιτά χωρίς να μιλά γεμάτη φανερή έκπληξη. Έχω μεγάλη αμηχανία, δεν ξέρω τι θ' ακούσω. Πρώτη φορά ακούω φωνή που μου θυμίζει τόσο τη Φλέρυ, μου λέει. Εκείνη τη χάσαμε, ας μη χάσουμε κι εσένα...

Τρομάζω μ' αυτό που ακούω, θέλω να το βάλω στα πόδια... Μα η Αναστασία μ' αρπάζει και συνεχίζει να παίζει και να παίζει κι εγώ τραγουδώ... Να γραφτείς στο ωδείο, συνεχίζει, και να έρχεσαι και στη χορωδία. Δεν έχω λεφτά για ωδειο, απαντώ γεμάτη ντροπή και συστολή. Ποιος σου ζήτησε λεφτά; Νομίζεις πως όλα γίνονται με λεφτά; Δε θα πληρώνεις τίποτα και μην το ξαναθέσεις το ζήτημα...

Ένα χρόνο κράτησε. Ώρες αμέτρητες μαθημάτων χωρίς τέλος, χωρίς ώρα λήξης, ώρες χορωδίας που συχνά όταν ερχόταν η σειρά μου και τραγουδούσα σταματούσε κι έλεγε: όλα τα αλλάζεις κι όλα τα λες διαφορετικά, ακόμα και τη μουσική αλλάζεις, μα το κάνεις τόσο δικό σου που είναι αξιοζήλευτο...

Μετά η Αναστασία έφυγε... μέσα σε δυο μήνες από καλπάζουσα λευχαιμία... Εκεί τελείωσε και το τραγούδι για μένα. Μαζί της έφυγε κι αυτό. Έκανα τουλάχιστον δυο χρόνια ν' ανοίξω το στόμα μου. Άκουγα κάτι στο ραδιόφωνο και στην πρώτη συλλαβή που έβγαινε από το στόμα μου βούρκωνα ενθυμούμενη τη δασκάλα που με λάτρεψε και τη λάτρεψα... σταματούσα πριν αρχίσει το κλάμα. Ακόμα δεν μπορώ...

Παράλογα κι αυθαίρετα πριν ξαναμπώ στο καταφύγιο του αγαπημένου μου γραφείου που στεγάζει το είναι μου, σκέφτηκα πως η Φλερυ έζησε τον διπλάσιο χρόνο από την Amy ίσως γιατί κάποιοι απ' αυτούς με τους οποίους δούλεψε την αγάπησαν πολύ και της στάθηκαν φύλακες άγγελοι, σαν τον Μάνο που τη λάτρεψε.

Δε μπορείς αλλιώς. Το έζησα και το ξέρω κι ας έδωσα μόνο τρεις συναυλίες, χωρίς να φτάσω ποτέ στο επίπεδο που έφτανα στα μαθήματα με τη δασκάλα μου. Η πρώτη στη Μονή Λαζαριστών, ίσως το 2006, η δεύτερη στον Ιανό το 2008 και η τρίτη κάπου εκεί γύρω στο Πλατώ, όπου στο τέλος ήρθε το αφεντικό του και μου είπε την ίδια κουβέντα: μου θύμισες σε όλα σου πολύ την Φλέρυ, όπως στέκεσαι, όπως τραγουδάς, δεν τραγουδούν έτσι οι τραγουδίστριες...

Μα χωρίς τη δασκάλα μου δεν μπορούσα. Εκείνη με κρατούσε εκεί που έφτανα, ενωνόταν μαζί μου και με φύλαγε από τους γκρεμούς που απλώνονται κάτω από τον ήχο της ψυχής που αφήνεις ολόκληρη να πετάξει ψηλά. Έτσι εγκατέλειψα το τραγούδι κι αφοσιώθηκα στη γραφή που η απόλυτη μοναξιά της είναι το κουκούλι μέσα στο οποίο ζω μέχρι να γίνω πεταλούδα.

Δεν ξέρω τι έχει το τραγούδι. Ακόμα δεν ξέρω τι συμβαίνει ακριβώς με το κοινό που αν δεν το αγνοήσεις με σεβασμό σε κατασπαράζει, θαρρείς και κλέβει την ψυχή σου για να ζήσει. Συμβαίνει κάτι μυστήριο με τη φωνή, ένα βαθύ ανεξιχνίαστο μυστήριο που αν τυχόν βρεθείς στην καρδιά του, όπως βρέθηκε και η Φλέρυ και η Amy, χρειάζεσαι τη βοήθεια τουλάχιστον μιας μεγάλης αγάπης για να μη χαθείς...

Ας είναι αναπαυμένες και η Φλέρυ και η Amy και η δασκάλα μου η Αναστασία...