Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΝΟΧΛΗΣΕ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΜΕΡΟΣ B΄.

Ο άνθρωπος που φτιάχνει ένα άγαλμα λέει: Τώρα φτιάχνω έναν άνθρωπο. Προσπαθώ να μου δείξει αυτό τα ίδιο το άγαλμα πώς θα τον προχωρήσω. Τι μορφή θα μου δώσει δουλεύοντάς το.

Έτερος άνθρωπος: Το Ψυχιατρείο της Σούδας, το Θεραπευτήριο είναι εδώ. Θεραπευτήριο ψυχικών παθήσεων, Υπουργείο Υγειας και Προνοιας είναι εδώ. Να εδώ είμαστε άρρωστοι όλοι. Κι εγώ άρρωστος…

Αφηγητής: Το πρόγραμμα αποκατάστασης ξεκίνησε το 1995, με πέντε συνεταιρστικές μονάδες…. Έγκλειστοι που στερούνται πολιτικών κοινωνικών δικαιωμάτων για πέντε, δέκα, είκοσι χρόνια… οι ασθενεις που εργάζονται στις στεγασικές μονάδες ή εργαζονται στις δομές του προγράμματος αποκατάσταης δεν έπαψαν να έχουνε την ψυχική τους διαταραχή ούτε είναι αυτό το ζητούμενο. Η ψυχιατρική σήμερα δεν μπορεί να απαντήσει στο αίτιο της ψυχιατρικής νόσου, καλά καλά δε μπορεί να την ορίσει ακόμα. Το ζητούμενο είναι πώς αυτός θα είναι κοινωνικά ιάσιμος, κοινωνικά βιώσιμος και πώς μια συμπεροφορά διαταρακτική θα είναι κοινωνικά απορροφήσιμη. Το κριτήριο αν θα ζει ένας ασθενής δεν είναι η ψυχοπαθολογία που έχει, οι παραληρηματικές ιδέες ή ψευδαισθήσεις που έχει, αλλά τι συμπεριφορά τού διακινούν. Αν η συμπεριφορά του είναι απορροφήσιμη θα ζει μια χαρά έξω. Μπορεί να μην πέσει ποτέ στα χέρια των ψυχάτρων.

Ο άνθρωπος που ζωγραφίζει: Το γυναικείο κορμί, το γυμνο, εγώ το φαντάζομαι σαν κάτι που μου θυμίζει τη μάνα γη, τη γη μας… Αλλιώς τα φανταζόμουν, αλλιώς τα σκεφτόμουν κι αλλιώς μου γυρίσανε. Ε, δεν είπαμε για το Χριστό που ήτανε μια ζωή σταυρωμένος; Ίσως να ’μαι κι εγώ και κάθε ζωγραφος ένας Χριστός…. ο οποίος τραβά ένα σταυρό… και τον σηκώνει μέχρι το τέλος της ζωής του. Για να υπάρχει μια ζωή αυτή η φωτογραφία του και να υπάρχει…. Δεν ξέρω τι άλλο να πω.. έτσι που είναι η κοινωνία η σημερινή …

Αφηγητής: Οι άνθρωποι αυτοί στερούνται το χρόνο, το χώρο, την προσωπική επιθυμία, το γούστο… επί χρόνια δεν διαλέγουν τι φαγητό θα φάνε, δεν έχουν προσωπικό χώρο για να βάλει καθένας τα προσωπικά του αντικείμενα…

Η μεθοδδολογία και η προσέγγιση της τρέλας μοιάζει πάρα πολύ με τρέλα. Δηλαδή, πρέπει μετά από δεκαπέντε, είκοσι χρόνια νοσηλείας να αρχίσουμε να θεραπεύουμε ό, τι με τη θεραπεία προκαλέσαμε στον ασθενή. Είναι σχεδόν ανόητο αυτό που κάνουμε, δηλαδή το να εγκλείεις την τρέλα μοιάζει να προσπαθείς να βάλεις ένα μεγαλύτερο κουτί μέσα σ ένα μικρότερο. Αυτό είναι αδύνατον. Γι’ ατό έχουμε φτάςει σε αδιέξοδο….

…Αν μιλάς στο Θεό προσεύχεσαι, αν σου μιλά ο Θεός έχεις σχιζοφρένεια. Όταν περιγράφουμε τη συμπεριφορά με τη γλώσσα της θρησκείας τη νομιμοποιούμε, όταν την περιγράφουμε με τη γλώσσα της ψυχιατρικής την καθσιτούμε παράνομη. Στο ανθρώπινο βασίλειο ο αγώνας για ορισμό είναι αληθινά ο αγώνας για επιβίωση. Κάτω από το χαώδες παραλήρημα του τρελού βασιλεύει η τάξη ενός μυστικού παραληρήματος. Τα λόγια του είναι η κρούστα μιας βαθιάς θάλασσας. Η μετάφραση είναι αναγκαία. Ο μεταφραστής απουσιάζει.

Η σύγκρουση του ανθρώπυ με την τρέλα, μια σύγκρουση δραματική, εμπεριέχει βαθύτατη απόγνωση και απόλυτη αμφιβολία για κάθε όψη του. Ο άνθρωπος νιώθει πως δεν έχει να επιστρέψει πουθενά. Δεν είναι πια. Ηταν. Όπως τη ζωή μας την κυκλώνει ο θάνατος, έτσι και τη διανοητική μας υγεία τη γυροφέρνει η παραφροσύνη. Ο ολοκληρωτικά ομαλοποιημένος άνθρωπος κλείνει μέσα του το πτώμα του δολοφονημένου τρελού.

Δίνουν μια κάμερα σ’ έναν άνθρωπο, και αυτός λέει βλέποντας το δημοσιογράφο: Σε βλέπω, δοντάκια έχεις ωραία… Χριστούλης είσαι. Σε βλέπω. Εσένα βλέπω, άλλον δε βλέπω. Βλέπω και τον Μάκη τώρα, βλέπω και τον Τάκη τώρα. … να δω το Θεό. Η αμπουρνελιά. Είδα το Θεό. Να δω τον ήλιο. Βλέπω τον ήλιο και είναι σαν τον αχινό….

Παίρνει άλλος άνθρωπος την κάμερα: Βλέπω δέντρα, βλέπω την αυλή της εργασιοθεραπείας… Ω, ρε πράγματα ωραια… ω, ρε περιβάλλον ωραίο… ω ρε δέντρα ωραία… σαν σινεμά είναι ρε!

Άλλος άνθρωπος: Συνήθως αυτά κάνουν οι γιατροί. Σε κάνουν να κάνεις ενέσεις χωρίς να το καταλαβαίνεις κι εσύ ο ίδιος. Στην κάνουν για να αισθανθείς ωραία και καλά, και πώς αισθάνεσαι μετά από λίγη ώρα; Χάλια. Γιατί ενός λεπτού χαράς γίνεται μιας ζωής κατάρες….

Αφηγητής: Κατάλαβες; Είναι σαν οι άνθρωποι της ψύχωσης να γίνονται προσφορά στους υπόλοιπους και να κοινωνούνε για να στέκουνε οι υπόλοιποι. Η τρέλα είναι απόλυτα συνυφασμένη και ταυτισμένη με το ανθρώπινο. Είναι μέσα στο ανθρώπινο και γι’ αυτό ούτε ξορκίζεται ούτε εξορίζεται. Και όποιος πάει να την υποτάξει, άρα να την θεραπεύσει, το πληρώνει πολύ ακριβά...

Σημείωση:

Το β΄ μέρος που αποτελεί το κείμενο αυτό, αφορά σε μια προσωπική μου επιλεκτική αντιγραφή αποσπασμάτων της ταινίας του Σταύρου Ψυλλάκη: “Ο άνθρωπος που ενόχλησε το Σύμπαν” που γυρίστηκε στο Ψυχιατρείο της Σούδας το 2000. Αντί του όρου "νοσηλευόμενος" προτίμησα εκτός εισαγωγικών τη λέξη άνθρωπος, και αντί της λέξης "γιατρός" ή "ειδικός επιστήμονας" τη λέξη αφηγητής αντιστοίχως. Το βίντεο που περιέχεται εδώ αφορά στο τελευταίο μέρος της ταινίας, την οποια μπορείτε να δείτε ολόκληρη στο You Tube. Την αντιγραφή την έκανα κάτω από το σκεπτικό πως μέσα στην κινηματογραφική ροή τα λόγια φεύγουν γρήγορα, ενώ μέσα στο γραπτό λόγο έχουμε τη δυνατότητα να ανατρέχουμε σ' αυτά, να σταματούμε, να τα ακούμε καλύτερα... Είναι σπουδαία η δουλειά του Σταύρου Ψυλλάκη και το αγαπητικό του βλέμμα είναι ολοφάνερο πως κατάφερε να ξεκλειδώσει αυτούς τους ανθρώπους κι έτσι να φωτίσει κι εμάς και την άγνοιά μας ή και να ακυρώσει, ελπίζω, τις όποιες προκαταλήψεις μας...