Θεοῦ γινώσκειν ὀρθοδόξως οὐσίαν,
Χριστιανοῖς λεγάτον ἐκ Γρηγορίου.
Εἰκάδι Γρηγόριος Θεορήμων ἔκθανε πέμπτη.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γεννήθηκε τὸ 329 μ.Χ. στὴν Ἀριανζό, κωμόπολη τῆς Καππαδοκίας, ἀπὸ τὸν Γρηγόριο, ἐπίσκοπο Ναζιανζοὺ (1η Ἰανουαρίου) καὶ τὴν Νόννα (5 Αὐγούστου). Ἔχει δύο ἀδέρφια: τὸν Καισάρειο (βλέπε 9 Μαρτίου) καὶ τὴ πασίγνωστη γιὰ τὴν εὐσέβειά της ἀδερφὴ Γοργονία (βλέπε 23 Φεβρουαρίου).
Στὴ Ναζιανζό, διδάσκεται τὴ στοιχειώδη ἐκπαίδευση, ἐνῶ τὴ μέση στὴ Καισάρεια, ὅπου γνωρίζεται μὲ τὸ συμμαθητὴ τοῦ Μέγα Βασίλειο (βλέπε 1 Ἰανουαρίου). Ἔπειτα, πηγαίνει κοντὰ σὲ περίφημους διδασκάλους τῆς ρητορικῆς στὴ Παλαιστίνη καὶ στὴν Ἀλεξάνδρεια καί, τέλος, στὰ Πανεπιστήμια τῆς Ἀθήνας. Οἱ σπουδὲς τοῦ διήρκεσαν 13 ὁλόκληρα χρόνια (ἀπὸ 17 ἕως 30 ἐτῶν).
Μετὰ τὶς σπουδὲς στὴν Ἀθήνα ὁ Γρηγόριος ἐπιστρέφει στὴ πατρίδα τοῦ μονολότι τοῦ πρόσφεραν ἕδρα Καθηγητὴ Πανεπιστημίου. Ἐκεῖ, ὁ πατέρας του, ἐπίσκοπος Ναζιανζού, τὸν χειροτονεῖ πρεσβύτερο. Ἀλλὰ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος προτιμᾶ τὴν ἡσυχία τοῦ ἀναχωρητηρίου στὸ Πόντο, κοντὰ στὸ φίλο του Βασίλειο, γιὰ περισσότερη ἄσκηση στὴ πνευματικὴ ζωή.
Μετά, ὅμως, ἀπὸ θερμὲς παρακλήσεις τῶν δικῶν του, ἐπιστρέφει στὴν πατρίδα του καὶ μπαίνει στὴν ἐνεργὸ δράση τῆς Ἐκκλησίας. Στὰ 43 τοῦ χρόνια ὁ Θεὸς τὸν ἀνύψωσε στὸ ἐπισκοπικὸ ἀξίωμα. Ἕδρα τοῦ ὁρίστηκε ἡ περιοχὴ τῶν Σασίμων τὴν ὁποία ποτὲ δὲν ποίμανε λόγω τῶν Ἀρειανῶν κατοίκων της.
Ὅμως, ὁ θάνατος ἔρχεται νὰ πληγώσει τὴ ψυχή του, μὲ ἀλλεπάλληλους θανάτους συγγενικῶν προσώπων. Πρῶτα του ἀδερφοῦ τοῦ Καισαρείου, ἔπειτα τῆς ἀδερφῆς τοῦ Γοργονίας, μετὰ τοῦ πατέρα του καί, τέλος, τῆς μητέρας τοῦ Νόννας. Μετὰ ἀπ’ αὐτὲς τὶς θλίψεις, ἡ θεία Πρόνοια τὸν φέρνει στὴν Κωνσταντινούπολη (378 μ.Χ.), ὅπου ὑπερασπίζεται μὲ καταπληκτικὸ τρόπο τὴν Ὀρθοδοξία καὶ χτυπᾶ καίρια τους Ἀρειανούς, ποὺ εἶχαν πλημμυρίσει τὴν Κωνσταντινούπολη.
Ἡ κατάσταση ἦταν πολὺ δύσκολη. Ὅλοι οἱ ναοὶ τῆς Βασιλεύουσας ἦταν στὰ χέρια τῶν αἱρετικῶν. Ὅμως ὁ Ἅγιος δὲν ἀπελπίζεται. Μετατρέπει ἕνα δωμάτιο στὸ σπίτι ποὺ τὸν φιλοξενοῦσαν σὲ ναὸ καὶ τοῦ δίνει συμβολικὸ ὄνομα. Ὀνομάζει τὸ ναὸ Ἁγία Ἀναστασία δεῖγμα ὅτι πίστευε στὴν ἀνάσταση τῆς Ὀρθόδοξης Πίστης.
Οἱ ἀγῶνες εἶναι ἐπικίνδυνοι. Οἱ αἱρετικοὶ ἀνεβασμένοι πάνω στὶς σκεπὲς τῶν σπιτιῶν τοῦ πετοῦν πέτρες καὶ ἔτσι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος δοκιμάζεται πολύ. Στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας ἐκφωνεῖ τοὺς περίφημους πέντε θεολογικοὺς λόγους ποὺ τοῦ ἔδωσαν δίκαια τὸν τίτλο τοῦ Θεολόγου.
Μετὰ τὸ σκληρὸ αὐτὸ ἀγώνα, ὁ Μέγας Θεοδόσιος τὸν ἀναδεικνύει Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (381 μ.Χ.). Η Β’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος τὸν ἀναγνώρισε ὡς Πρόεδρό της. Ὅμως μία μερίδα ἐπισκόπων τὸν ἀντιπολιτεύεται γιὰ εὐτελῆ λόγο. Τότε ὁ Γρηγόριος, ἀηδιασμένος, δηλώνει τὴ παραίτησή του, ἀναχωρεῖ στὴ γενέτειρά του Ἀριανζὸ καὶ τελειώνει μὲ εἰρήνη τὴ ζωή του, τὸ 390 μ.Χ.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἄφησε μεγάλο συγγραφικὸ ἔργο. Ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον παρουσιάζουν τὰ φιλοσοφημένα 408 ποιήματά του 18.000 περίπου στίχων. Εἶναι ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα πνεύματα τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ ἀπὸ τοὺς λαμπρότερους ἀθλητὲς τῆς ὀρθόδοξης πίστης.
Ἡ τίμια κάρα τοῦ φυλάσσεται στὴν Ἱερὰ Μονὴ Βατοπεδίου, στὸ Ἅγιο Ὅρος.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος Α’.
Ὁ ποιμενικὸς αὐλὸς τῆς θεολογίας σου,
τὰς τῶν ρητόρων ἐνίκησε σάλπιγγας·
ὡς γὰρ τὰ βάθη τοῦ Πνεύματος ἐκζητήσαντι,
καὶ τὰ κάλλη τοῦ φθέγματος προσετέθη σοί.
Ἀλλὰ πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῶ,
Πάτερ Γρηγόριε, σωθῆναι τὰς ψυχᾶς ἠμῶν.
http://aerapatera.wordpress.com/2013/01/25/αγιος-γρηγόριος-ο-θεολόγος/
