Τί είναι ο άνθρωπος;

Τί είναι ο άνθρωπος;

Ο άγιος Μάξιμος ο ομολογητής λέει ότι ο άνθρωπος είναι «το όλον αυτού» και σπεύδει να εξηγήσει πώς εννοεί αυτή τη φράση.

Ο άνθρωπος δεν είναι η ψυχή του, όπως έλεγε η μεγάλη φιλοσοφική ελληνική παράδοση. Δεν είναι ούτε μόνο το σώμα του. Επίσης, δεν είναι μόνο το άθροισμα αυτών των δύο. Εδώ ακριβώς βρίσκεται ένα εκπληκτικό νέο στοιχείο, που ουσιαστικά αποτελεί το άνοιγμα στη νέα εποχή.

Τί σημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν είναι το άθροισμά του; Αν πάρουμε ένα συ­γκεκριμένο άνθρωπο, λέει ο άγιος Μά­ξιμος, και του κάνουμε όλες τις ψυχο­λογικές, ας πούμε, διερευνήσεις, στη συνέχεια τις βιολογικές, τις οικονομικο-κοινωνιολογικές και όποιες άλλες, τελι­κά όταν τα προσθέσουμε όλα αυτά, αυτό που θα πάρουμε δεν είναι ο συγκεκριμέ­νος άνθρωπος. Για να μιλήσουμε με πιο απλά λόγια, σύμφωνα με τον άγιο Μά­ξιμο, ο άνθρωπος δεν είναι μόνο τα δε­δομένα της φύσεως που τον αποτελούν, αλλά είναι και αυτό που ο ίδιος θέλει, επιθυμεί, σχεδιάζει, προβάλλει, σχετικά με τον εαυτό του. Ο άνθρωπος είναι η αυτοσκηνοθεσία του. Είναι η αυτοσκηνοθεσία ενός όλου, είναι μία εκδοχή του όλου. Είναι μια εκδοχή του κοσμικού και του θείου μαζί. Είναι μια ιδιαίτερη λάμψη ετερότητας την οποία ο ίδιος ο άνθρωπος φτιάχνει μέσα στο μέλλον του. Ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που φαίνε­ται. Είναι αυτό που γίνεται.

Έτσι, εισάγεται για πρώτη φορά η ελευθερία μέσα στην ανθρώπινη οντο­λογία. Ο άνθρωπος δεν είναι απλώς ένα δεδομένο «είναι» στον εαυτό του, ένα δεδομένο σώμα, μια δεδομένη ψυχή. Είναι επίσης και εξίσου και απολύτως και πολύ περισσότερο, μια ελευθερία να φτιάξει τον εαυτό του. Είναι ένας εαυτός, ο οποίος επέρχεται, ο οποίος έρχεται από το μέλλον, ο οποίος γίνεται. Και πώς γίνεται αυτός ο εαυτός; Γίνεται σε ελεύθερη απόκριση, ως ανθρώπινος λόγος, ο οποίος απαντά στον θείο άκτιστο Λόγο, που δημιουργεί τον άνθρωπο. Είναι, δηλαδή, αποτέλεσμα ενός διαλόγου, μας διαλογικής αμοιβαιότητας μεταξύ Θεού και ανθρώπου.

 π. Νικόλαος Λουδοβίκος

* Μας το έστειλε ο π. Βασίλειος Χριστοδούλου