Η Μεταμόρφωση του Χριστού και το δικό μας «κουκούλι» της Françoise Dolto και ένας προσωπικός σχολιασμός

Η Μεταμόρφωση του Χριστού και το δικό μας «κουκούλι»

 Françoise Dolto

"Ο Ιησούς μεταμορφώνεται «εις το όρος»!...

Είναι σαν μια συντομογραφία, η οποία ανοίγει μια προοπτική γύρω από ένα «πέραν» που βγάζει κάποιον από την έλξη της γης, τον ξεκολλά. Είναι σαν ένα έμβλημα που ανοίγει όλους τους ορίζοντες.

Ο Ιησούς μεταμορφώνεται παίρνοντας όψη αστραφτερή και μεγαλόπρεπη: αλλάζει πρόσωπο μπροστά στον Πέτρο, που προσπαθούσε να τον μεταπείσει, ακούγοντας από τον Ιησού: «Ύπαγε οπίσω μου, Σατανά!»

Σατανάς είναι αυτό πού, μέσα στον καθένα μας, μας εμποδίζει να διακινδυνέψουμε ζώντας την επιθυμία μας, το πεπρωμένο μας. Είναι, μέσα στον καθένα μας, αυτό πού πέφτει επειδή φοβόμαστε ή πού συνθηκολογεί μπροστά στις ανέσεις. Είναι η ευχαρίστηση του σώματος που μας κάνει να εγκαταλείψουμε την απότομη ανηφόρα μιας στιγμής. Είναι η βαρύτητα της ανθρώπινής μα

ς υπόστασης.

Ο Σατανάς είναι επίσης αυτός πού ορθώνεται εμπόδιο στο δρόμο του καθενός μας. Είναι αυτός πού, παρά τη θέληση μας, θέλει το καλό μας κι εννοεί να μας προφυλάξει από τα άσχημα κτυπήματα. Εδώ, είναι ο Πέτρος που θέλει να εκτρέψει τον Ιησού από την πορεία του, για να τον στρέψει προς τις ανέσεις του σώματός του στο όνομα του ενστίκτου αυτοσυντήρησης και για να τον γλυτώσει από έναν κίνδυνο πού απειλεί την κοινωνική ζωή του και τη σαρκική ζωή του: θα εξοριστεί, θα τον απορρίψουν, θα εκπέσει και θα τον σκοτώσουν.

«Σατανάς» είναι κυρίως το να συμβιβάζει κανείς τα πράγματα, το να θέλει ανέσεις, να του αρέσει η βολή του και οι μονότονοι ρυθμοί. Οδηγεί στη σύγχυση. Σ' αυτό εδώ το απόσπασμα, είναι το να μείνουν όλοι μαζί, στη ζεστασιά, σε μια σκηνή. Δεν είναι κι άσχημο: είναι δελεαστικό. Είναι τόσο καλά εκεί μέσα... Γιατί να μην επωφεληθούν;

Σημειωτέον ότι η έντονη συγκίνηση πού αισθάνονται οι απόστολοι μπροστά στην εισβολή του απρόβλεπτου τους αφήνει άναυδους. Εκφράζουν αυθόρμητα ό,τι περνάει απ’ το νου τους: είναι ευτυχείς, ενθουσιώδεις, ευχαριστημένοι κι εννοούν να συνεχίσουν να ζουν στην ευτυχία τους. Θέλουν να την κάνουν να διαρκέσει και να σταματήσουν εκεί. Είναι ανθρώπινο... Είναι ο Σατανάς στον άνθρωπο.

Με τον Ιησού δεν κρατάει ποτέ αυτή η ευφορία του «όλοι μαζί στο κουκούλι μας». Μας προσκαλεί να πάμε πιο πέρα, να χωρίσουμε." 

.............................

Προσωπικός σχολιασμός 

Διαβάζω και ξαναδιαβάζω το κείμενο της Dolto. Πολλές φορές άκουσα φίλους να μιλάνε με μεγάλο ενθουσιασμό για το βιβλίο της, αλλά μέχρι στιγμής δεν το αγόρασα για να το διαβάσω, χωρίς να ξέρω ακριβώς τι ήταν αυτό που με συγκρατούσε. Τώρα αναγνωρίζω κάτι από τα αιτία του δισταγμού μου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως κάποια στιγμή δεν θα το πάρω. 

Προφανώς και πρόκετιαι για μια ψυχολόγο με ιδιαίτερη οξύνοια πνεύματος, χάρισμα διείσδυσης στην ανάγνωση των ευαγγελίων και βέβαια ταλέντο γραφής. Είναι όμως αυτά αρκετά για να ερμηνέψεις τα ευαγγέλια και μάλιστα ερήμην όσων τα ερμήνεψαν επαληθεύοντας τις ερμηνείες τους με τον βίο τους, όπως είναι οι Πατέρες της Εκκλησιάς; Μήπως αυτό είναι παρακινδυνευμένο και μπορεί να οδηγήσει σε όλεθρο; 

Πολλές φορές αναρωτήθηκα γιατί ο Χριστός δεν εξηγεί κάτι που λέει και δεν το καταλαβαίνουν, ακόμα και οι μαθητές του. Είναι προφανές πως έχει τους λόγους του. Ποιος είναι σε θέση, λοιπόν, να εξηγήσει αυτό που ο Ίδιος αφήνει ανεξήγητο; Και ειναι άραγε η εξήγηση μία; Αφορά τους πάντες; Δεν διακινδυνεύει μία εξήγηση να αποτελέσει συγνταγογραφία και κανόνα ζωής και συμπεριφοράς, πράγμα όλως διάφορο με την ελευθερία που παρέχει ο ίδιος ο Θεός στον άνθρωπο;

Πράγματι ο Ιησούς λέει στον Πέτρο

«Ύπαγε οπίσω μου, Σατανά!», κάτι που υποθέτουμε πως θα εκπλήσσει τον μαθητή που αγαπά φλογερά τον Διδάσκαλό του. Δεν του εξηγεί όμως γιατί τον αποκαλεί έτσι. Επιτρέπει στον ίδιο τον μαθητή να αναρωτηθεί και να βρει την απάντηση όταν θα είναι σε θέση να τη διακρίνει στα μύχια της καρδιάς του, αλλά και πάλλι όχι μόνος του. Αν δεν έρθει ο Παράκλητος, ο Πέτρος -και ο κάθε Πέτρος- δε θα μπορέσει ποτέ να δει καθαρά ούτε τα εντός του ούτε τα του Έξω απο δω.

Ο Κύριος δεν απαντά τίποτα ούτε όταν ο Πέτρος τον παρακαλεί να μείνουν για πάντα εκεί στήνοντας τρεις σκηνές. Η Dolto παραβλέπει το γεγονός ότι ο Πέτρος δε ζητά σκηνή για τον εαυτό του και τους άλλους δύο μαθητές. Ζητά μια σκηνή για τον Κύριο, μια για τον Μωϋσή και μια για τον Ηλία. Δεν ζητά την προσωπική του βολή σε καμία περίπτωση. Ζητά να αιωνίσει τη στιγμή της απέραντης ευτυχίας που ζει, όπως ένας άνθρωπος τρελά ερωτευμένος που δεν μπορεί να διανοηθεί να ζει μακριά από το ερώμενο πρόσωπο. Και ο έρωτας για τον άλλον είναι σπέρμα Θεϊκό στην ανθρώπινη καρδιά και όχι σατανικό. Ο Σατανάς εξέπεσε από άγγελος του Θεού, τη στιγμή που απώλεσε τον έρωτά του για τον Θεό και ερωτεύτηκε τον εαυτό του. Εμείς μόνο μέσα από τον ανθρώπινο έρωτα έχουμε τη δυνατότητα να περάσουμε στον Θεϊκό. Τη στιγμή της Μεταμορφώσεως του Κυρίου, η Βασιλεία του Θεού κατεβαίνει στην Ιστορία, ενώνεται με την Ιστοριά, για να απογειώσει την Ιστορία στον Ουρανό. Όταν ο Πέτρος ζητά από τον Κύριο να μείνουν εκεί για πάντα δεν το κάνει για να τον εμποδίσει από όσα τραγικά τούς έχει πει πως θα συμβούν στη συνέχεια. Είναι τόσο παρορμητικός ο Πέτρος, που λέει πάντα αυτό ακριβώς που αισθάνεται. Θα μπορούσε να πει, άφησε Κύριε το μαρτύριο και τη σταύρωση κι ας μείνουμε εδώ που περνούμε τόσο καλά. Όχι, δεν το λέει, και αφού δεν το λέει, δεν το υπονοεί και δεν μπρούμε να ρισκάρουμε εμείς σε μία τέτοια διάγνωση. Είναι συγκλονισμένος, είναι μαγεμένος, είναι ευτυχισμένος και δεν θέλει να τελειώσει αυτή η στιγμή, όπως και κανείς μας στη θέση του δε θα ήθελε να τελειώσει. Όποιος έχει γευτεί έστω και μία φορά τη συνάντηση με το Φως του Χριστού, ζει με την ακατάπαυστη νοσταλγία αυτού του Φώτος. Το επιβεβαιώνουν πολλοί άγιοι, το λέει ολοκάθαρα ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς. Και αυτό δεν είναι Σατανικό. Είναι Θεϊκό. Είναι η πρόγευση της κατά χάριν θεώσεως του ανθρώπου. Ο Κύριος δεν απαντά στον Πέτρο. Τον προσγειώνει από τη Βασιλεία του Θεού που μόλις γεύτηκε, στην Ιστορία. Δε θα μπορούσε να του απαντήσει; Θα μπορούσε, αλλά ο  Κυριος δεν ήρθε στη γη για να απαντήσει, ούτε να εξηγήσει. Ήρθε για να φανερωθεί. Όποιος γευτεί αυτή την φανέρωση, θα καταλάβει επιστρέφοντας στην πραγματικότητά του και ζώντας την, όταν τον επισκεφτεί ο Παράκλητος. 

Με απόλυτο τρόπο -κι αυτό έχει σημασία- η Dolto ορίζει τι είναι ο Σατανάς και μάλιστα φτάνει να ταυτίσει το ανθρώπινο με το σατανικό σαν να ταυτίζεται η ανθρώπινη αδυναμία με την σατανική ενέργεια. Κατά τη γνώμη μου, σφάλλει. Όχι επειδή γνωρίζω καλυτερα ή επειδή μπορώ να την αντικρούσω με επιχειρήματα, αλλά επειδή δεν γνωρίζω και δεν έχω τέτοιου τύπου επιχειρήματα. Το μόνο που ξέρω είναι ότι ο Κύριος δεν απαντά και αφού δεν απαντά ο Κύριος, κανείς δε δικαιούται να παίρνει τη θέση του και να ερμηνεύει τη σιωπή του. Οι ίδιες συμπεριφορές που ισχυρίζεται η ψυχολόγος πως είναι ο Σατανάς, μπορουν κάλλιστα και να μην είναι καθόλου. Το πώς διαχειρίζεται κάποιος τις ανέσεις, τη βολή του, ακόμη και τη ρουτίνα της καθημερίνοτητας και πώς εισέρχεται μέσα του και μέσα τους ο Χριστός, δεν μαπίνει σε καλούπια, σε κανόνες, σε διακηρύξεις ή συνθήματα. Είναι πολύ πιο πολύπλοκο ον ο άνθρωπος και πολύ πιο Θεός ο Θεός, για να μιλήσουμε τόσο εύκολα και θα έλεγα και τόσο επιθετικά, δίχως διάκριση, -δηλαδή απόλυτα. Και ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχει κάποιος, είναι, παίρνοντας κατά γράμμα τις διαπιστώσεις της ψυχολόγου, να επιχειρήσει το άλμα στην κατά Χριστόν ζωή ως ατομικό κατόρθωμα. Αυτό συνιστά την πλάνη. Γιατί αν κάτι είναι ο Σατανάς, είναι το ατομικό κατόρθωμα, ερήμην της Χάριτος. 

Προτιμώ να εμπιστεύομαι την επίγευση από τη γεύση. Η επίγευση της ανάγνωσης του Ευαγγελίου της Μεταμορφώσεως είναι απέραντα παρηγορητική στην καρδιά μου.

Αντιθέτως, η επίγευση του κειμένου της Dolto είναι πικρή και ενοχική. Η ψυχολόγος καταφέρνει αυτό που κυρίως πολεμά. Προτιμώντας την πρώτη επίγευση από τη δεύτερη μπορεί η ίδια να διαπίστωνε πως κοιτάζω τη βολή μου. Εγώ όμως απαντώ πως προτιμώ Μυστήριο και το ανερμήνευτο Φως που σκορπίζει στον κόσμο, Ἵνα ὦσιν ἕν ...

Βασιλική Νευροκοπλή

*Το κείμενο της Dolto μας το έστειλε ο π.Βασίλειος Χριστοδούλου

* Η ζωγραφιά είναι από τον σύνδεσμο:   https://gr.pinterest.com/pin/AVJY1UgsxBpQIvonvlWZo9X-eu1vCPPMHz54uHpSE2wzgdefFNdYJXQ/