Ασκήσεις εδάφους (άσκηση 5η)

 Τρίτη 2 του Φλεβάρη, της Υπαπαντής. Ξύπνησα νωρίς.Ανοίγοντας τα μάτια ήρθε μπροστά μου η εικόνα της σημερινής γιορτής. Ο Συμεών γίνεται Θεοδόχος παίρνοντας στην αγκαλιά του τον Χριστό από τα χέρια της Παναγίας. Δεν γνωρίζω ποιοι άλλοι κράτησαν τον Χριστό στην αγκαλιά τους, ως βρέφος, αλλά σίγουρα ο προφήτης Συμεών, ασπρομάλλης γέρων τότε, τον κράτησε. Ο νους μου πηγαίνει στα ψηφιδωτά της Ραβένας. Εκεί όπου ο Χριστός εικονίζεται ως παιδίον μέσα σ' ένα φωτεινό φρέσκο πράσινο στην Γκάλα Πλακίντια. Η Εκκλησία είναι ακόμα σε νηπιακή φάση. Το φανερώνουν τα χρώματα των ψηφίδων και οι ηλικίες των προσώπων στα ψηφιδωτά. Θα περάσουν αιώνες μέχρι να φτάσει στην ενηλικίωσή της, όπου η Μακεδονική σχολή θα την ενσαρκώσει με χρώματα βαθιά, πνευματικές φυσιογνωμίες, εσωστρέφεια που ανατείνεται προς τα έσχατα μέσα από δόγματα που έχουν πλέον αρθρωθεί και αρκούντως οικοδομηθεί. Γνωρίζω δύο ανθρώπους που ευλαβούνται ιδιαίτερα την σημερινή γιορτή. Ο ένας είναι πλούσιος, ο άλλος πένης. Εκ του μακρόθεν φίλος ο μεν, ο καρδιακός μου αδερφός ο δε.

Φεύγουν όλοι από το σπίτι. Συχνά όταν μένω μόνη δεν αισθάνομαι διόλου μοναξιά. Αντιθέτως, έχω την απόλυτη αίσθηση πως το σπίτι είναι γεμάτο αόρατες παρουσίες που μεριμνούν για όλα, περιθέλπουν, ζεσταίνουν, αγαπούν. Χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιώ ξαναβρίσκομαι στο κρεβάτι. Ξυπνώ στις δώδεκα, κάτι ολοσδιόλου ασυνήθιστο για μένα. Στην αυλή του σχολείου που βρίσκεται απέναντι από το σπίτι μου, τα παιδιά έχουν διάλειμμα. Κατάμεστη η αυλή από παιδιά και γλάρους. Όταν κάποια στιγμή είπα σ' έναν συνάδελφο πόσο μ' αρέσει που έρχονται οι γλάροι στις αυλές των σχολείων της Θεσσαλονίκης, μου απάντησε απαξιωτικά: "Α, αυτοί είναι οι λεγόμενοι σκουπιδόγλαροι" κι έφυγε. Θυμάμαι την απογοήτευσή μου. Σήμερα όμως κοιτώντας για μια ακόμα φορά αυτήν την προσφιλή εικόνα σκέφτομαι. Συχνά χρησιμοποιούμε τα επίθετα ώστε να καταργήσουμε τα ουσιαστικά. Η μείωση της σημασίας των ουσιαστικών παίζει καθοριστικό ρόλο στην επάνδρωση ενός κίβδηλου Εγώ, που προσπαθούμε να οικοδομήουμε εις βάρος των άλλων, καταργώντας τους. Οι γλάροι παύουν να είναι ελεύθερα, όμορφα πουλιά της θάλασσας, επειδή τρων σκουπίδια. Με το που τους προσάπτοουμε το επίθετο "σκουπιδόγλαροι", τους ακυρώνουμε για να τους εξαφανίσουμε από τη ζωή μας. Το ότι τρωνε σκουπίδια αφαιρεί εν ριπή οφθαλμού όλες τις άλλες τους ιδιότητες κατά ανάλογο τρόπο που ένας ζητιάνος, είναι μόνον ζητιάνος και τίποτα άλλο. Δεν είναι άνθρωπος που ερωτεύεται, γελά, περπατά, αναπνέει, σκέφτεται, και χίλιες δυο άλλες ιδιότητες που τον κάνουν όμοιό μας, αφήνοντάς μας ένα περθιώριο συσχέτισης μαζί του.

Και τα σκουπίδια; Τι ορίζουμε σκουπίδια; Τι ρόλο και τι νόημα έχουμε αποδώσει σ' αυτό που πετάμε, ή απομακρύνουμε από κοντά μας; Στην προκειμένη περίπτωση, σκουπίδια θεωρούνται τα ψίχουλα από τα σάντουιτς των παιδιών που πέφτουν στην αυλή και ύστερα τρωνε οι γλάροι. Είναι σκουπίδια τα ψίχουλα; Από τη στιγμή που κάτι μπορεί να αποτελέσει τροφή για κάποιον, έστω και πουλί, μπορεί να είναι σκουπίδι;

Τηγανίζω πατάτες και μετά τις ανακατεύω με αβγά για να φάνε τα παιδιά κι εγώ ζεσταίνω το χθεσινό σπανακόρυζο που μόνον εγώ τρώω, και μου αρέσει πολύ. Περισσεύει λίγο που θα φάω το βράδυ. Ξαναπέφτω στο κρεβάτι και κοιμάμαι μέχρι τις έξι. Ξυπνώ ξεκούραστη, πίνω την απογευματινή μου σοκολάτα κι αρχίζω να γράφω αυτό το κείμενο. Αποφασίζω να μην πάω στο μάθημα ζωγραφικής, κάτι που κάνω πολύ σπάνια. Φαίνεται πως σήμερα είχα μεγάλη ανάγκη να ξεκουραστώ. Να σταθώ. Να σκεφτώ. Να ονειρευτώ. Το διάλειμμα που σε γενικές γραμμές αποφεύγουμε ή που δεν έχουμε το περιθώριο να χαρούμε, είναι σαν το διάλειμμα των παιδιών του σχολείου. Τρώμε σκέψεις, αισθήματα, ησυχία. Πέφτουν ψίχουλα στο χώμα της καρδιάς μας κι έρχονται από τον ουρανό κάποιοι άλλοι γλάροι να τα φάνε.

Κλείνοντας αναρωτιέμαι: ο ύπνος είναι άσκηση ή μήπως μια παύση στην άσκηση; Δεν ξέρω. Ίσως ενέχει τον ρόλο της παύσης σε μια μελωδία, που την νοηματοδοτεί και της δίνει άλλες προεκτάσεις. Μια ανάσα σιωπής προκειμένου να συνεχίσουμε το τραγούδι της ζωής μας. Ίσως και μια ενδόμυχη μελέτη της παρτιτούρας μας με μάτια κλειστά, ώστε να χωνέψουμε τις μουσικές φράσεις που παίξαμε και πιθανόν να συνεχίσουμε να παίζουμε. Ένας χρόνος φαινομενικά κενός και άχρηστος σαν τα σκουπίδια, που συνδέει τους κρίκους της ζωής μας με τρόπο αδιόρατο, αλλά απολύτως ουσιαστικό.